|
|
Page du Nouvel an Li pådje del Novelan |
|
|
Page du Nouvel an Li pådje del Novelan |
dierin rapontiaedje - last update: 2017-12-25
Dressêye:
Page du réveillon Pådje do rewoeyon
Correspondance (exemples de correspondance de nouvel-an) Letes di novelan
Souhaits sous formes de billets d'humeur
Souhaits sous forme de poésie
Traditions du jour de l'an
Humour cynique sur les souhaits du jour de l'an
Maximes sur le Nouvel an Sapinstés so Noyé et Novelan (Pierre Faulx)
Avou l' boune wåde di Diu, ki n' polans ns repeter :
D' ouy èn an, come asteure, boune anêye et santé.
Dji sohaite ki l' anêye k' end est k' a si aireur,
Por vos ni soeye djamåy k' ene shûte di belès eures.
Ene coûsse di djoûs benis wice ki l' pus ptit guignon,
Ni pôrè ene seule feye, mete on pleu a vosse front.
Dji sohaite ki l' amour vegne bouxhî a vosse poite,
K' i ravize ene fåbite, a tchanter, todi presse.
K' l' anêye ni parvegne måy, neni, måy e nou tins,
A vudî so vosse cour, lu pus ledjir tchagrin.
Dji sohaite ki por vos, divins l' floreye såjhon,
I s' trove des mwins k' alexhe coyî des belès fleurs.
Afîse di vs ecinser par leus tinrès sinteurs,
Et vs rinde eco pus doûs, li pus doûs des bouneurs.
Ki tot çou k' vos ôrez soeye des djintis messaedjes.
Mon Diu come dji vôreu po m' pårt end awè l' tchedje,
Çoula m' freut tant plaaijhi, vola ki m' pene fruzixh,
Et l' pougn minme k' el kidût nel pôreut pus ratni.
Si des låmes ciste anêye, d'vèt mouyî vos påpires,
O ! ki ci soeye des cisses sourdowes a foice do rire.
Ou li minme sôre di låme ki l' wesse houme so les fleurs
Et ki ressere e leye li pus parfonde doûceur.
Vola les kekès royes d' on pôve pitit powete.
E s' i ricnoxh lu-minme k' ele pôrît esse mî fwaites,
I vs acertene ki so tchaeke rimea, toû a toû
Il a francmint viersî ene pitite pårt di s' cour.
Avou l' boune wåde di Diu, ki n' polans ns repeter,
D' ouy èn an, come asteure, boune anêye, boune santé.
Målåjheys mots : aireur = lueur (de l'aube); fåbite = fauvette; afîse = afin; låme = 1) larme, 2) miel, de l'ancien liégeois larme de miel.
Joseph Sécretin, li prumî d' l' anêye 1906, divins: François Nyns, "Joseph Sécretin dit «Li bossou Kètègne», Poète maudit de Grâce-Berleur".
Sécretin Joseph (1877-1920) sicrijheu d' arimeas et d' tchansons di Gråce-Bierleu. Il a stî replaidî pa François Nyns e 2002. Dipus d' racsegnes so l' eciclopedeye Wikipedia"
Les sohaits d' novelan då mayeur di Fromlene
Po 2001.
Po l' moumint, on n' pout pus rén dire ni rén scrire a cåze des vôtaedjes do moes d' måss 2001. Les Walons, on n' est nén åbitouwés a ça. On n' sårè jamwais esse so l' minme pî k' tot l' monde. On n' nos sårè nén edoirmi.
Dji m' vos va dire cwandminme ene sacwè. Ci n' est nén l' novelan tos les djoûs. Ci fiesse la n' arive k' on côp par an. On l' passe eshonne po l' plaijhi di s' ritrover et d' rovyî ses ptitès mizeres. Come on tchén ki ratind après si oxhea, vos ratindoz des veus. Ebén, schoûtez, on s' va rabressî cwand minme.
"Boune anêye, boune santé, bråmint d' bouneur, on tonea d' michtrole avou do pwin, ene satcheye di canadas, ene banslêye di vitolets et des cwårs a rlaxhe."
C' est po vosse novelan li prumire do novea sieke. Bén astcheyou, si après ça, on s' ritrove so l' ansinî come on puyeus å dozinme côp d' meynute.
Po 2003.
Boune anêye.
Gn aveut, dinltins, dins l' trô d' Nichet, ene peclêye di ptits persounaedjes k' on loméve les Nûtons.
I travayént po les pôvès djins d' Fromlene : i rapîçtént ene camizole, i rastrindént ou alårdjixhént ene coulote, i rassercént des tchåssetes; i rawijhént des couteas ou des sårpeas.
Pou lzî dire merci, les djins d' Fromlene les nourixhént.
Mins todi come todi, c' esteut trop bea, et a cåze d' ene viye djin trop près d' ses sôs, i sont-st evoye. A moens k' ç' åye sitî a cåze des menes k' on-z a fait zoupler po alårdji les passaedjes.
Li djoû del seyance di "Cinesite" so les hôteurs di Nichet, les viziteus ont dischindou dins l' grote avou des loumrotes.
Les Nûtons l' ont-st aprin et come i pinsént k' ça aléve todi esse come ça, il ont rivnou et il ont rtrové leu trô.
Come divant, bén catchîs dins les fintes del rotche, il ont veyou des viziteus passer, mins il ont stî sbarés cwand il ont etindou l' grote ki cåzéve, et ki cåzéve di zels.
Tins del l' nute, i s' ont aprotchî di l' eredjistreu et vey ki ça tournéve avou des cassetes.
Il ont eredjistré on ptit messaedje po les djins d' Fromlene, et tos les Walons d' ôte pårt.
"Nos estans rivnous po lontins, mins i fårè esse djintis avou nozôtes. E ratindant, nos vos sohaitans ene boune anêye a tertos : ene boune santé, di l' ovraedje, do pwin, et bråmint des rwaitants dins nosse trô."
Les nûtons.
B. Saiselet, mayeur di Fromlene (dé Djivet), Walonreye di France, come ratacaedje del foye cominåle.
Li mayeur di Fromlene a metou ses bons veus e walon po 2001, 2002 et 2003. Po-z aveur les mwaissès copeyes, et kécfeye les cis d' 2004, emilez a "Årdenes walones".
Nos nd irans kécfeye prinde el lune avou nos dints …
Mins est çki, do côp, les poyes vont roter a crossetes,
Et l' ureu, fé pårt di fré avou l' poirteu d' malete ?
Frè-t on des bén-stampés avou tos les crombéns ?
Nos voerans ns pus voltî ? Boutrans ns tertos eshonne ?
Seur et certin k' nos n' åréns rén tant d' mizômenes.
Ardans ! Tokez l' feu, m' fi !
C' est l' bon feu, endon, ki fwait l' abeye meskene.
Po l' anêye ki va vni,
Dji vos l' sohaite insi
Willy Bal divins: Les Cayés Walons, 1, 1988.
Sohaitaedjes pol bounan
Modèles de réponse aux bons vœux
Ritripaedjes
Souhaits au 19e s. en Wallonie Prussienne
Sohaits
Sohaitans ossu azès vîs
Ene boune santé, des djoûs tot plin
Totes les benediccions do Cir
Et d' tos leus dzirs li contintmint.
A ces omes bråves et devouwés
K' ovrèt po assurer nosse bouneur.
Sohaitans k' leu no respecté
Fwaiye leu plaijhi et nost oneur.
F. Lebierre (Måmdey), divins: cåte di boune anêye, Euro-Support, Inc.
Boune anêye
Di foirt foirt lon,
Dji vs a stî avoyeye
E vosse måjhon
Po vs dire li boune anêye.
Nd a k' ont l' tins long
Après ene boune djalêye;
C' est pask' i n' ont
K' el solea e bresseyes.
Po esse a si åjhe,
Ni fjhans nén l' målåjhey;
Les djins binåjhes
Ni divnèt jamwais vîs.
Ki l' anêye ki vént
Vos apoite do bouneur
I n' fåt k' on rén
Po ragaiyi on cour.
Lucyin Mahin, L'Avenir du Luxembourg, 26-01-1982; 29-12-1992.
Dji vos sohaite des beas sondjes a ndè pus fini,
Et l' fele inveye d' è fé sacwants bin rimplis;
Dji vos sohaite d' inmer çou k' i fåt inmer,
Et d' rovyî çou k' i fåt rovyî.
Dji vos sohaite d' ôre a l' pikete do djoû les oujheas des tchamps,
Et des rires d' efants.
Dji vos sohaite d' aler sconte di l' anoymint,
Del disseulance, et des ôtès mwaijhès dujhances di nosse tins.
Dji vos sohaite, aprume, d' esse todi vos k' est vos."
Djåke Brel, ratourné pa Jean-Paul Grandmont.
Vo ns la co ene anêye evoye
Ciete, on n' oizreut dire do må des moirts mins nos nd estans cwite et on ratake ene novele.
Ki nos apoitrè-t ele? Do bén, do må ? A ! si tos les sohaits k' on s' fwait l' djoû d' l' an, tot s' dinant des pougneyes di mwin, vénrént vraiymint do cour. Mins bén sovint, ces sohaits la ni sont k' des simpes dijhêyes. On les fwait paski c' est l' môde insi.
Åré d' ça, si pout i k' on-z årè l' gros lot, ou k' on wangnrè on magzå ås pronostiks, et k' on n' irè pus lever l' tchômaedje.
En atindant, les djoûs vont ralongui. I crexhront tot douçmint, al Sinte Luce, do pas d' ene puce; å Noyé do pas d' èn åmea, al Novelan, do pas d' èn efant, ås rwès, d' onk d' on cok, et al Sint-z-Antoenne, d' onk d' on moenne. Adon, on n' s' è melrè pus.
Nos årans nosse cwarmea, et totes les fiesses avou des plaijhis et des gueuyes di bos. Nos årans des djalêyes, des walêyes, les veas d' måss et les bikets d' avri. Et motoit èn esté avou dipus solea ki d' plouve.
Et nos ndirans todi nosse pitit trin, minme sins gros lot, tot passant pal såjhon des novelès crompires, des frambåjhes et des tchéntchéns, do waernu, des coujhnêyes, des porvuzions, des ewoeyes [grands feus] et des lowîs d' cortis.
Et nos arivans, plait-st a Diu, eco ene feye, al fén d' l' anêye.
Insi, cwand on va å fond del schiele, c' est todi Piron parey.
Dji vs el sohaite.
nén cnoxhou scrijheu, diviè 1950, dins ene gazete di Måmdey; divins Royal Club Walon, Måmdey, l' 8, måss 2002.
et a tos les cis k' el cour lezî toctêye po nosse walon.
L' anêye 2001 vént d' fé s' dierin hiket. Les ans passèt mins ni s' ravizèt nén.
Po l' an 2000 ça a stî l' mizerere del " buke ", po l' an 2001, l' intrêye e vint-deujhinme sieke. Et po 2002, vola po nos fé plaijhi ou nos emacraler, l' uro avou tote ene trûlêye di blincantès pîces et des biyets moussîs a carimadjoye, bén ristindou, sins nou pleu, di cwè fé tourner l' tiesse minme azès pus sûtis.
Al fén do conte, dji so a costé del råjhon di vs sicrire, ki n' est rén d' ôte ki di vs sohaitî ene boune et ureuse anêye, totes sôres di boneurs et ki sai dj' !! Dijhoz m' çou k' vos vôrîz bén et dji dirè k' åy !! Et pocwè nén ?
Sayî di s' fé plaijhi, n' est ç' nén l' meyeuse manire po s' bén plaire tertos eshonne ? Ki n a-t i d' mî so l' tere a pårt si rabressî et pocwè nel freut on nén ?
Adon, dji rabresse a picete totes les båsheles et dji tchoke mi hûfion d' frisse peket avou les gayårds.
Et disk' a l' an ki vént.
Djôzef Baccus, divins: Coutcouloudjoû, 78-79, 2002.
El Walonreye, li djoû d' l' an, les efants des corons alént strimer dins totes les måjhons, etot dnant des nûles azès djins, tot djhant:
Boune anêye, Monsieu !
Boune anêye, nosse dame !
Totès sôres di bouneur !
On ptit valet
Po ctaeyî vos bwès !
Ene pitite båshele
Po laver vos schieles !
Ene pitite heye, nosse dame, s' i vs plait.
Nodidjo, vozôtes, si ele si displaként tins d' l' anêye !
Les botikîs les clapént dins leu ridoe-caisse po ramasser bråmint des brokes tins d' l' anêye.
On pleut eto sohaitî l' boune anêye ås cayets del måjhone. Insi cwand elle atokéve li prumî côp l' feu, les cmeres dijhént:
- Dji vs sohaite ene boune anêye al wåde di Diu.
Angèle Lovinfosse & Michel Elsdorf, divins : Dictons météorologiques et signes du temps, Noir Dessin Production, 2001, ratourné pa L. Mahin.
Wai, èn an est co revolé
Avou ses beas, ses laids moumints
Mins èn ôte va ddja ravorer
C' est l' fén d' l' anêye; vo rla les fiesses
Avou l' mwais tins:
Djalêye, plouve, brouyård et grand vint
On tchôke abeye li lete dins l' boesse
Di peu do esse dierin.
Li bon vî pere Noyé
K' a metou cover s' minton dins s' båbe
Ostant d' cados pol pôve ki pol nôbe
Vo rla l' grand sint Silvesse
Avou s' rodje nez
Moirt edjalé
Djel ratin po lyi fé fiesse.
Dji sohaite ene foirt boune anêye
Et ene co meyeuse santé
A tos les ciberlijheus
Et ciberrôbaleuses
Gérard Havelange, foû di: Li Såverdea, l° 223, måss 2005.
N a rén k' nos sieve di berdeler,
Di ronchoner, di pesteler:
El tins s' è va d' pus a pus rade
Et nos shuvans d' pus a pus fades.
Mins, si l' meyeu est fordalé,
Dji n' vôreu nén esse el moxhet
Ki fote margaye dins vos paraedjes
Et rafroedit nos cozinaedjes.
Adon vo m' la, presse a trinker
Avou tertos, po esse prumî
Å prumî d' l' an, a-z avoyî
Strimes et bistokes e vo payis.
Pattavå ci, pattavå la,
Di Paris frag , di Twin Buda,
K' on tchante sins rlaxhe el minme ranguinne
D' amour, d' espwer po k' el djwè rvegne !
Jean-M(arie) Horemans, 1190 Brussele, foû di " Ligue wallonne ", mai 2006.
(Page de Noël et Nouvel an avec une partie des accents du 20e siècle) Li pådje do Noyé et del Novelan ezès pårlers.
(Page de Noël) Pådje do Noyé.
