Pol Bossart. Inte li cir et l' infier. (novele) |
Li vint hoûléve di colere : sacwants teribès houfêyes aratchént del tere des nouwaedjes di poûssire eyet les evoler waeraxhmint eviè èn ôte sôrt.
C' esteut l' eure di pårti.
Magrite end aléve, li cour ossu pezant k' on saeyea d' grossès pires.
Ele ni s' doet portant nén pareymint traecassî; tos les papîs k' elle aveut dandjî ont stî rimplis dispu lontins pa s' famile.
Gn a ddja dayeur eto sacants moes ki s' fi s' dene bråmint del poenne po lyi fé coprinde ki, dins l' fond, ci råyaedje la est ene ricopinse, ey on pôreut minme dire, cråndimint, come li copete d' ene vicåreye di sclavaedje.
Ni vos è fjhoz nén, mame ! Vos voeroz come vos seroz bén ... drola. Et pu, nos vos irans vir... di tenawete.
Des crevådes dischernut l' air eyet des côps d' tonoere bouxhnut åd truviè do stoelî.
Pou rmerciyî Magrite di ses céncwante anêyes di siervice, l' oraedje brait s' calvaire a gros bouyons.
******************
Li viye moman s' ashît padrî dins l' oto eyet durant sacwants moumints ki n' polnut nén durer, on moudrire vint d' sovenances vént scheure si tiesse ki brouye : imådjes di s' devouwmint, di s' doûceur di vir voltî, di si apåjhmint dins tos les mwais moumints d' ene vicåreye di pacyince k' on est e trin di spotchî dins l' bôreatreye.
C' est l' dierin ake.
Èn aloumwer vént broyî les shijhes trawêyes a l' tiesse do lét d' ses efants.
- Mins vos breyoz, grand-mere ! k' Arlete dit, tote reyusse.
Li vweteure si mete e rote.
L' åme da Magrite rishonne a ç' moumint la a on ni di scoirpions.
I rpetåde et raloumer.
Li coir etir del viye mame si dischårpeye.
Asteure, l' oto find l' plouve eyet Magrite sint rider s' veye tot å long del lujhante voye.
Di tenawete, ene waxhlêye vént spiter les cwåreas, et neyî po ene munute les noerès pinsêyes da Magrite.
Li vweteure rôle di pus a pus råde. Di tins on tins, li pôve veye passe si mwin so l' bouwêye ki couve les cwåreas,... djusse li tins d' aporçure sacwantès sacwès dins l' flou.
******************
- Vo nos î la ! On est alfén cåzu arivés.
Ces pezants mots la vegnnut d' rexhe des lepes da Leyonce, li bele-feye.
Po Magrite, li dischindêye dins l' infier vént d' comincî.
Tote a l' doûce, li vweteure trevåtche on griyaedje, s' egadje po cmincî so ene voye a tchapeas-boles, pu berôle ene vintinne di metes so on tchmin d' tere avou des nis d' poyes, eyet alfén... c' est l' dischoviete d' on bastimint ki fwait peu et k' el toet paret stofé pa l' fouyaedje des tchinnes k' ont co d' pus d' cint-z ans.
Magrite sint s' cour ki toke padzo s' grijhe pelrene. Ele n' est pus lon erî del voye del roviance.
L' oto s' arestêye. On stocaesse ome, a grossès mashales, abiyî d' on blanc cindré, fwait sacwantès ascoxheyes so l' terasse, a l' copete d' on schayî d' bleuwès pires.
Come on djindår, i ratind asteure sins moufter.
A poenne est çki nos djins ont plou dischinde del vweteure ki vo les la ddja atakés.
- Vous êtes bien Madame Radelet ?
C' est Leyonce ki respond pa on sene di tiesse eyet radjoute d' ene air meprijhante:
- C' est l' viye djin k' est avou nos, Monsieu.
- Dans ce cas, veuillez bien me suivre, s'il vos plait. Votre parente occupera la chambre quinze.
Magrite si rtoûne tot doûçmint viè " ses efants " come po lzî dmander pårdon - pårdon d' els awè veyou trop voltî, télcôp - mins ses ouys rimplis d' låmes ni voeynut ddja pus k' troes ombes.
Li fi da Magrite dimande honteuzmint:
- Vos estoz... ?
- Je suis l'infirmier directeur, cher Monsieur; dès que nous aurons installé la pensionnaire, je me ferai un plaisir do vos rencontrer dans mon bureau afin de régler quelques petites formalités d'usage.
Dins on silince di moirt, i trevåtchèt on colidôr a mitan aloumé, k' elzès moenne tot djusse å pî del cadje... di l' asinseur.
Ene munute a ratinde, ki n' a pont d' fén. Eyet après, c' est l' montaedje eviè l' essôrçulé egurnaedje.
Deujhinme e-hôt, troejhinme ouxh a droete : ça srè a pårti d' ådjourdu li plaece da Magrite po todi. C' est vaila k' on djoû li sounaedje a moirt del grande fåtcheuse el vénrè massokî.
******************
Les amuzmints del måjhone, end a nén a make, c' est l' moens k' on pout acertiner. Li mwaisse ocupåcion del djournêye, c' est l' dinnaedje eyet l' sopaedje ki les pinsionaires polnut prinde eshonne, ou tos les cas, po les cenes ki savnut co.
Li plaece ewou çk' on mindje, avou si hôt plafond eyet ses distindous meurs, rishonne puråde a ene moirtuwaire. Ene fouwire, k' on n' si sieve pus dispu lontins, ni fwait k' ecoraedjî l' froedeure.
Télcôp, on etind sacwantès notes di muzike ki schapnut del coujhene, mins ele sont tot d' shûte sitofêyes pa des bruts d' clicoteas.
Dins ç' monde la, ewou çki l' tchåleur des omes n' egzistêye nén, les " vîs " n' oiznut dviser k' a vwès basse... On n' sait jamwais... ki leu lingaedje ni plaireut nén a "Monsieu".
Tant k' åzès pormoennådes dins l' pair, eles sont straegnmint reglumintêyes, eyet l' ouy måbelair do djårdinî n' a vraiymint rén d' egadjant.
Nén possibe po Magrite di schaper a ci stoufixhante vicåreye la.
Tos les soçons di s' tchambe fwaiynut bon cour so målès djambes, dispu des ans et des razans, eyet gn a come ene sôre di saizixhante påjhirté ki shonne avaler leu " celule ".
Rôze k' a cwatru-vint ans, c' est ene ancyinne damjhele di scole. Elle est todi ocupêye a tourner les pådjes di ses lives. Di tenawete, ele rileve si tiesse eyet tape èn ouy padzeu ses berikes e schayes di crocrodile, come do tins ewou çk' ele tchipotéve dins ses papîs di scole. Télcôp, elle a l' air d' aguignî ses troes vijhenes come s' ele serît l' muroe di si åme.
Amanda, septante-shijh ans, a pierdou s' tiesse l' årire-såjhon passêye. Ci målureuse feme la, li tins n' court pus por leye ki pa ereur. Ele ni vude pus di s' fåtûle k' on seu côp par djoû, tot djusse a cénk eures å niût, po-z aprester les pantofes da Octåve, si ome ki doet rivni do botike...
Il est moirt dispu bénrade vint ans !
Deus ou troes côps par niût, Amanda boerlêye dins tot l' e-hôt. Ele creye di totes ses foices après l' feye di gåre.
- Dijhoz, " Mademoiselle ", vos n' årîz nén veyou mi ome, d' astcheyance ? Ci n' est nén possibe : il est bén tård eyet i n' est nén co rintré, lu ki d' åbutude, est todi a l' eure.
Li feye di siervice ki conoxhe li rotindje, lyi respond todi l' minme :
- Ni vos traecassez pus, Amanda ! Octåve vént d' telefoner k' i sereut ene miete tårdou pask' i doet fé sacwants eures di pus. I gn a yeu bråmint des comandes.
Eyet l' viye feme si redoime adon, li cour etait.
Djuleye, tant k' a leye, ni disrindje a vraiy dire nolu. Ses djournêyes barlocnut asteure inte li lét et l' fåtûle ou co l' percêye tcheyire.
Si cervele est todi boune, mins dispu a pô près ût moes, ses djambes rifuznut d' poirter on coir divnou bouritchî. Les lepes da Djuleye bodjnut a poenne cwand ele dit ses påters a vwès basse, trankilmint spotcheye på pwès di s' calvaire.
A pårti d' ådjourdu, Magrite divrè pårtaedjî s' destinêye avou totes ces rascråwêyès djins la.
Ele n' a pupont d' rafiya, mins ele ni s' plind nén. Li vicante tinrûlisté ki hagne co ses tripes ni ferteye pus k' dins do tchamossî.
******************
A mitan voye intre l' erire-såjhon k' est e trin d' mori eyet èn ivier ki comince a skepyî, Magrite, drinceye påzès miseres, sondje a ene brune ene miete timprowe eyet s' aprestêye a prinde li crawieus tchmin do stoelî.
C' est l' moumint,... télcôp l' dierin moumint, do lyi rinde vizite... so l' betchete di vos pîs.
Pol Bossart, nén eplaidî.
Si des mots difficiles se présentent à vous sur ces pages, allez voir s'il ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec brève traduction française).
(Index des auteurs présentés sous forme pré-normalisée) Djivêye des scrijheus eplaidîs dizo cogne årmonijheye, mins tot wårdant ene miete l' accint. (Index des auteurs dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Erdalans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(Back homepage) Alans rzè el mwaisse-pådje
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moennrece do rfondou walon.
Sicrijhaedjes et fotos eplaidîs so les fyis avou l' åjhmince do scrijheu. Sacwants bokets scrîts ezès walons coinreces polèt aveur sitî ene miete rassonrés po poleur shuve pus åjheymint les mwaissès-rîles do rfondou walon.
Édition en ligne, y compris les photos, explicitement autorisée par l'auteur. Certains textes peuvent avoir subi des modifications mineures pour faciliter leur insertion dans le projet de langue nationale pan-wallonne.