Page de Georges Ista. Li pådje da Georges Ista. |
dierin rapontiaedje last update: 2004-02-14.
Dressêye:
Georges Ista, dans un classique des récitations wallonnes
Li boûkete emacralêye
C' esteut l' nute do Noyé, l' mame fijheut des boûketes,
Et tos les ptis efants, rashonnés dilé l' feu
Rén k' a houmer l' odeur ki montéve del pailete
Si sintént l' aiwe al boke et s' raletchént les doets (deuts).
Cwand on costé del påsse esteut djusse a l' idêye,
Li mame prindeut li paile, el schoyeut on ptit côp,
Et pu, hop ! Li boûkete e l' air f'jheut ene dimeye
Et dvins l' mitan del paile ritouméve cou-z å hôt.
- Leyîz m' on pô sayî, breya li ptite Mårdjene,
Dji waedje del ritourner, d' adroet do prumî côp.
Vos alez vey, nosse mame !" Et vola nosse glawene
Ki prind l' paile a deus mins, ki s' abaxhe on ptit côp...
Et rouf ! Di totes ses foices, elle evole li boûkete.
Ele l' evola si bén k' ele n' a måy ritoumé
On cwera tos costés, so l' årmå, padrî l' poite, (pwète)
On n' ritrova måy rén. Wice aveut ele passé ?
Tolmonde sel dimandéve, et les cmeres do vijhnåve
Si racontént tot bas, al nute, åtoû do feu,
Ki c' esteut seur li diale k' esteut catchî dzo l' tåve
Et ki l' aveut magnî sins fé ni ene ni deus.
L' ivier passa. L' esté ramoenna les verdeures
Et les fiesses di pårotche ås djoyeus cråmignons.
Tolmonde aveut dedja rovyî ciste avinteure
Cwand li mere da Mårdjene f'jha rblanki ses plafonds.
Vola don l' boigne Cola, blankixheu sins parey
K' arive avou ses brouxhes, ses schåles et ses saeyeas.
I cminça do bodjî les ptitès bardaxhreyes
K' estént avå l' manaedje; i oista les tåvleas
Ki pindént so les meurs tot montant so s' schalete
Dispinda l' grand muroe ki håynéve sol djivå.
Et c' est padrî l' muroe k' on rtrova nosse boûkete,
K' î esteut la dispoy shijh moes, co pus deure k' on vî clå
Noere come on cou d' tchapea, roede eco pé k' ene beye
Frezêye come ene viye catche, et ådzeu d' tot çoula,
Tote coviete di strons d' moxhe, et télmint tchamosseye
K' elle aveut des poyaedjes co pé k' èn agora.
Dipus d' racsegnes sol boûkete.
Georges Ista, foû di: Li vî Sprawe, cwarante-setinme xhuflaedje, 1995.
Classique de la chanson wallonne.
Li hårkea
Avou m' hårkea so mes deus spales,
Dj' aléve al fontinne rimpli mes saeyeas
Cwand amoussa, foû d' ene rouwale
On gros vî monsieu ki m' bodja s' tchapea.
- Vos fjhoz petchî, dit-st i, Mamjhele
So des blankès spales on n' doet rén tcherdjî.
Dinez m' çoula; mins, po m' dringuele,
Årè dj' ene sacwè po vs aveur aidî ?
- Dji n' a rén a dner, Monsieu, dj' el rigrete
Po-z aveur al vude poirté mes saeyeas
Min cwand i sont plins, dj' rabresse a picete
L' binamé valet ki poite mi hårkea (deus côps).
Si c' est insi, dj' årè l' båjhaedje
Ca dj' el vou wangnî, dijha l' vî monsieu...
Adon, do hårkea dji m' distchedje
Puski del poirter, il esteut-st awoureus.
Mon Diu ! come il aveut l' air biesse!
Vos årîz djuré l' ågne di nosse molén
Cwand endè va, l' oraye e coisse,
Avou deus saetcheyes pindowes a ses rins.
Tot m' dimandant m' no, tot m' f'jhant des clignetes,
Disk' e fond del rowe, fir come on påkea,
Contant k' il åreut deus båjhes a picetes,
Li pôve viye bounete mi poirta m' hårkea (deus côps).
Cwand on fourît-st adlé l' fontinne,
Dji lyi djha : Monsieu, n' alez nén pus lon
Awè, dit-st i, nolu n' nos djinne:
Rabressîz m' bén vite, mi nozé poyon !
Vos vs marixhoz, Monsieu, dj' rabresse
Li ci k' a poirté mes deus saeyeas plins.
Mins, cist ovraedje la, dj' el kifesse,
Dj' el fwait todi fé di m' galant Mårtén
Cwand toume li vesprêye, i vént-st e catchete
Ratinde ki dji passe avou mes saeyeas
Et c' est l' bea Mårtén, k' dj' abresse a picete
C' est lu, tos les djoûs, ki poite mi hårkea !
hårkea [o.n.] (vî mot d' cinsî) 1. bwès travayî, on bon mete long, k' on poite so les spales, et k' gn a deus saeyeas ki pindèt après. Dji rabresse a picete l' binamé valet ki poite mi hårkea (G. Ista). rl a: gorea, lamea, coube, golé, haminte. Vî francès d' Beldjike: Vî fporte-seaux, jouguet. >> mete li hårkea (a kéconk): li tni e cabasse (lyi passer s' bresse totåtoû di s' cô) >> Les Hårkeas: Sipotaedje des djins d' Håre. 2. sôre di triyingue di bwès k' on meteut å cô des boûs e pasteure, por zels èn nén passer les håyes. rl a: båkea (foto), gorea, golé, lamea. Vî francès: tribart. 3. håre, håde (loyén) po les faxhenes u po les vatches. Disfondowes: haurkê, hârkê, harkê, horkê, hâkê, hâlkê, haurkia, haurtcha, haurkâ, haurpia, haurtia, aurtia. Etimolodjeye: bodje tîxhon hark- (crotchet), cawete -ea (rl a: hertchî, håcner, håcler). Coinrece Grand Payis d' Lidje.
Djåzaedje: Georges Ista; Muzike: Pierre Van Damme.
divins: Chansons wallonnes, CD, Blawete Records (avec traduction française)
Pitite notûle so s' vicåreye.
Ista, Georges (1874-1939) sicrijheu d' walon, gaztî di s' mestî (a Paris), et pondeu et caricaturisse po passer s' tins. I scrît aprume do teyåte: "Monnonke Djouprele" (1904), "Kî çk' est l' mwaisse ?" (1905), "Li rôze d' årdjint" (1906), "Pire ou Pål" (1907), "Mitchî Peket" (1908), "Madame Lagaesse" (1909), "Li veûltî" (1910), "Li båbô" (1912). Après, i rashonne sacwants rimeas et paskeyes divins "Contes et nouvelles" (1917), parexhou e pluzieurs lives, wice k' on trove des bokets foirt rilomés come "Li boûkete emacralêye", on classike des recitaedjes d' efants, u "Li hårkea", metou felmint e muzike pa Pierre Van Damme. I n' sicrirè pupont d' walon après çoula, mins ses pîces, foirt bén adjinçnêyes et avou do mo bon walon, seront djouwêyes eyet rdjouwêyes. Sapinse a Maurice Piron: Djôr Ista a passé come on vint d' bijhe ezès belès letes e walon. Eto, piron nel riprinda nén dins si grosse antolodjeye des scrijheu e walon.
L. Mahin, coirnêye do splitchant motî.
(La même page en tenant compte, en partie, des accents de l'auteur, et biographie de l'auteur en français) Modêye disfondowe.
(Si des mots difficiles se présentent a vous sur ces pages, allez voir s' il ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec bréve traduction française).
(Index par auteur) Djivêye des scrijheus. (dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Erdalans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(Back homepage) Alans rzè el mwaisse pådje
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moenrece do rfondou walon.
Sicrijhaedjes foû abondroets (li scrijheu est moirt dispu pus d' swessante ans). Sacwants bokets scrîts ezès walons coinreces polèt aveur sitî ene miete rassonrés po poleur shuve pus åjheymint les mwaissès rîles do rfondou walon.
Certains textes peuvent avoir subi des modifications mineures pour faciliter leur insertion dans le projet do langue nationale pan-wallonne.