Louis Sohy. Sôdård di 40. |
dierin rapontiaedje - last update: 2004-12-10.
Dressêye:
Po des belès vacances, kés belès vacances! Mins si gn aveut nén yeu ces bounès biesses la, cwè çk' on freut?
On spôrt, c' ît les ptitès pouces, rén k' po les portchessî. Adroetes, subtiles, rbonant d' on molet a l' ôte, d' ene cwisse a l' ôte, c' est bén sovint cwand vos pinsîz mete vo doet dsu, ramouyî avou do raetchon, k' vos fjhîz broke di viole. Nos n' avéns nén todi li dzeu. Çk' i gn a d' bea, on n' les a pus veyou a les prumîs froeds. Avou yeuss, ça serè pa « epizôde » come å cinema.
Po l' mindjî, c' ît come d' åbitude, tot po dijh et tot a l' avnant.
On aveut des noveles, des « canårds », des « bouteyons » pa les francès k' arivént todi eyet pa les camaerådes ki rivnént å camp po ene sôre ou bén l' ôte. I paret k' les almands atacnut les inglès avou totes leus foices, seulmint i gn a bråmint d' l' aiwe eyet po nedjî, c' est trop lon. E France, i gn a Petain et Laval. Dins tos les payis, eyu çk' il ont mis leus pîs, totes les machines cominçnut a tourner a plin trin come s' i gn aveut rén yeu. On danse, on vind co del bire. Å dzeu d' ça, i gn a bén seur les timbes di boure et d' canadas.
Po les prijhnîs walons, on virè bén ç' k' i gn årè a fé... bråmint pus tård.
Après les perlinaedjes al potale do passé eyet come ça dveut ariver on djoû, --- l' cawe do tchet a bén vnou --- dj' a yeu ene pitite cåte di mes parints, ene pitite cåte ki vneut d' Djilî ki dj' a froté so mes lepes et mes mashales; oyi, dj' a brait. C' ît l' catoize di setimbe, troes moes et dmey après m'n intrêye å XVII B. Ele aveut stî a l' ospitå après awè passé å stalag, po vni mi rtrover droci al barake 17, paski dj' a candjî d' barake po esse pus près des coujhenes. I faleut k' dji spågne mes solés.
Al måjhone, tot aléve bén. I n' avént nén evacouwé ey il estént binåjhes di sawè k' c' ît l' minme por mi droci, i n' savént nén co k' dj' aveu yeu ene kénte. « Bon coraedje ki m' moman dijheut, vos åroz bén rade on ptit colis. » Dj' n' a pus k' a ratinde, dabôrd.
Adon, ç' a stî l' Tossint eyet l' fiesse des moirts dins l' camp, cåzumint vude. On djoû k' a stî bén tchoezi po n' fé k' di sondjî, k' di roemyî, on gris djoû d' måleur.
Totes les barakes ont stî dzertêyes, i gn aveut pus k' les miradôrs, les bårbelés et come djins, les sintineles, les travayeus do stalag, les cwepîs eyet les tayeus ki comincént a rparér les solés et les lokes k' arivént des komandos. I gn a lontins k' i gn aveut pupont d' flaminds, on n' sondjive dedja pus a les cis k' estént evoye, espagnols, burtons eyet tote el ranxhireye.
Après les walons, c' est des meyes et des meyes prijhnîs francès k' ont passé på stalag po alér travayî dins les komandos. A si dmander eyu çk' i les vont mete, sins rovyî nerén tot çki n' ît nén rlujhant, leus botikîs, leus bons-a-rén, sins conter... sacwants manaedjes ki dj' a cnoxhous. Lu, on djoli gårçon avou des blankès dints eyet des tchveas ossu noers ki des gayetes des pîds al tiesse. « Leye », on deujhinme djoli gårçon avou des airs di fefeye, on vizaedje fårdé come ene mascaråde, do rodje so ses lepes, do noer a ses iys. I ndè fåt d' totes les cognes po peupler l' tere; pus k' seur, ces la åront fwait l' siermint di n' jamwais s' cwiter, vos voeyoz l' djeu did ci.
C' ît bén disbåtchant a vir, pol ci k' a co ses set couteas. Çou ki dj' vos raconte est vraiy; ô, i gn aveut nén des monceas, mins i gn aveut.
Tossint, prumî d' novimbe 40, djoû des sints. C' est l' ci eto k' on pinse a s' grand-mere eterêye a Boufioû a s' mononke Boncher eteré a Tcheslet; a tos ses tayons, ses protches, camaerådes di djonnesse trop rade evoye. C' est tot ça ki nos raloye al tere eyu çki nos avons veyou l' djoû.
No Waloneye, c' est ça, c' est tote no råjhon d' viker; c' est nos parints, nos moirts, nos vijhéns, no clotchî, nos corons, nos fiesses et nos dicåces, nos tchmins avou des pavés come des tchapeas boles, nos hourêyes eyet nos pîssintes ki s' evont e campagne. C' est Sambe, c' est Mouze, c' est Tournai, Mont, Tchålerwè, Nameur, Bouyon, Andene, Lidje, Vervî et les Årdenes.
Dji so å dbout d' tot, droci å Camp
Fiesse des moirts, grijhès djournêyes di brouyård.
Por mi, ça n' va nén, dji ratind todi m' prumî colis come on tchet après ene sori; dji sai bén k' les vîs fwaiynut tot çk' i fåt, k' i n' doevnut nén l' awè åjheye nerén.
Page de la guere 1940-1945. Pådje sol guere di 1940-1945.
Littérature contre les guerres. Arimeas siconte des gueres.
Page de la guere 1914-1918. Pådje sol guere di 1914-1918.
include(".pinote.php") ?>