|
|
L' Argayon, el djeyant d' Nivele. Pa M. C. Renard, oteur des avinteures da Djan d' Nivele. |
|||
|
|
L' Argayon, el djeyant d' Nivele. Pa M. C. Renard, oteur des avinteures da Djan d' Nivele. |
|||
dierin rapontiaedje - last update: 2004-02-20.
Dressêye:
Avertissement. Adviertance.
Deuxième avertissement. Deujhinme adviertance.
Note biographique. Li spoule di s' vicåreye.
Page sur l'Argaillon qui conserve en partie l'accent de Nivelle, avec quelques textes traduits en français. L' Argayon sol livreye.
Walons, les vîs cousses,
On fwait des biestrijhes a tot ådje. Dins mes vint ans, dji meteu å djoû Djan d' Nivele. -- C' esteut m' prumire !
-- E dvinant pus vî, dji l' ernetyive. -- C' esteut m' deujhinme, pus biesse ki l' prumire!
Après, djel ralonguixheu. -- C' esteut m' troejhinme, co pus biesse ki les deus ôtes eshonne.
Mins vla k' a swessante ans passés, dji fwai sôrti l' Argayon wôrs do m' tiesse. -- On djeyant parey, dji vos l' dimande ! N' est çu nén l' cas d' dire, come do ci ki s' mareye a cwatru-vints : "Pus vî, pus sot" ?
-- Cwè vloz ? Les cofreres m' ont fwait acroere ki dji n' so nén trop pepere et ki dj' pou co mete å monde on grand diale di Walon. -- On trompe si åjheymint les viyès djins, e les cadjolant ene miete.
-- Dji m' a leyî prinde. Vozôtes, prindoz l' Argayon. Les cis ki l' ont ddja dijhnut k' il est drole et k' i s' trove avou ene masse di droles come lu. Fåt i les croere ? El meyeu d' tot, c' est d' vir pa vos-minmes, mes vîs cousses.
Å mitan des batayes et del veye di famile, vos trovroz nosse djeyant e copagneye di tos les djeyants do payis et co des ôtes costés.
Vos tchairoz so les proviebes, les rebus, les pårlådes di sôrcires, les perlinaedjes do Braibant Walon.
Ç' a stî mi afwaire.
So les imådjes, vos åroz les poirtraits raetchîs di tos nos grands gayårds et des vuwes do tins passé, djusses come di l' ôr.
Dji fwai ene deujhinme adviertance po pårler des cis k' ont si bén travayî a ça.
Des notes vos esplicront totes les viyès afwaires.
Ç' a stî l' bezogne des camaerådes Willame et Petit.
Dji n' såreu trop les rmercyî. Il ont dné l' fén gosse å plat ki dj' va awè l' oneur di vos siervi.
Dj' a cût l' tripe; il ont fabriké l' såce. El såce fwait mindjî l' boket, eco bén k' ça n' sereut ki l' cawe ersetcheye d' on
VÎ RNÅD.
N.B. Dj' a scrît l' walon come el francès, po les Flaminds.
C' est l' peur walon d' Brinne l' Alieu, m' viyaedje.
A l' fén, pusk' i fåt fini, i gn årè on diccionaire, avou l' mot francès drî l' mot brinnwès ey, après, l' mot walon des ôtes costés.
Å cominçmint, pusk' i fåt comincî, vos viroz ene cåte di djeyografeye di tos les payis payou çk' on passe, dins les avinteures di l' Argayon.
Si l' Argayon fwait des profits, ci serè po l' eschiele di mes ovrîs malådes.
Les cis ki m' avoyront des souscripcions, po l' Argayon, riçuvront l' omadje d' èn egzimplaire, avou cwate vers walons, a leu-z oneur.
Les cis ki m' front parvini troes souscripcions, po Les avinteures di Djan d' Nivele, åront l' cwatrinme po rén, avou on rmerceymint e vers walons, eto.
Dj' espere ki vos seroz contins des imådjes. Mi, s' on poleut fé des siermints, dji raetchreu mi åme, la, dvant vos, po vos assurer ki dj' endè so vraiymint asblåwi. Kés beas poirtraits di l' Argayon et di s' famile ! Kés belès vuwes do tchår, del porcession di nosse boune Sinte Djetrou, des vîs tchesteas, etc. ! Les fotografes meritnut bén ki dj' dijhe leus nos :
MM. Gheude et Dutryeux, des simpes amateurs, ki valnut des mwaisses; M. Em. Despret, el neveu ey el fiyou di m' vî camaeråde do Cura. Il est cnoxhou dins tot l' payis, po s' travay, k' i sogne come el purnale di ses iys.
Dji n' doe nén rcomander m' zéngografe J. Malvaux, ki ramasse des liårds å schoupea, télmint k' il a d' l' ovraedje et k' el fwait a l' perfeccion.
Mins vla Cesar ! C' est lu k' a mis, so l' papî, les droles di dessins ki sont sôrtous di m' drole di tiesse. C' est on Cesar ki fwait des ôtes apas ki l' ci do tins passé, ki coreut tos les payis, avou ses årmêyes.
Dji vos va raconter si istwere.
I fijheut l' machinisse. A l' plaece di esse mwaisse del machine, c' est l' machine k' a stî mwaisse di lu. On côp, k' elle aveut fwin, ele lyi a mindjî ene djambe etire. Elle a co yeu l' bonté d' lyi leyî l' ôte. Croereut on ça d' ene machine ?
Todi ki vla m' Cesar a l' ospitå, dmandant, avou grand tchagrin, di ké bos k' i freut fletche, asteure k' il aléve awè ene djambe di bos. On mwaisse lyi respond : «D' on croyon, d' ene brouxhe et d' ene palete».
Cesar aprind so s' lét ey e sôrtant d' l' ospitå, il est pinte et dessineu, avou ene djambe di bos.
Cesar fwait des afwaires ey i merite di ndè fé, avou s' djambe di bos. Mins vo n' la-t i nén k' i m' dit : "Dji comince èn ôte mestî. Dji vou esse et dji so acrobate, sins m' djambe di bos. On m' prezinte 2000 fr. par moes".
C' est come s' i m' dinreut on côp d' pougn, avou s' djambe di bos. Acrobate, e tirant s' djambe di bos ! A-t on jamwais etindou ene pareye ? C' est, portant, come dji vos l' di. Vla onk di ses toûs :
I mete shijh seles (tcheyires) a l' file ey i vole å dzeu, come on moxhon. Ravizez l' imådje. C' est tot djusse l' apas d' Cesar, sins s' djambe di bos.
Vos comprindoz k' dji n' vou nén k' Cesar fwaiye on si laid mestî. Dji lyi rmostere k' i pout s' desbrijhî l' ôte djambe. Adon, so cwè nd aler, cwand on nd a pupont ? So ene drole di sacwè, azård !
Dji di co a Cesar : "Èn tapez nén evoye vo veye et vo-n oneur. Vos estoz årtisse et vos wangnîz oniesmint vo pwin. Vos vôrîz divni marionete, e riscant vo pea ? Jamwais, Cesar !".
Dj' a si bén fwait, ki dj' croe k' dj' a rascodou Cesar so l' palete, paski c' est lu-minme k' a dessiné l' imådje, you k' vos l' voeyoz tél k' il est, sins s' djambe di bos.
Dji m' permete di vos rcomander Cesar, po tos les dessins k' vos årîz dandjî. I dmeure, avou s' djambe di bos, rowe d' Ôr, nº 28 a Brussele.
Invocåcion -- El dierinne tcherêye -- L' ermouyaedje des fåjheles -- Moennaedje di Catårikete et d' Crayete -- Perlinaedje a Sint Pire ås broketes -- El Doudou -- L' Argayon anoncî.
Dj' a tchanté Djan d' Nivele, avou on diale di plaijhi,
Dj' va tchanter l' Argayon. Nd irè-t i co insi ?
Po ça, c' est ene sacwè ki dji n' såreu nén dire:
I n' nd irè jamwais mieus, k' i pôreut nd aler pire.
Dji m' sintreu ddja contin, si l' grand Mwaisse des tchansons
Mostreut co s' bea vizaedje å pus laid des Walons.
Dji n' såreu scrire deus mots, si dj' n' a nén si assistance;
Mins, s' i mel dene, adon dji pete el vers d' a l' lince.
C' est po ça, k' ådjourdu, dji m' adresse cor a lu,
Po lyi dmander d' voleur nén m' ravizer berlu.
Mins dji croe k' Apolon aschoûtrè co m' priyire
Po shofler dins m'n oraye, i n' met nén s' boke å rvier.
Mi, dj' atrape el moumint k' i n' mi påle nén d' padrî;
Sins ratinde èn åvé, dji m' è va comincî.
A! dji triyane, asteure ki, dvant mes iys t't å lådje,
Dji voe ddja l' Argayon, å mitan do carnaedje,
Rlayant, stårant, spotchant des sôdårds, pa monceas,
Ki creynut k' on direut des miyårds di pourceas.
El cominçmint, portant, n' est nén co si teribe:
Nos waitrans minme di rire el pus lontins possibe.
L' afwaire ès passe a Brinne, a l' fén di l' boune såjhon,
Cwand dseu l' tere on n' sait pus raschiner on mexhon.
C' est djusse å prumî djoû do nouvinme moes d' l' anêye,
K' on a rnetyî les tchamps do cinsî del Bovreye.
L' awousse, adon, esteut fwait. Les dierins tchårs tcherdjîs
Tribolént avår la, pa des gros tchvås saetchîs.
Tos les vårlets fijhét clatchî leus escoreyes,
Ki petént, dins les airs, come on tchaplet d' fizêyes,
E s' doblant, s' erdoblant, sins djoker, pa l' esco
Racachîs long-z et lådje, et do tiene et do bos.
Sol tcherêye, on viyeut les amuzantès tiesses
Des fortcheus, des mexhneus, des fåtcheus, des rcodresses,
Ki riyént, ki tchantént, ki clatchént dins leus mwins,
Ki dispårdént insi l' plaijhi ttavå les tchmins.
Il avént co planté disseu l' tchår, al copete
Et tot djusse å mitan, ene bele et grande houpete.
Ttåtoû d' leye, i criyént, a fé sôtler l' cayåd
" Djô! Djô! L' awousse est fwait ! L' awousse est fwait! Djô! Djô! "
Cwand l' dispoye est rintrêye et ki l' gregne est rimpleye,
Tot contin, l' cinsî dit : " I n' fåt nén k' on roveye
Ki les cis ki travaynut po nos dner do pwin,
Ont leu goyî rsetchi po k' nos n' euxhanxhe nén fwin,
K' i doevnut boere on côp. Nos rpasrons les tchapeles,
El ût do moes d' setimbe, å rmouyaedje des fåjheles:
Di nos ovrîs d' awousse, el fiesse ès fwait insi.
Nos dvans aler sk' å dbout, come on a stî todi.
C' est k' ç' n' est nén tot d' tchanter: " Dj' a payî leu djournêye;
Après ça, pou leu mwaisse, i n' valnut pus ene penêye. "
On sait fé rpoûsser ene biesse, on racråxhe èn osti.
L' ovrî k' a tnou s' bezogne, a droet a do plaijhi.
I va doirmi, sovint, sins tirer ses coulotes,
Po s' trover so pî dvant ki l' diale n' a mis ses botes.
Ttavå l' tere, a l' ovraedje, il est todi l' prumî;
Al nute, po s' erpoizer, i rintere el dierin.
A! Si l' mwaisse èn viyeut dins l' vårlet ki travaye,
K' on bidon k' on atchete, å pus bas pris k' on paye,
Dji croe k' il ireut må; k' on dvreut béntoit souner
Les trepas po-n on monde a pont po s' esclefer.
I pôreut co fé ene båye, et ça sereut l' dierinne.
C' est çki dj' voe dins m' idêye, ossu clair ki l' loumire.
Èn ovrî, c' est no fré! Et come dji n' so nén sot,
Mes travayeus, por mi, vla les djins di m' måjhon!
El ût , fåtcheus, loyeus, vatchîs, vårlets, rcodresses,
El cinsî vos regale: a s' famile i fwait fiesse. "
El fiesse est cominceye. El mwaisse et les ovrîs
Boevnut toune et tassele. El bire dins leus goyîs
A flots schoumants dischind, come l' aiwe didins-n on saetch,
Ki l' låtche wôrs, fwait-a-fwait k' on l' viesse, et ki l' berdaxhe.
-- C' est pår trop; mins cwè vloz ? Ça doet aler insi :
L' ome n' est nén come ene biesse: on nel såreut rimpli! --
El tins k' po todi boere, a tåve, on tchoke a rlaye,
Ki les pinteas petnut, come el feu dins l' bataye,
On n' aveut nén co veu k' i mankeut djustmint
El ci ki pompeut l' pus, l' pus rade, el pus sovint.
On conet nosse gayård; on a bén conou s' pere,
Ki boeveut come on trô. Çti ci n' fwait nén l' contraire,
Di Rome a Batavia, di Brussele a Paris,
Les efants d' tchet mindjnut si voltî des soris!
Mins, tot d' on côp, portant, el mwaisse s' erleve et creye:
« El principå ki manke, et c' est lu k' on roveye!
On goyî come el sinne, persoune èn l' a droci,
Et po fôrer l' parey, el diale n' a pus d' osti.
El tokeu n' est nén vea -- dji so payî po l' croere:
I n' a jamwais falou lyi dner l' doet po l' fé boere --
Pocwè n' est i nén ci? Cwè sereut i divnou?
Èm tiesse èn såreut nén pus l' sondjî k' on cabu.
Mins, puski c' est come ça, n' tournans nén no caskete
Et leyans, you çk' il est, l' tokeu Catårikete »
On n' åreut nén conou l' Argayon, sins l' tokeu.
Par lu dj' comince l' istwere et sins ene mîle esse crakeu.
Tokeu! Portant, il est ôte tchôze k' on touweu d' biesses :
C' est l' sot do siermint d' Brinne. I fåt l' vir, a les fiesses,
Avou s' barete a ponte, ès casake d' Årlekin,
Coran ttåtoû del trope, avou s' flayea dins s' mwin.
Il est minme co maryî, Nowel Catårikete,
Maryî, dispu kéke tins, avou Marjo Crayete.
El moennaedje, a côp seur, n' est nén çk' il a d' pus bea:
A feme, Nowel a tcheu come Sint Rok a tchapea.
Grognåde et berdelåde, el vraiye crawieuse agaesse,
Do matén djusk' a l' nute, èn sait fé k' ene grimace.
C' est co ene miete po ça ki l' ome nd a kécfeyes d' trop
Et trove, å cåbaret, pus d' plaijhi k' e s' måjhon.
-- Mins comint va-t i prinde on bidon come Crayete?
I n' a pont d' si laid pot ki n' trove cor ès coviete. --
Apres ça, dins l' moennaedje, on pôreut s' arindjî :
A ene feme i n' fåt nén tant po sawè tot rcandjî.
Dji sai foirt bén l' respet k' èn ome poite a ene comere,
Et ç' n' est nén po ene brike d' ôr ki dj' lyi vôreu displaire;
Mins portant, dji m' permet di lyi dner sins façon,
Come vî celibataire, on ptit boket d' luçon.
El feme ki s' plind todi ki si ome est a l' dibåtche,
K' i n' rintere k' e tcheyant do meur droet so l' meur gåtche,
Djurant k' por lu s' moennaedje est l' pus laid des infiers,
K' i n' såreut dmorer ddins, sins mete si åme å dvier;
A ! sovint, si çtele la poleut cougnî dins s' tiesse
K' ele sait fé k' a s' måjhon si ome ès trove a l' fiesse,
Ele ni dvreut nén co prinde el lune avou ses dints;
Ele n' åreut k' a mostrer tos ses bons sintimints.
C' est nén ça ki lyi manke... Mins dj' a rmostré l' comere:
Dji croe k' ele ni va nén, po ça, m' cachî mizere,
Veu ki dj' pretind seulmint ki, bén des côps, ene feme pout,
E s' mostrant çou k' elle est, fé di si ome çou k' ele vout.
Ervinans a nos djins, a nosse grigneus moennaedje,
Yu k' pask' el feme est biesse, si ome n' est jamwais saedje.
I n' avént nou efant. C' esteut cor on måleur,
Ki meteut d' pus e pus Marjo d' grognåde umeur.
Ele boeleut : « Laid Nowel, si vos m' dinîz ene famile,
Èn efant come ès mere, on garçon ou bén ene feye,
Dji n' m' imbarasreu pus d' vos vir wôrs del måjhon,
Po trover vo plaijhi, fougnant vo nez dins l' pot.
Après ça, k' est çk' on sait? Vos atraprîz, putete,
El gosse, por vo-n efant, do dmorer dlé Crayete.
I n' a ni diè ni diale, i l' fåt l' efant, dj' vos l' di,
Ey adon, nost infier divénrè l' paradis. »
El pôve ome dimeure la, l' boke å lådje et trankile,
Serieus k' on l' prindreut bén po on bådet k' on streye.
Adon, c' est s' feme ki rprind : « Grand låtche et grand vårén,
Vos stoz la come ene bwejhe et vos n' respondoz rén.
Po ene sacwe d' bon, dj' vos voe co pus biesse, saperlipe!
Ki Gribouye, el malén, ki bat s' mere avou ene tripe.
Si vos stoz trop bådet po mindjî des tcherdons,
Alez brider les canes et gorler les lumçons.
Mins dj' vos voe si båyant, ki dji va vos aprinde
El moyén d' esse ureus k' vos n' trovez nén dins l' pinte:
A Sint Pire ås broketes alans a pîs dischås,
E fijhant troes pas dvant, adon rcoulant d' deus sôts.
C' est eshonne, ådjourdu, ki nos nd alans fé l' voye,
Por mi djoker d' esse come ene tere ki court a royes. »
« Ådjourdu? -- k' Nowel dit --. Ratindans disk' a dmwin. »
« Ça presse, -- ki Marjo replike -- et ça doet s' fé radmint. »
« Ådjourdu, no mwaisse dene l' ermouyaedje des fåjheles »
-- Ki Nowel lyi respond. Mins vla k' so ses masheles
I sint clatchî des bafes, come ene plouve di gurzeas.
E chanant, Marjo dit : « L' pus mannet des pourceas,
Vos avoz meye côps mieus d' vo goyî l' ermouyaedje
Ki d' vir on bea garçon candjî no laid potaedje;
Dji vos spotchrè vo gueye. Èm pougn interrè ddins,
Po vos dbrijhî l' machwere et vos sketer les dints. »
El tins ki l' råle sôlêye atrape ès råle tanasse,
Ki displaye ès frimousse et dmorcele ès tignasse,
Lu, preye, e ddins d' lu-minme : « Årdant, bon Diu d' la hôt!
S' i vos plait, purdoz m' feme et leyîz la m' tchivå! »
Pus k' i rclame el bon Diu, pus ki l' toubak lyi tchait.
Il est maxhuré d' côps, k' on n' såreut vir pus laid.
Todi, k' a l' fén des féns, el feme est wôrs d' alinne,
Cwand l' ome ès boute a criyî, shoflant come ene balinne:
« Ni rlayîz nén si foirt. Dj' a m' conte eyet co pus.
Nos end irans tot rade et, si vos vloz, tot nous. »
« Non -- respond ele Marjo --; ça, c' est ls arins del biesse,
Nos nos metrans a djins. C' est insi k' ça doet esse. »
Vla comint ki ç' djoû la, nosse målureus tokeu,
Cwand tertos stént a l' fiesse, a l' fiesse mankeut tot seu.
Shuvans les pelerins dins leu perlinaedje;
Nos virans çk' i vont fé po on drole di potaedje.
Asteure, les vla pårtis, dins ene boune intincion,
Come des piyeus crustins ki fwaiynut l' porcession.
Troes pas dvant, deus padrî, ça, d' après leu promesse,
E dijhant leu tchaplet, co ene miete mieus k' a messe.
Il ont ddja fwait insi pus d' ene mitan do tchmin;
Mins nén boere, et priyî, po Nowel c' est bråmint.
Marjo rcite ene påter, après dijh dj' vos salouwe.
« Dinez nos ådjourdu » -- dit-st ele; i continouwe:
« A boere, ô notre pere! Å, vinoz m' rafrexhi!
I m' fåt rålmint do pwin, mins do djenieve, todi! »
I n' sait pus hote. Ès feme lyi lance des iys d' carpixhe,
Erleve ès pate e l' air et lyi clawe ene tournixhe.
Il a s' linwe ersetcheye; i n' såreut dire on mot.
I vout criyî. On croereut ki s' goyî est on xhuflot.
L' ôte eraedje et vout cor lyi flanker ene rigodinne,
Cwand, dvant yeuss, i voeynut k' i s' esclefe on grand tchinne.
El minme ki wôrs di l' aiwe, i ndè spite on pexhon.
Ès gueye a cénk pîs lådje; ès cawe a dijh pîs long.
Ès vinte erduche a l' tere; i fwait clatchî des schayes,
Ki rlujhnut, so s' gros dos, come des vetès cacayes.
Il ont peu. L' pexhon dit : « Dji so l' bon diale Doudou.
Dji n' arive nén droci po vni vos prinde å cou. »
I triyannut pus foirt, etindant ene biesse ki påle,
Et, par leye, apurdant ki ç' biesse la, c' est on diale.
El nez do pôve Nowel s' ercrole dissu s' mouzon,
Come on vier, po pexhî, k' on stitche a èn amçon.
Dins Marjo, tot s' comele, e djouwant del muzike.
Ses tchveas, s' dressant, toûnnut a baguetes di fizik.
Doudou djouwe, avou s' cawe, a l' ployî, l' disployî,
L' barlocant, d' tchaeke costé, come on vraiy balancî.
Mins Nowel voet ki l' diale, e scawant s' lådje eschene,
Ndè fwait spiter ene sacwè ki cakeye ès narene.
« Dj' vôreu bén, Monsieu l' diale, assayî di ci aiwe la
-- Dit-st i --; dji vos respond ki dj' boereu bén m' saeyea. »
Doudou lyi dene ès cawe å peket, k' i galofe,
På trô k' est ås påters; ey i strouke, ey i stofe.
I s' ermet rade, po criyî : « Feme, edmorans droci.
Vos, diale, avou vo cawe, ermouyîz m' co todi. »
Mins l' feme vout s' ecori. L' diale lyi dit : « Meye patates!
Aschoûtez m' , erboutez vo-n esprit so ses pates.
Vos voloz del famile et vos coroz, po ça,
A Sint Pire ås broketes! El Doudou vos l' dinrè. »
Adon, l' comere lyi rplike : « A m' gosse, porveu k' ça fouxhe,
K' ele m' arive, å pus rade, pa l' finiesse ou pa l' ouxh. »
« Et mi, po n' nén minti -- k' Catårikete erprind --
El diale m' a rmouyî m' boke et dji ndè so contin. »
C' est insi ki l' malén, ki n' nos vout k' des arnåjhes,
Po nos tni dins ses grifes, nos rind todi binåjhes.
I conet bén les djins : i les prind pa leu gosse;
I leu dene si pô k' rén ey i leu promet tot.
Mins måleur a les cis si biesses k' i s' leynut prinde!
Nos nd alans co vir ça, dins l' afwaire ki s' presinte :
På nez, l' diale moenne Nowel, e lyi rlavant l' goyî;
Promet pus d' boure ki d' pwin a Marjo, po l' wangnî.
I lyi dit : « Leyîz la tos vos tchaplets, Crayete;
Tournez l' dos, et co l' resse, a Sint Pire ås broketes.
I vos fåt, sins djoker, rintrer dins vo måjhon,
Ey a Nowel, drola, vos froz co boere on pot.
I n' l' årè nén vudî, ki dj' vos voyrè ene sôrcire,
Po tchair dissu l' bouneur, ki vos dirè l' manire.
Si vos vloz l' aschoûter, vos åroz ene sacwè d' bea,
K' on n' a nén co conou, dins l' vî tins, nén l' novea;
On garçon, dj' vos l' asseure, on garçon, pont d' parey!
Sins skeye, i pôrè bén nd aler mougnî l' solea.
Les djeyants d' ådjourdu, come les cis d' tos les tins,
E s' estindant, n' såront nén co froter ses rins.
On pålrè co pus d' lu ki d' ene estoele a cawe.
Dins l' aiwe, po fé si istwere, i fåt k' on pexhon souwe.
Dji n' vou nén m' ndè meler; mins portant, atincion!
Dji va vos dire ès no: ça serè l' Argayon! »
Complimint a les camaerådes Colson, Pitit et Wiyåme -- Èm sintimint so l' mariaedje -- Djan prumî, Duk di Braibant -- Comint k' i vout fé l' guere a les Prussyins -- Les Walons -- Di cwè k' l' Argayon a peu -- Les doze agnons -- El bataye di Vårindjan -- El shoflaedje -- El pôce sol goyî -- On betch -- On dierin mot so Catårikete.
Dji vén d' lomer deus tchôzes k' l' Argayon va wangnî;
Mins, des deus, a-z awè k' est çk' est l' pus målåjhey ?
Vos m' diroz k' facilmint on atrape ene comere.
A prumire vuwe a m' toû, dji n' vos di nén l' contraire;
Mins, po tchair so ene boune feme, i fåt prinde atincion
C' est k' ça, c' est on trezôr ki våt pus d' on miyon.
On miyon ! po l' wangnî, cobén çk' èn ome travaye !
 ! sovint, bråmint pus ki po wangnî ene bataye !
Troes amis ont trové l' trezôr, dispu pô d' tins
Dji leu-z adresse, droci, mes pus beas complumints.
Dji n' ndè so nén djalot. La-dsu, dji n' vou nén m' taire
Mi, dj' inme co cint côps mieus dmorer celibataire.
Mins dj' etind ddja k' on creye : i n' s' adjit nén d' tot ça;
C' est d' vir comint k' l' afwaire del Argayon irè.
Dji dmande on cint d' pardons. Dj' ervén a no apôte.
Po comincî, portant, dj' doe vos pårler d' èn ôte.
A ç' tins la, sol Braibant, govierneut Djan prumî,
On Duk, pa ses sudjets ki s' saveut fé prijhî.
Çti la jamwais n' leyeut ramasser, so si assiete,
Ès viande ou bén ès boure; ni co minme ene bolete.
C' est çk' il a seu mostrer, tot clair, a les Prussyins,
Po lyi prinde èn oxhea ki lyi grignént les dints.
Dji côpe el tchôze å court : il apele ès årmêye;
C' est dins leu prope payis k' i leu vout dner ene raclêye.
I counet bén s' coraedje, el ci d' ses Braibançons;
I conte, on fameus côp, so tos ses bråves Walons,
El pompon di s' corone, el fleur di ses dominnes,
K' ont l' sonk d' Godfroed d' Bouyon ki bouyone dins leus voennes.
 ! måleur a les cis ki tcheynut dins leus mwins !
I polnut fé leu ake: i n' ont pus deus moumints.
A Djodogne, Wåve, Brinne, Wé, Tî, Djnape, Båjhî, Loupogne,
C' est k' po vos spotchî l' tiesse, on a l' pus fameuse pougne.
Portant, c' est a Nivele k' on trove el pus luron,
El pus vayant, l' pus foirt : dj' a lomé l' Argayon.
Michel Renard, divins: L' Argayon, el djeyant d' Nivele, SLLW, 1984
Renard, Michel (1829-1904) sicrijheu d' walon, curè di s' mestî. I scrît, tot djonne, "Les avinteures di Djan d' Nivele, el fi di s' pere" (1857), tot prindant des mots, et minme des codjowaedjes di totes les coines do Roman Payi; ça fwait k' il est onk des prumî rfondeus. Après, po "L' Argayon, el Djeyant d' Nivele", i rvent å pårlaedje di Brinne.
L. Mahin & P. Sarachaga, coirnêye do splitchant motî.
Si des mots difficiles se présentent a vous sur ces pages, allez voir s' il ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec brève traduction française).
(Back homepage) Alans rzè al mwaisse-pådje.
(Index des auteurs présentés sous forme pré-normalisée) Djivêye des scrijheus eplaidîs dizo cogne årmonijheye, mins tot wårdant ene miete l' accint. (Index des auteurs dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Ralans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moennrece do rfondou walon.
Sicrijhaedjes foû abondroets (li scrijheu est moirt dispu pus d' swessante ans). Sacwants bokets scrîts ezès walons coinreces polèt aveur sitî ene miete rassonrés po poleur shuve pus åjheymint les mwaissès-rîles do rfondou walon.
Certains textes peuvent avoir subi des modifications mineures pour faciliter leur insertion dans le projet de langue nationale pan-wallonne.
