Bokets po ls efants da José Schoovaerts
(e walon)
On djoû d' ivier ki l' tere esteut rascovrowe d' ene sipesse coûtche di nivaye, on pôve roufion diva moussî foû avou si sglisse po-z aler å bwès.
On côp k' il ourit tot fwait do ramexhner do bwès eyet do tcherdjî si sglisse, il esteut témint edjalé k' i n' vola nén rintrer do côp e si måjhon. Divant ça, il aléve pus rade fé ene blamêye po s' rischandi.
I schova li nive evoye eyet, come i gretéve li daegn, vola k' i trova ene pitite clé d' ôr. Pinsant ki, s' i gn aveut ene clé, i dveut gn aveur ene sere eto, i fijha on trô e tere eyet trover ene cassete di fier.
"Pôreut vali ki li clé våye !" pinsa-t-i. I gn a surmint des afwaires ki valèt tot plin des liårds didins li cassete !
Mins il ourit bea cweri, i n' trova nén ene sakêye sere dins li cassete di fier. Po fini, il è dischovra ene, mins si ptite ki c' est a schipe si on l' voeyeut.
I saya li clé: elle aléve a l' idêye.
Adonpwis, i l' tourna ene feye el sere.
Eyet asteure, i nos fårè ratinde k' il åye tot fwait do drovi, eyet do sorlever li coviete. Adon, nos sårans kénès marviyeusès sacwès k' i gn aveut el cassete.
Grimm, ratourné pa: Lorint Hendschel, eplaidî pa J. Schoovaerts divins: RABULèTS, Prumire anêye, 2001; riprin dins: Li Ranteule, l° 28 (nivêyes 2003).
Cwand, tot a trake…
Cwè çk' i gn aveut bén arivé po ene sacwè ?
Mins cwè çki c' esteut bén po on brut ?
Sabaye s' i va oizeur continouwer pus lon ?
(5) Bêr-Ike ni l' aveut nén oizou shuve. Rén k' avou s' coraedje po s' bate, li prindant a deus mwins, Noersipene s' a rtrové tot mierseu a l' intrêye d' on grand trô ki båyive å pî d' on ptit croupet racamuchî å pus parfond do bwès. |
Les ronfelmints estént si foirts ki s' cour bateut a rlaye. |
Cwè lyi faleut i fé ?
(6) Nosse pitit coraedjeus n' a nén ratindou lontins. Il a moussî dins l' noer do trô. Les si angoxhant bruts rexhént foû d' on moncea d' four sitåré a tere. Tot tronnant, Noersipene a stindou s' bresse et sayî d' ranxhî å mitan des fistous. |
Les ronfelmints s' ont djokés et on fel båymint shure… |
Noersipene esteut fén presse di peter foû evoye…
(7) "Hin ! cwè? Cwand çk' on magne ?" a boerlé ene vwès do dzo des rassetcheyès yebes. Ene tiesse a shuvou et rexhe å rdjoû del noeråsse loumire do trô. "Bén kî vola-t i don kî ?" a dmandé Noersipene, ki n' esteut nén foirt a si åjhe. |
Metez vos a s' plaece ! Èn vola-t i nén k' i s' ritrovéve tot a trake divant èn etrindjî ki n' esteut nén di s' vijhnåve ! |
Kî çki ça poleut bén esse ?
(8) "Kî estoz ? Vs n' estoz nén d' avår ci ? D' eyou vnoz ? Cwè fjhoz don vaici ? Estoz tot seu ?" |
Les dmandes si shuvént foû des lepes da Noersipene. Asteure astampé, el boulome esteut tot ewaeré. Co a mitan edoirmu, il a fini pa shofler sacwants mots : "Dji vén d' å lon… dji m' a pierdou… dj' a fwin… Oyi, dji so bén mierseu, sins pupont d' famile, et vos ?" |
K' aléve poleur fé Noersipene ?
Racourti des prumîs bokets:
Noersipene a fwait li cnoxhance da Pwelelair, vinou d' bén lon s' edoirmi dins on trô å mitan des bwès d' Walonreye.
(9) Pwelelair a fwin. Si botroûle groûle. "Shuvoz m' don, dji m' vos va trover d' l' amougnî, lyi a dit Noersipene, dins l' vijhnåve, i gn a pont d' åbe-ås-avizances, ni d' bouxhnisses-ås-boûketes mins i m' shonne awè veyou on cûtès-poerî. C' est bon et ça vos renairixh les boyeas k' ont trop sitî strindous." |
Ewou alans ns ritrover nos noveas soçons ?
(10) - Vo nos î la !
Dji m' vos va code deus belès cûtes-poeres… des bén fwaites,
c' est les pus tinres. I fåt awè bén sogne di n' les nén froxhî…
si l' djus è rexhe foû, tot l' bon end eva avou…
c' est biesse, pask' i vos rafiyive tot vos fjhant crever
l' mwais vier do coir. Minme si ça vos fwait ene miete pråtler,
vs alez vir come c' est do bon amagnî. |
A poenne Pwelelair aveut i hagnî dins l' prumî frut
k' ene sakî s' a metou a hoûler drî les deus noûs soçons : |
Kî çki ça pleut bén esse ?
(11) " Î ! Î ! Î ! Dji vs a veyou sôtler e l' air ! Vos n' estîz nén a voste åjhe, endon... " Ber Ike, arnåjhe k' il est, les aveut voleu fé awè peu ! - Et cwè, Noersipene, avoz trové çou ki fjheut tant d' brut ? - Oyi, da, dji vos prezinte nosse novea soçon vinou d' å lon. Pwelelair k' i s' lome. - Wice estîz ? - On n' sait måy, dj' aveu dmoré padrî vos ey esse presse a vos vni aspaler. |
- Vos avoz bén fwait, on monsse m' åreut polou voleur rabressî et assaetchî å fond do trô po si amagnî d' ivier. Tot cåzant d' magnî, vinoz don. I gn a assez d' cûtès poeres po troes. On va pårti. - Mmm ! Et c' est do bon, a radjouté Pwelelair k' aveut dedja hagnî dins on frut. |
(12) Tot mougnant des bén aiwissès cûtès poeres, Noersipene a conté a Ber Ike ki Pwelelair vineut d' foirt lon. Di bén pus lon k' les hôts monts et les spès bwès. K' i vneut do payis des Cåznutodroles, k' est a costé des teres des Djåzcomiakmis, et k' i s' aveut pierdou å mitan des bouxhnisses d' adlé nozôtes. |
- Bon,
ç' n' est nén l' tot di s' è
mete plin l' bodene, a respondou Ber Ike, i vos fåt tot d' minme
sawè k' i gn a des bruts ki coinnut dissu ç' vijhnåve ci. Dj' a
etindou dire k' i s' î passe des droles di sacwès. I nos fåreut
raler å pus rade amon nozôtes. " |
(13) - C' est
djustumint çk' i gn a d' drole vaici, a-t espliké Ber Ike.
Oyoz l' pus ptit brut ? Etindoz zûner on picron, voler ene
moxhe a miel, xhufler on cizet ? Nolu n' påpeye. Minme les foyes
ont l' air d' awè sogne di n' nén trop triyaner ! |
- C' est ça, foutoz vos d' mi. Todi est i ki dji m' vos va
ndaler ratinde pus lon. Èn tårdjîz nén d' trop, a radjouté
Ber Ike tot s' evolant dins l' cir. Mins, padrî èn åbe, gn a èn ombion ki s' sitind... |
a shuve
J. Schoovaerts, divins: RABULèTS- 1 a 4: Deujhinme anêye - 2001 - Volume II - Pådje 87; 5 a 8: Pådje 83 do Volume 2 del Troejhinme anêye (2002).
Version simplifiée utilisée dans un cours pour enfants. Noersipene po fé scole ås aprindisses.
Si des mots difficiles se présentent à vous sur ces pages, allez voir s'il ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec brève traduction française).
(Tous les textes normalisés de J. Schoovaerts) Pådje moennrece da J. Schoovaerts.
(Index par auteur) Djivêye des scrijheus. (dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Erdalans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(Back homepage) Alans rzè el mwaisse-pådje
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moennrece do rfondou walon.
Sicrijhaedjes eplaidîs so les fyis avou l' åjhmince do scrijheu.
Édition en ligne explicitement autorisée par l'auteur.