|
|
Laurent Hendschel: page directrice des textes en wallon commun Lorint Hendschel: pådje moennrece des scrijhaedjes e rfondou walon et so li rfondaedje |
|
|
|
Laurent Hendschel: page directrice des textes en wallon commun Lorint Hendschel: pådje moennrece des scrijhaedjes e rfondou walon et so li rfondaedje |
|
dierin rapontiaedje - last update: 2011-07-09.
Dressêye:
Littérature Belès Letes
Prose Prôze
Poésie Arimeas
Prose non narrative Proze nén racontrece
Traductions Ratournaedjes
Recherche en grammaire et lexicologie et grammaire wallonne (en wallon) (présentation en wallon)
Recherches en planification linguistique Ricwerances so li rfondaedje
Éléments biographiques Bokets di s' vicåreye
Po m' payis
I cachént après on payis on payis stocaesse assez po s' î pleur rastamper lådje assez po-z î pleur sitinde leus bresses sins prijhon po leus zines et sins meurs po-z astantchî les vints del Daegne on payis avou les bleusès voennes do djoû les pezantès gåres havtêyes å boird des veyes li dansreye des ovnis avå l' scheuve do stoelî li veye li moirt li moirt li veye on payis come on tiene pezant d' yebes on payis ki pôreut n' esse nole pårt esse vaici on payis ki skepeyrè åd dibout d' leus doets
Po les cosmonotes
Vost ouy avize li gris payizaedje d' ene televuzion vos bagnîz e vude pawenes pexhons vos ramexhnez l' poûssire les moirts cayôs tot waitant d' ôre les vîs messaedjes les voyaedjes li vuze des stoeles li cour del sitindêye caressî li sovnance d' on blamaedje et pu rmoussî stourdis dins vosse boesse d' acî a djok sol bleuse aloumire del veyePo m' moirt
Mi moirt mi blanke moirt oxhea raspepyî fonde et påjhire sins coron come li mer mi blanke mi blanke moirt ki m' foyrè come on corti ki dråyrè mes crouwås et screper mes mizeres ki m' ploncrè e si acide et n' leyî d' mi pus deure pus bele ki l' pirete di m' veye
Pol fossile
Dji sereu påjhire come li biesse prijhe e cayô ratinde li côp d' mårtea l' aloumire del djalêye et rvey li cir nén si bleu nén si deur ki m' mi e m' berce di pire et so mes lepes li seuve do tins
Lorint Hendschel, divins: Les Cahiers Wallons, avril 1992
Foû di m' boesse
ådjourdu
ene iye et troes moxhons
sacwantès blankès wagues
ene feme cåzu miernowe
on solea k' on n' voet nén
mins ki brotche foû do bleuw
foû del foto
foû del reclame
TRANS WORLD AIRLINES
BAHIA DE CAMPINA GRANDE
INTERNATIONAL CITY BUILDING
ça m' rapinse Sara
k' est a Oviedo
et k' ses tchåsses trinnnut addé l' lét
dispoy ene samwinne
ça m' rapinse on djoû k' dji purdeu l' solea
a Montjuich
on Djaponès fotografyive
ene cope di djaenes tourisses
et dji so sol foto
dins on ridant a Ôsaka
et dji so avou twè, Sara
et dji so vaici
dimwin c' est Noyé.
Lorint Hendschel, divins: Ridaedjes, SLLW, 1993.
On djoû,
ene sawouce,
on vîstréve ene corone sol cabu d' on rwè
(a on moumint
gn a ene sakî k' s' astampe
et criyî ene sacwè
insi : Vive li republike
on pô pus tård
gn a deus djins k' mousnut amon l' cia
ki n' aveut seu braire avou les bedots
ki n' s' aveut seu taire avou les moyas
gn a deus djins k' mousnut e s' måjhon
- deus djins k' on n' conoxhrè måy leus vizaedjes -
et distcherdjî leus
fiziks
et mascårder
l' lomé Julyin Lahaut
ki
tot
d' on
côp
hagne
li solea.
dispoy adon
on-z a rmetou do djaene
sol corone sitritcheye
di rodje då rwè
on-z a rtapé
do moirtî
so les crouwås
et del tchåss
dins les lives)
les bedots braiynut
les moyas s' taijhnut
blankès blankès pådjes
di cwè cåzoz
Lorint Hendschel, divins: Cénk pititès ôdes, Les Cahiers Wallons, avril 1992.
(Back page de la dynastie belge: l'affaire royale) Hay ervoye eviè l' pådje des Rwès del Beldjike
Contes lugubres: "Sacwantès fåviretes di houte did ci"
Prumire eurêye.
Picote a migote, Monsieu A s' aveut disgosté d' tot çou ki s' mougne dissu l' tere.
Les tchås n' passént pus s' gårguete; les verdeus lyi dnént des mås d' vinte; les soucrådes, i n' les saveut pus vey sins sinti si stoumak rimonter tot l' long di s' goidje.
Å buro, ses camaerådes transixhént del vey divnou si setch; Monsieu A n' aveut jamwais stî çu k' on lome on gros mougneu, on n' l' aveut måy veyou bén poirtant, mins tot l' minme, ci côp ci... Minme si Chef s' è fjheut por li: "Est çki vos n' irîz nén vey on docteur et prinde sacwants djoûs d' condjî, Monsieu A?", lyi aveut i dmandé. Djusk' adon, Monsieu A aveut stî on fonccionaire come gn a waire, atelant tos les djoûs dispu 25 ans a 8 e. 30 petant; on n' l' aveut jamwais oyou rnicter; on n' l' aveut måy veyou mwais; jamwais on mot pus hôt k' l' ôte; måy malade...
Mins asteure, ça n' aléve pus: Monsieu A fjheut awè peu ås ôtès djins do buro, télmint k' il esteut mwinre et bladje. I n' travayive pus si comifåt ki dvant.
Monsieu A n' åreut måy oizou aler conte si chef: s' i consyive d' aler vey on medcén, il ireut dabôrd.
- Vos m' dijhoz k' vos n' parvinoz pus a mougnî?
- Oyi. Gn a pus rén ki m' apéte.
- Avoz ddja stî malåde?
- Jamwais.
- Kécfeye ki çu k' vosse feme fwait a mougnî...
- Dji n' so nén maryî.
- Alez mougnî ene sacwè d' bon å restorant!
- les troes dierins côps k' dj' î a stî, dj' a stî malåde.
- Purdoz ces tåbletes ci tos les maténs. L' apétit rvénrè.
Mins mågré les tåbletes, l' apétit n' rivneut nén. Monsieu A sopoirtéve todi pus må les coleurs des nintes et des cabus; les pus beas bufteks avént l' air disgostants; les rodjès ceréjhes ravizént des bourseas; les riyotès biyokes avént on air losse ki fjheut awè peu a Monsieu A; les bananes lyi avizént des lunes malådes.
Minme boere, ça n' aléve pus: il aveut sayî les meyeus des Bourgognes, les tés des cwate coines do monde, les pus tchirs cafès, les djeus, purs ou côpés d' aiwe, les soucrés sôdas, les felès gotes... Rén n' î fjheut. Minme l' aiwe el fijheut rnåder.
Il aveut stî vey shijh medcéns, onk après l' ôte; i s' aveut stî fé carwaitî et costudyî a l' ospitå. On n' aveut rén trové; et so ç' tins la, Monsieu A divneut todi pus mwinre.
On matén, Monsieu A vneut do sayî on pwin macrobiyotike bon-z et tchir ki s' dierin medcén lyi aveut consyî d' mindjî. Ci pwin la n' lyi aveut nén gosté d' pus ki l' restant. I nd aveut mougnté k' ene betcheye; i s' aveut foirci a ndè rprinde ene miete mins, ewaeré d' awè ene sacwè d' si abôminåbe e s' boke, il aveut bén manké do stofer et il aveut stî raetchî l' loçtreye o batch. Adon il aveut foutou l' restant do pwin evoye.
Ttafwaitmint disbåtchî, Monsieu A djouwéve avou s' longou coutea, tot s' dijhant k' vormint, i gn aveut pupont d' rexhowe.
Tot d' on côp, Monsieu A s' a côpé. Li sonk a stritchî foû di s' doet. Sins tuzer, come èn efant coixhî, Monsieu A a stitchî s' doet e s' boke. Li tchôd sonk sourdeut foû del côpeure et, maxhî å raetchon, i ramouyive doûçmint l' linwe et l' lampa da Monsieu A.
Il a sucî s' doet cénk shijh munutes å lon; di pus k' i n' faleut, todi. Cwand il a rsaetchî s' doet foû di s' boke, il a stî ene miete peneus do vey ki l' coixheure esteut ddja rserêye.
Li gosse do sonk esteut co so s' linwe. Cobén end aveut i boevou po d' bon? On foû ptit vere? Nén ddja: on dé, deus troes gotes.
Monsieu A a passé s' linwe so ses lepes, come po-z awè ene rawete.
Ci gosse la, so s' linwe, e s' goidje, ça n' esteut nén displaijhant. On aboere insi, tiene, rodje, sipès, ça l' åreut dvou disgoster... Et djustumint nén.
A mezeure ki les munutes passént, Monsieu A rgreteut todi d' pus l' gosse di s' prôpe sonk. Il aveut soe. Ossu a-t i sayî do prinde ene miete d' aiwe, mins cwand l' prumire goirdjeye a stî e s' boke, il a yeu l' idêye k' ene froede biesse, ene sacwè d' mannet, d' etrindjî, di disgostant, tourneut åtoû di s' linwe, s' aclapeut a s' lampa, a ses dints, waiteut do moussî e s' coir. Il a raetchî l' aiwe come s' il aléve mori.
C' esteut co pus abôminåbe ki dvant.
Portant, Monsieu A aveut soe, ene sacwè d' afreus. Il a rwaitî s' doet et l' coixheure ki cmincive a poenne a s' rinouri. Avou s' pôce et on doet d' l' ôte mwin, il a rdisclapé les lepes del côpeure; si bén ki l' sonk a rbrotchî. Tot rtetant l' sonk foû di s' doet, Monsieu A djemixheut d' plaijhi, come onk k' a triviersé ene longue, longue tere di såvlon, et k' a trové l' owaziss po fini.
Dabôrd ki s' soe a stî rapåjheye, Monsieu A a yeu fwin. Ene seule boucheye di pwin macrobiyotike po fé djournêye, ça n' esteut tot l' minme nén grand tchoi. Monsieu A, ene miete so ses niers, tot tuzinant a s' måleur, s' a metou a rondjî ene ongue. Après k' l' ongue a stî mougneye, sins pinser pus lon, Monsieu A a ataké a råyî les ptits tinres bokets d' pea k' i gn a tot-åtoû.
Tot d' on côp, vo l' la côpé dins ses tuzaedjes: ké plaijhi do cotaeyî s' prôpe pea avou ses betchous dints! Ene miete sibaré, il a avalé les deus troes bokets k' il aveut e s' boke. C' esteut bon. Adon, somadjant come ene biesse k' a fwin, i s' a metou a rondjî li dbout di s' doet.
Al nute, li mwin da Monsieu A esteut rawalpêye dins ene longowe binde plinne di sonk. Mins po l' prumî côp dispu lontins, coûtchî e s' lét, Monsieu A a fwait ene reupe di contintmint.
Dins les samwinnes d' après, Monsieu A a mia mougnî k' so tote si vikereye; a tins a eure, i rdouvieut s' coixheure avou s' grand coutea: Monsieu A s' acostumeut a boere si sonk et mougnî s' pea, tot efoufyî do novea bouneur, teribe, ewaerant, k' i rsinteut.
Å buro, tot l' monde esteut binåjhe do vey Monsieu A rprinde des coleurs et rdivni ossu soriyant, djinti et bén dressî ki dvant. Mins il esteut todi ossu setch.
C' est ki, deus troes gotes di sonk et sacwants bokets d' ongue et d' pea, ça n' est nén rpaxhant. D' ostant pus k' Monsieu A divneut galafe. Il aveut bon d' mougnî, et i nd aveut jamwais assez. Todi pus sovint, il aveut des mwaijhès fwins å buro; adon, i s' rassereut dins les tweletes et s' côper avou on ptit canif. I suceut s' doet tot triyanant d' plaijhi.
Les djins do buro si sbarént bén ene miete do vey ene coixheure ki n' si rfijheut måy; mins come Monsieu A rtravayeut come divant, oyi amen, gn a pus nouk ki s' end ocupeut.
Ene nute, télmint ki s' vinte groûléve et s' cotoide come ene biesse blesseye, Monsieu A s' a dispierté. I s' a metou a tourner åtoû del tåve di s' coujhene. Il aveut l' five. I douvieut des ridants. Sôrti des pêles, des casroles, mete des assîtes dissu l' tåve.
I rwaitive s' mwin.
Dins l' fond, est çk' on-z a dandjî d' ostant d' doets? Onk di moens al gåtche mwin, k' est çki ça candje?
Monsieu A a stî fougnî dins s' gåraedje. Il a trové on bloc et on fiermint. Après awè bén rnetyî l' taeyant, i s' a côpé l' grand doet del gåtche mwin, djusse pa dzeu l' prumire acopleure.
Sins criyî, mågré l' sofrance, il a raddimint tapé s' doet o frigo, et s' fé on pansmint.
Li ledmwin, a doze eures, ene hinêye di tchå montéve pol prumî côp dispu bén lontins etur les meurs del coujhene; et Monsieu A dischouvreut, pol prumî côp e s' vikereye, li plaijhi d' esse glot.
Deus djoûs après, li pansåd Monsieu A loyeut on scorion å gros di s' gåtche djambe, et pwis s' diner sacwants grands côps d' fiermint å dzeu do djno. Il a yeu l' tins do s' sognî dvant do tchair flåwe. Si rade k' il a yeu stî capåbe do bodjî, il a fwait cure si bodene o for. I mougneut doûçmint. Si tiesse tournéve. Dispu s' lampa, li plaijhi si spårdeut totavå s' coir, a môde di corant, et l' fé tronner. Mougnî s' prôpe tchå, si prôpe veye: i n' aveut måy cnoxhou on sfwait bouneur. Li sofrance del djambe côpêye aveut tourné a rén: i djouwixheut. Li fwin divneut on plaijhi, pusk' ele sereut rapåjheye.
Li ledmwin, Monsieu A a mougnî s' pî, et l' djoû d' après, si djno.
Adon, Monsieu A a co côpé et mougnî s' vedje, si droet pî et s' droete bodene.
Li djoû k' il a côpé s' droet djno, ene sakî do buro ariveut e s' måjhon: on s' dimandeut cwè, dispu troes samwinnes k' on n' l' aveut pus veyou. Come l' ome vleut bouxhî a l' ouxh, il a oyou boerler. Ewaeré, sins oizou clitchter po vey si l' ouxh esteut douviet, l' ome a fwait l' toû del måjhone djusk' å gåraedje. Il a tapé on ouy pal finiesse et dmorer roed come ene sitatowe. Monsieu A esteut la, coûtchî al tere, coir mesbrudjî ki n' aveut pus k' on burton d' gåtche djambe et on boket d' gåtche bresse; li droet djno esteut al tere, dins ene basse di sonk; i n' dimoréve k' on bodje d' ome avou on droet bresse. Dins s' seule mwin, Monsieu A sereut on fiermint.
On l' a amoenné a l' ospitå al vole. Les medcéns l' ont schapé in extremis. Cwand il a raconté çu ki s' aveut passé, on l' a rasseré.
Dispu adon, li restant da Monsieu A est loyî dins on lét. Si bresse eto, on l' a loyî: lon erî d' ses dints, paski Monsieu A a sayî d' l' hagnî d' pus d' on côp. On l' nouri avou ene tene buze plantêye e s' bresse.
Gn a måy nouk ki vént vey Monsieu A. Ås cis ki mousnut e s' tchambe, des medcéns ou des ôtes malådes, i conseye: Ni vs epwezonez pus avou l' amougnî del tere! Mindjîz vos vos minmes!
Di tins en tins, Monsieu A brait po k' on l' touwe, mins ça n' est nén l' bouye des docteurs. Gråce al maxheure ki mousse, gote a gote, e l' grosse bleuwe voenne da Monsieu A, cit-ci vicrè co lontins, lontins.
Laurent Hendschel, divins: Sacwantès fåviretes di houte did ci, nén co eplaidî (inédit)
Contes lugubres: "Sacwantès fåviretes di houte did ci"
Ene ou deus ptitès sacwès.
Les nûtons end avént yeu leu sô do rinde poenne, dimegne et tot, po do poeve et do sé; des cints et des cints ans å lon, les covés cinsîs lzî avént fé soyî leu four; les tcherons les atelént sins balziner, po spårgnî leus tchvås; les bouwresses tapént a l' intrêye di leus grotes des hopeas di disgostantès lokes a rnetyî, a rispåmer, a rakeuze. Et co rçure des lawes et des fions cwand ça n' esteut nén fwait a leu-z idêye!
Sins conter les côpeus d' boûsse ki s' siervént d' zels - les inocins! - po scroter l' ôr des martchands, les sint-crespins des menirs. Et cwand ene sakî si fjheut picî, c' esteut co mwints côps zels k' on tapéve el gayole! I n' avént nén pinsé a må, portant: on lzî dmandéve on siervice, i l' fijhént sins tuzer pus lon. Esse sierviåve, c' esteut leu mestî, leu dvwer, leu planete.
Mins po fini, il avént pô del foice di leus bresses, di leu syince et di leu macralreye po-z avni a coron di tot çou k' on lzî dmandéve.
Et vola k' å dbout d' on tins, on tins k' i fåreut, po l' carculer, ene munute rimpleye di tot li såvion des boirds di totes les aiwes do monde, il end ont yeu jk' al pupe.
Les nûtons do payis ont raploû tertos a ene plaece ki dji cnoxhe bén, å fén mitan di l' Årdene. Vaila, il ont dvizé eshonne et il ont decidé d' end aler. Å Congo.
Il ont ramonçlé leus clicoteas et, al nute, sins pont fé di brut, hay evoye!
Cwand les djins s' ont dispierté, å matén, il ont ataké, come d' acostumance, a fé leus plans pol djournêye:
- I fåt rtaeyî les håyes et råyî ås canadas, dji m' va aler vey les nûtons. - Li bagaedje n' a pus stî fwait dispu troes samwinnes, dji mel va poirter ås nûtons. - Pa, gn a li tchinne di m' velo est schetêye! - Dinez mel, dji passe djustumint pa dvant l' trô dås nûtons. - Purdoz l' posse, tins k' vos î estoz! I n' va pus. Et dijhoz lzî do s' dispaitchî, dji n' vôreu nén manker l' feuyton a 7 eures al nute. - Ådjourdu, dji m' va zweper les couyîs d' årdjint då Baron. Dji m' va dire...
Adon, dins tos les viyaedjes, tos les hamteas tot avå li payis, les djins s' ont rindou conte ki les nûtons avént disparetou.
- Wè sont i co evoye, ces mildieus la? - I sont seurmint muchyîs kéke påt! - S' i volèt djower avou nos aburtales, i l' vont sinti passer! - C' est vraimint des nawes! Gn a rén d' bon la dvins! - On n' såreut conter so personne, alez! - Tas d' feneyants! Tådje, cwand i vont rivni!
Mins les nûtons n' ont nén rivnou. A ç' moumint la, il estént ddja hute del foû grande mér; k' i sintént des droles di hinêyes, come les djins did ci n' end ont måy sinti; k' il apurdént a lomer des coleurs come les djins di nos djins n' sårént sondjî; k' i schoûtént, tot petés, des airs ki les cis d' avår ci n' etindrént ddja.
Å Congo. Ou ôte påt.
So ç' tins la, les djins do payis estént tot pierdous. I s' ont måvlé, il ont stî tot foû di zels. Po cmincî, télmint k' i grognént, i n' ont nén volou ovrer el plaece des nûtons. Mågré ça, l' eveye do mougnî des canadas, do rôler a velo, do rwaitî li feuyton et do haper l' ôr eyet l' årdjint esteut trop foite: il ont rapris a greter.
Et pu, avou li tins, les djins s' ont aroutiné, come todi. Les viyès viyès djins racontént co di tenawete comint çki c' esteut, å tins des nûtons. Mins li fåve esteut disfligotêye, et les efants n' î croeyént pus.
Djusk' å moes passé.
C' esteut li 3 d' awousse. Li monde tournéve come d' åbutude: les cinsîs soyént leu four, les femes fijhént leu bouwêye, les efants djowént al guere, les voleurs sicrotént çou k' i trovént, tot l' monde riwaitîve si feuyton. Et adon...
Les nûtons ont rivnou.
Les djins ont staté tertos. Il ont sayî do rmete eshonne les fligotes del fåve ki les viyès viyès djins avént raconté.
- Vo nos la rivnous, ont i dit les nûtons. Nos esténs evoye... ene sadju. Et nos avans apris ene ou deus ptitès sacwès.
Dins leus grands saetchs, les nûtons ont apougnî des fiziks, des couteas, des båres di fier. Il ont tchessî les djins foû di leus måjhons, i s' ont ashid so les velos dås efants, il ont vudî les spågne-måyes des menirs.
Il ont atelé nos pîs avou des tchinnes et nos oblidjî a bouter por zels. Li ci ki n' va nén rade assez, ki rnictéye ou ki n' travaye nén a leu môde, il a droet al sicoreye.
Nos ovrans tertos a nos araetchî l' cou. Pol moumint, par egzimpe, dji sins li canon d' on fizik eter mes spales. On nûton est pa drî mi. I m' creye dissu tot mougnant do tchôcolåt: c' est lu ki sine tot çou ki dji scrî.
Lorint HENDSCHEL, foû di Sacwantès fåviretes did hute did ci, 1994, divins: Les pådjes do lingaedje walon, 1997.
I gn aveut on côp, dins on viyaedje, ene maraye k' esteut djoleye jamwais parey; si mame esteut sote après leye, eyet s' mårene eco d' pus. Li veye djin lyi aveut fwait fé ene pitite rodje capuce; ça lyi aléve si bén ki, tot costé, on l' loméve Rodje Capucete.
On djoû ki s' mame aveut cût des wåfes, ele lyi dit:
- Alez on pô vey comint çk' ele va vosse mårene. On m' a vnou dire k' elle esteut fayêye. Apoirtez lyi des wåfes eyet li potiket di boure vaici.
Ossi rade, Rodje Capucete end a nn alé amon si mårene, ki dmoréve dins in ôte viyaedje. Dins les bwès, elle a rescontré copére li Leup, k' aveut bén håsse do mindjî li crapôde; mins i n' l' a oizou fé platezak, pask' i gn aveut djustumint sacwants boskiyons o bwès. I lyi a dmandé eyou çk' elle aléve; li pôve efant n' saveut nén ki c' esteut dandjureu do tårdjî po schoûter on leup. Ele lyi a respondou:
- Dji m' va vey mi mårene, eyet lyi poirter des wåfes eyet on potiket di boure ki mi moman lyi evoye.
- Est çk' ele dimeure lon erî? dimande-t i li Leup.
- Ô! Oyi, ça! dit-st ele Rodje Capucete. C' est houte do molén ki vos veyoz låvå, låvå, dins li prumire måjhon do viyaedje.
- È-bén, dit-st i li Leup, dji lyi vôreu bén aler fé on ptit bondjoû eto, a vosse mårene! Dji pudrè cisse voye ci, eyet vos, vos shuroz ci tchmwin la; et on vierè bén kî k' arivrè li prumî.
Li Leup s' a metou a chorer abeye abeye sol pus coûte voye, do tins qui li ptite båshele end aléve på pus long tchmwin. Ele codeut des neujhes, et cori après les palvoles, eyet fé des dokets avou les ptitès fleurs do boird del voye. Come elle aveut bon!
I n' a nén falou lontins pol Leup avni al måjhon del mårene; i bouxhe: tok, tok.
- Kî çk' est la?
- C' est vosse pitite-feye, Rodje Capucete, dit-st i li Leup tot xhinant li vwès dal båshele. Dji vs apoite des wåfes eyet on potiket di boure ki mi moman vos evoye.
Li pôve grand-mére esteut coûtcheye pasqk' elle esteut ene miete fayêye. Elle a criyî:
- Saetchîz sol clitchete eyet li vera tchairè.
Li Leup a saetchî sol clitchete, eyet l' ouxh s' a tapé å lådje. Il a zoublé sol comére eyet l' sicafyî k' on tchén n' åreut nén levé si cawe; ca gn aveut bén troes djoûs k' i n' aveut pus rén mindjî.
Adon, il a rclapé l' ouxh eyet s' coûtchî o lét dal mårene, tot rawårdant Rodje Capucete. Ene hapêye après, vo-l' -la ki toke: tok, tok.
- Kî çk' est la?
Cwand elle a oyou ene si grosse vwès, Rodje Capucete a stî tote saizeye. Adon-pwis, elle a pinsé ki si mårene aveut on froed ou ene afwaire insi. Elle a respondou:
- C' est vosse pitite-feye, Rodje Capucete. Dji vs apoite des wåfes eyet on potiket di boure ki mi moman vos evoye.
Li Leup a radoûci on pô si vwès, eyet criyî:
- Saetchîz sol clitchete eyet li vera tchairè.
Rodje Capucete a saetchî sol clitchete, eyet l' ouxh s' a tapé å lådje.
Li Leup, è l' veyant moussî, s' a mouchî po dzo li cofteu.
- Metoz les wåfes eyet li potiket di boure sol dresse, dit-st i, et s' vinoz vos coûtchî dlé mi.
Rodje Capucete s' a dismoussî eyet si vnu stinde o lét. Vaila, elle a stî tote sibarêye do vey comint çki si mårene esteut fwaite dizo si timpe-et-tård. Ele lyi a dit:
- Mårene, come vos avoz des grands brès!
- C' est po v' mî rabressî, m' feye.
- Mårene, come vos avoz des grandès djambes!
- C' est po mî cori, m' feye.
- Mårene, come vos avoz des grandès oreyes!
- C' est po mî schoûter, m' feye.
- Mårene, come vos avoz des grands ouy!
- C' est po mî vey, mi feye.
- Mårene, come vos avoz des grands dints!
- C' est po t' mindjî!
Et tot djhant ça, rouf!, li metchant Leup a voré so Rodje Capucete - et l' a mougnî.
Lorint Hendschel, divins: Cahiers Wallons.
Lorint Hendschel: pitite istwere di si vicåreye et d' ses boutaedjes pol walon.
Hendschel, Laurent (1966) purade lomé Lorint. Sicrijheu, tchanteu eyet rcwereu sol walon. Deujinme do Grand Pris del Tchanson Walone e 1989, il atake ttossu rade a studyî eyet scrire li walon. I håyneye ses nouvès idêyes en on livret "On walon po dmwin" (1990) et s' comince-t i a ls apliker come mwaisse-adjinçneu do motî Walo + (UCW, 1992), li prumî motî francès walon po troes des cwate coines do payis. Il eplaide Ridadjes (SLLW, 1993), ene ramexhnêye di powezeyes avanciveuses. Et mostrer comint, podbon, on pout foirdjî on rfondou walon divins "Quelques propositions sur l'établissement d' une langue wallonne écrite commune" (1993) et comint-z ahiver on diccionaire di tot l' walon (Å raploû-tot des walons, 1994). Il enonde l' idêye del gazete "Li Ranteule" (1995), ki dvént ene Soce Nén Recwårlante et rprinde les rcwerances so li rfondaedje. Il aponteye on sistinme live-et-cassete po-z aprinde li walon (Li walon rade et bin, 1994). Po rawijhî ses couteas, et vey çou ki li rfondaedje dene podbon, Lorint Hendschel sicrît sacwants bokets e rfondou: "Sacwantès fåviretes di yute did ci" (1994), "Did lon" (1995) "Vè l' anuti" (1995, pris del Francesse Cominåltè 1998). Il est onk des prumîs a vey li cossecance del revolucion Etrernete, et mete so les fyis, e 1996, on prezintaedje do walon (Les pådjes do lingaedje walon) et e 1998 ene sinteze sol grammaire do walon: Li waibe del croejhete walone. A pårti di 1998, il overe sol ratoûnaedje e walon des sistinmes Linuss (riwaitoz: Avou l' sistinme Gnu/Linux, voste endjole djåze walon.). Tot boutant di s' mestî, come ratoûneu, i s' rimete ås scoles et disfinde, e 1999, on memwere di lingwistike "Vers la substitution linguistique en Wallonie", tot scrijhant troes tchaptreas di "Qué walon po dmwin ?"). E 2000, i prezinte ene tchanson sol plake lazer "Emacralaedje", tot porsujhant ses studias di sociolinwyince, po ene teze di doctora.
Hendschel, Laurent: å raploû d' Djiblou sol walone tchanson (1999) (poirtrait saetchi pa Cineami ©)
(La même page avec traduction partielle en français) Modêye disfondowe.
