dierin rapontiaedje - last update: 2005-11-07.
Ebén vola : c' est
Li fåve do Mitan d' Cok
ki dji vs va raconter.
Et ç' Mitan d' Cok la dimoréve djusse dizeu nosse måjhon. Et on djoû, il est priyî pa Monsieu d' Larigåde k' esteut tchesturlin d' Mirwå adon.
Mafwè, i mete ses beas mousmints, i mete ene bele crawate, u on ptit flo, la, come on meteut dinltins. Et i s' mete so s' trinte-deus, cwè, come on djheut. Et vo l' la-st evoye. Zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte !
Et mafwè vo l' la evoye.
Il arive å pî do Tier. Kî çk' i rescontére ? Copere li vexhåd.
- Tén kî çki vla, dit-st i Copere li Vexhåd. Bén c' est bén Mitan d' Cok.
- Bén åy, dit-st i Mitan d' Cok. Vo m' ci !
- Et wice vass inla, dijha-t i Copere li Vexhåd ?
- Abén, dji va al dicåce a Mirwå, dit-st i. Dji so-st invité pa Monsieu d' Larigåde, et mafrike dj' î va, dit-st i.
- Bén dj' î vôreu ben aler avou ti, mi, dit-st i Copere li Vexhåd.
- Abén i n' tént k' a twè. Monte su m' dos… Mousse e m' cou - c' est come ça k' on djheut, hin, -… mousse e m' cou, dit-st i ; dji t' î poitrè.
Et vola Copere li Vexhåd moussî e cou da Mitan d' Cok.
Et vo l' la ki rapougne si ptit voyaedje abeye abeye. Et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte !
Arivé on pô pus lon, vo l' la avnou e Pré des Djetons. C' est l' pré k' est rwaitant l' Prumire Barake. La, i rescontere Copere li Leu
- Tén kî çki vla, dit-st i Copere li Leu. Bén c' est bén Mitan d' Cok.
- Bén åy, dit-st i Mitan d' Cok. Vo m' ci !
- Eyou vass inla, dijha-t i Copere li Vexhåd ?
- Abén, dji va al dicåce a Mirwå, dit-st i. Dji so-st invité pa Monsieu d' Larigåde, et et poy k' i m' a insi priyî, mafrike, dj' î va, dit-st i.
- Bén dj' î vôreu ben aler avou ti, mi, dit-st i Copere li Leu.
- Abén i n' tént k' a twè. Mousse e m' cou, dit-st i ; dji t' î poitrè.
Et vola Copere li Leu moussî e cou då Mitan d' Cok.
Et mafwè, vo l' la arivé å Pont des Cloyes, li rlomé Pont des Cloyes. Et la, i rescontere li Grande Aiwe. Et l' Grande Aiwe lyi dmande :
- Tén kî çki vla, dit-st ele li Grande Aiwe. Bén c' est bén Mitan d' Cok.
- Bén åy, dit-st i Mitan d' Cok. Vo m' ci !
- Et dou vass inla, dit-st ele li Grande Aiwe ?
- Abén, dji va al dicåce a Mirwå, dit-st i. Dji so-st invité pa Monsieu d' Larigåde, et mafrike, dj' î va, dit-st i.
- Bén dj' î vôreu ben aler avou ti, mi, dit-st ele li Grande Aiwe.
- Abén i n' tént k' a twè. Mousse e m' cou, dit-st i ; dji t' î poitrè.
Et vola l' Grande Aiwe moussêye e cou da Mitan d' Cok.
Et vo l' la-st evoye. Et vo l' la-st evoye tout doûçmint. Et dji t' acertene, po monter å Roti, il aveut tchôd, hin. I prindeut s' motchoe d' potche et i s' rissouwéve. Il aveut tchôd. C' esteut l' cwinze d' awousse, al dicåce. Et il aveut tchôd tchôd tchôd tchôd. Ki si bén k' arivé al copete do Roti, gn aveut on ptit cåbaret, la. C' esteut Mon Adele k' on l' loméve. Et i dit :
- Dji va boere on côp, dit-st i.
Et il intere å café, la, hin. Et c' esteut djustumint Adele k' esteut la. Ele l' arinne docô :
- Tén kî çki vla, dit-st ele Adele. Bén c' est bén Mitan d' Cok.
- Bén åy, dit-st i Mitan d' Cok. Vo m' ci !
- Et eyou vass inla, dit-st ele Adele ?
- Abén, dit-st i, dji so-st invité pa Monsieu d' Larigåde. C' est l' dicåce a Mirwå. Ça fwait k' dji m' î rin, dit-st i. Mins dj' a télmint soe, dit-st i Dji m' vôreu bén rispåmer l' gozî, djans !
- Bén schoûte bén. Ni t' astårdjêye nén dtrop saiss, dit-st ele Adele, paski vo l' la dabôrd nonne, et i n' si fåt nén fé ratinde, don !
- Neni dit-st i mins dj' a soe, mi, dit-st i. I fåt tolminme ki dj' boeve on côp, la, mi, dit-st i.
Et mafwè, vola Mitan d' Cok ki s' dissoele comifåt, hin, ki boet on côp, ça.
Et vo l' la, ô, il esteut ddja li cwårt après nonne, et vo l' la-st evoye zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte !
Et c' est k' il aveut todi tchôd, et souwer des gotes come des ptits poes. To sins bén, avou les troes zigomårs k' il aveut e s' coir.. c' est k' c' est lu k' i faleut ki poite ces monamis la. Anfin... Zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte !.
Et mafwè, vo l' la-st arivé å Tchestea. Et i soune al xhilete ; i saetche li pate di bixhe, cwè. Et kî çki lyi vént drovi : li viye Françwesse, k' esteut meskene, leye e tchestea. Et mafwè, … et ele drouve l' ouxh cwè !
Et ele lyi fwait tirer s' cazake. I fjheut si tchôd.
- Bén intere, la, on n' fjheut ddja pont d' bén. La Monsieu ki va intrer a tåve, dit-st ele Françwesse, et i t' ratindeut djustumint dit-st i Françwesse.
Ça fwait ki... on fwait moussî Mitan d' Cok, mafwè. Et Monsieu d' Larigåde el ratindeut. Ça a stî les congratulåcions, la. I s' dinèt l' mwin. Et pu, i dmandèt ké novele ; çou k' on-z ôt raconter. Et tchik et tchak, dowê, hin. Et i prindèt l' aperitif avou des ptits gåte-el-fwin, la, des zakouskis sapinse k' on n' dit enute. Et so ces etrevéns la, vola Françwesse ki sieve li dinner : on bon bouyon, la, come on fjheut dinltins, on bon boli, ene boune platurnêye di canadas tot ronds. Ça fwait k' i sont rpaxhîs. I sont guedés, sapinse k' on n' dit.
Cwand il on yeu tot fwait, i boevèt ene boune gote, et foumer on bon cigåre ki Monsieu lyi prezintéve. Et vo l' la deus troes eures di l' après-nonne. Gn a Monsieu ki dit :
- Bén dji iréns bén fé on ptit toû sol dicåce.
- Mafwè, abén, åy, téns ! Dj' irans bén fé on ptit toû sol dicåce.
Et vo les la-st evoye sol dicåce. I vont on ptit côp amon Laleye, ki tneut cåbaret a Mirwå. C' est k' i gn aveut on café, la, a Mirwå, divinltins. Et i vont boere on ptit côp ; et i vont djouwer on ptit côp, come on djouwéve les ptits djeus did dinltins Et s' aler pormoenner on ptit côp dins Mirwå, mafwè. Et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte !
Et aler fé on toû so l' dicåce. Et Monsieu payî on toû so les tchvås d' bwès ås efants d' Mirwå.
Et Mitan d' Cok aveut si bon do vey les ptits roufions et les ptitès crapådes apicî l' flotche et criyî "Rawse !", et wangnî on toû po rén.
Et pu la l' eure do soper ariver.
- Abén dj' erirans, dabôrd. Dj' irans rsoper, dit-st i Monsieu.
Et il ervont å tchestea zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte et zoupzouzoup d' ene djambe so l' ôte !
Et mafwè, i boevèt l' aperitif - pask' on boeveut ddja l' aperitif adon, savoz !- i boevèt l' aperitif, hin, mins sins gåte-fwin, ci côp ci, paret. Et i s' metèt a tåve. Et i magnèt comifåt. O, rén d' råle ! Des restchåfèyès crompires, avou ene pitite andive do corti. Et deus kertons d' maigue lård. Mins ça ls a rassapiné comifåt.
Et cwand il ont yeu tot fwait d' magnî, ebén, cwand il ont yeu bén mindjî, di dju, il ont co foumé on bon cigåre, hin. Awè, ça. On n' a ki l' bén k' on s' fwait, sapinse k' on n' dit. Et pu cåzer d' ene sôre a l' ôte. Et djouwer ene pårt ås cwåtes.
Et pu, mafwè, après l' shijhe, vola, wai, k' i faleut mete coutchî Mitan d' Cok. Et ça fwait k' Monsieu d' Larigåde houke Françwesse, li siervante, insi :
- Dou çki dj' metréns bén coutchî ci monami la, don, dit-st i Monsieu d' Larigåde.
- Abén, vos n' savoz nén cwè, dit-st ele Françwesse. C' est d' el mete coutchî e poli, avou les poyes. Oyi, dji l' alans mete coutchî avou les poyes, dit-st ele Françwesse.
Et mafwè, la l' Françwesse k' apice mi Mitan d' Cok, et ele l' intere el poytreye. Cloup ! Ele li hene dins les les poyes et ele riclôt l' ouxh.
Mins wai, a meynute petant, vola k' les poyes kimincèt a betchî Mitan d' Cok, et l' kibetchî, et li cbetchî.
- Abén, ç' côp la, dit-st i l' Mitan d' Cok, bén dj' î va passer, louke mi ; dji va leyî la mes hozetes.
Tantea k' i n' a k' el ricour di dire :
- Abeye, ti, Copere li Vexhåd. Rexhe foû di m' cou, ca dji va esse tot cbetchî et dji va esse bon pol laid Wåtî.
Ça fwait k' vola Copere li Vexhåd moussî foû do coir då Mitan d' Cok. Et vo l' la ki stronne totes les poyes. Awè, Awè !
Bon, vola les aireurs do djoûs ; pu vola l' pikete do djoû. Et nosse Françwesse k' esteut metowe po-z aler dner a magnî ås poyes. Et vo l' la k' apice ene pitite banslete avou do frumint dvins. Cwè çk' ele voet cwand ele drouve l' ouxh ? Totes les poyes sitronnêyes. Vo l' la tote foû d' leye. Et vola k' ele va addé Monsieu, et lyi dire, tote dishoflêye :
- Bén dj' end avans ene bele, dit-st ele Françwesse. Mådjinez vs ki ns avans totes nos poyes ki sont stronnêyes. C' est ç' rénnvåt la, dandjreus.
- Bén c' est surmint ene kénte di ç' monami la, dit-st i Monsieu d' Larigåde. Mins ni djhans rén. C' est l' pus malén ki s' tait. Houke lu et-z aprester a ddjuner. Abén no di diale, ci côp la ! Bén ci n' est rén ! Fwai l' cwandminme lever. Et dji ddjunrans. On pasrè co ladsu.
Et Françwesse el va dispierter. Et vola l' Mitan d' Cok levé. Et vo l' arivé po ddjuner avou Monsieu d' Larigåde. Et mafwè, i n' cåzèt nén d' ça. I n' cåzèt nén k' les poyes ont stî stronnêyes. Et mafwè, i magnèt comifåt, et voci l' eure d' aler a messe. Paski l' londi del dicåce, on-z aléve a messe des trepassés, hin dinltins... et co motoit asteure, mins wai ! I lzî faleut aler al messe des trepassés, di dj'. Et vo les la-st evoye a messe. Et pu après messe, i rpassèt on ptit côp boere on bon vere, hin, puski c' esteut l' môde adon.
Et pu, vo les la rivnous. Et Françwesse elzî aveut co rtchåfé l' sope mins åk di meyeu k' el dimegne. Oyi, taiss ! C' esteut co meyeu k' el dimegne. Et mondiu, vola ! I maredèt comifåt. Et cwand il ont yeu fwait, todi, i rfoumèt on gros cigåre. Et pu vo les la revoye vey on pô çou k' on fjheut a Mirwå, mafwè, don.
Bén gn aveut on pô des djeus, et les kékès barakes del dicåce. On pô d' totes sôres, la, et il avént bon, minme di holer pattavå. Et mafwè, ça deure disk' a cwate cénk eures del viesprêye et i rvoyaedjèt co todi on ptit côp dins l' viyaedje.
Et vo les la co todi rarivés, cåzu po soper. Françwesse aveut co rfwait on bon ptit soper. Et, cwand il ont yeu tot magnî, il ont djouwé ene pårt ås cwåtes, co todi come li dimegne.
Mins waite co todi : co l' minme cayet. Vola l' eure d' aler coûtchî. Et comint çk' i faleut fé ?
- Kimint alans dj' fé don ? dit-st ele Françwesse.
- I m' fåt dmander a Wiyåme, po vey s' i n' a nén ene idêye.
Wiyåme, c' esteut l' vårlet, ça. Et Françwesse va cweri Wiyåme et lyi dire :
- Bén dou çki nos metréns bén coûtchî l' Mitan d' Cok k' a vnou al dicåce ?
Pask' on lyi aveut conté l' afwaire po les poyes, mafwè. Et il avént set gros boûs e ståve ; set gros boûs, la.
- Èn savoz nén cwè ? dit-st i Wiyåme. Djel va mete coutchî sol ruslî, dit-st i. I n' oizrè bodjer, dit-st i Wiyåme.
Ça fwait ki, vraiymint l' eure d' aler coutchî, Wiyåme prind m' Mitan d' Cok et el va adjoker sol ruslî. Savoz bén çou k' c' est d' on ruslî, hin ?
Mins del nute, a meynute, la bén les boûs ki s' sibarèt. Et i cmincèt a souker l' Mitan d' Cok, et l' kissouker et li csouker.
- A mildjo, derit i l' Mitan d' Cok; bén i m' vont csouker tot. Dj' î va passer, mi, dit-st i.
Et i n' ourit k' el ricour di houkî après Copere li Leu.
- Abeye, Copere li Leu, mousse foû di m' cou, ca dji va esse tot csouké, derit i l' Mitan d' Cok.
Mins Copere li Leu, lu, i rexhe do coir do Mitan d' Cok, et i vént stronner les set boûs.
Vla, wai, ene afwaire !
Ça fwait k' cwand Wiyåme les vout aler sognî å matén, cwè çk' i voet ? I voet, i voet l' ecatombe, ça ! Mes set gros boûs estént stronnés, ça. I ls aveut stronné tos les set, Copere li Leu.
Et Wiyåme el vént rdire å Monsieu, hin.
- Ayayay ! Cwè çk' i fåt co fé avou ça ? dit-st i Monsieu. K' i vegne co todi ddjuner. Dji pasrans co ladsu, dit-st i Monsieu d' Larigåde.
Ça fwait k' Wiyåme prind l' Mitan d' Cok et i l' ramoenne addé Monsieu ki l' cafè esteut presse, li mårdi. Et mafwè, i ddjunèt comifåt. Et pu, i vont co a messe del djonnesse. Et i vont al danse del dorêye, s' i vs plait. Et i fjhèt l' toû do viyaedje. Et il esteut dabôrd nute cwand il ont yeu fwait l' toû do viyaedje. Et i rarivèt å tchestea, et i lyi fwait co on bon soper mågré tos ses cayets.
Mins al nute, la co l' minme ehale k' ersè. Et l' Monsieu dit :
- Nodidjo, comint çki dj' alans fé, don ? Vla k' il a stronné totes les poyes, k' il a stronné les boûs. Kimint alans dj' don bén fé ?
Ça fwait ki, il esteut avou Françwesse et Wiyåme et i profitént ki l' Mitan d' Cok esteut evoye a l' ouxh po pixhî on côp. Et Wiyåme dit.
- Dji l' alans aveur, dit-st i Wiyåme. Dji m' va tchåfer l' for, dit-st i. Djel fotrans ddins, dit-st i Wiyåme.
Et i fwait come il a dit. I tchåfe li for a blanc et pus, i prind m' Mitan d' Cok, il arive al gueuye do for. Pign ! Didins l' for !
Mins vola li Mitan d' Cok ki rostixheut. Et i n' a yeu k' el ricour di dire :
- Abeye, abeye, Grande Aiwe, rexhe foû di m' cou, ca dj' va esse tot broûlé.
Et vola l' Grande Aiwe mousseye foû do coir do Mitan d' Cok. Et s' vént ele distinde li feu. Et s' fote-t ele li tchestea enawe. Et s' fote-t ele tot Mirwå enawe.
Et l' Mitan d' Cok rivént so l' Sårt et arivé å pî do Tier - u ås Craheas, cwè, hin -, ebén la, i rescontere on ptit cabolé rosse tchén. Et i lyi leve li cawe et l' pate … et c' est X. ki lyi raletche li pete
Et vola l' fåve do Mitan d' Cok, la.
X= onk des schoûteus, copuvite onk ki shût l' fåve tot drovant des grands ouys.
raconté pa Célestin Limet, foû di De la Meuse a l' Ardenne, 4, 1987.
Cassette k' on pout aveur a: Jean Pol Weber, al Vå-Sinte-Ane (Lavaux-Sainte-Anne).
Si des mots difficiles se présentent à vous sur ces pages, allez voir s'ils ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec brève traduction française).
Li pådje moennrece des scrijhaedjes po ls efants.
(Back homepage) Alans rzè el mwaisse-pådje.
(Index des auteurs dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Ralans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moennrece do rfondou walon.
Sacwants scrijhaedjes di cisse waibe cial polèt esse dizo abondroets; nos les rsaetchrans foû s' i fåt. Sacwants bokets scrîts ezès walons coinreces polèt aveur sitî ene miete rassonrés po poleur shuve pus åjheymint les mwaissès-rîles do rfondou walon.
Some texts published on this site may be affected by copyrights and eventually need to be removed in the future.
Certains textes peuvent avoir subi des modifications mineures pour faciliter leur insertion dans le projet de langue nationale pan-wallonne.