Redjårbaedjes di grands scrijheus d' proze pa José Schoovaerts
(riscrîts e rfondou walon)
dierin rapontiaedje - last update: 2004-11-12.
Charles Baudelaire. I vos fåt todi esse sô.
J.J. Rousseau. On s' a rtrové, on s' va rleyî…
R. Kipling. Si
L' tot est la ddins : rén d' ôte a dmander. Po n' nén sinte l' emacralêye dossaire do tins ki vos broye les spales et vos plonke a l' daegne, i vos fåt todi esse plin.
Di cwè ? D' vén, d' powezeye, d' boune volté ? Purdoz çki vos vloz : i vos fåt Et si, a l' astcheyance, a djoke dsu les montêyes d' on tchestea, dsus l' vete yebe d' ene urêye, dins l' mierseulté d' vosse grigneuse tchambe, vos vos dispiertez dedja a mitan dsôlé, dmandez å vint, a l' waxhe, a l' sitoele, å moxhon, a l' ôrlodje, a tot çki s' eva, a tot çki somadje, a tot çki coberôle, a tot çki tchante, a tot çki berdele, dmandez l' eure; et l' vint, l' waxhe, l' sitoele, l' moxhon, l' ôrlodje, vos vont responde : "L' tins a vnou d' vos sôler ! Po n' pus esse li mandaye mesbridjî på Tins, fuxhoz todi plin. Sôlez vos d' vén, d' powezeye ou d' boune volté... Fijhoz a vosse môde."
Charles Baudelaire, redjårbé pa J. Schoovaerts, A l' après d' , divins, RABULèTS – Deujhinme anêye d' sorvicaedje – 2001 – Volume II – Pådje 77.
On s' a rtrové, on s' va rleyî…
L' soper fini on a stî s' ashir å boird di Mouze et ratinde li momint d' eraler.
Pate a pate, li lune s' a mostré et monter prinde si plaece, les waxhes s' ont rapåjhi; å mitan d' on sospir, Nicole m' a dit k' il esteut d' tins d' î aler. Dji lyi a tnou s' mwin po l' aidî a griper dsus l' batea. Metou al plaece a costé d' leye, dji lyi seréve co l' coron des doets. On s' a rwaitî d' cresse et dmorer moyas. Bercî pa les tenes bruts des waxhotes dji m' a metou a rever. Les tchîpelmints des moxhons dins les åbes dsu les tienes mi rimimbrént les ahessaedjes do tins passé mins, purade ki di m' fé plaijhi, ça m' a rindou tot anoyeus.
Pigote a migote, dji divneu co pus neurastenike. Mågré l' tot cålme cir sins nûlêye, li frexheur di l' airaedje, li doûce loumire del lune, les rglatixhants frumjheymints d' årdjint d' l' aiwe et l' bele comere adlé mi, dji n' esteu nén a mi åjhe po profiter do moumint.
E m' cour, des tuzaedjes s' avént stitchî, ki m' fijhént må.
Vla k' ça m' rivneut : cwand on s' a metou a s' frecanter on s' aveut dedja insi pormoenné. Tos les plaijhants sintumints ki m' rimplixhént mi åme adon s' ont ramonçlé a rlaye et m' rinde anoyeus co pire.
Tot çki s' aveut passé å tins d' nosse djonnesse, li scole, nos shijhes a berdeler, les ptits mots djintis, sicrîts å mitan d' bråmints d' croes, dissu des bokets d' papî, nos raploûs å rcoe des racuzetes, les betchs sicrotés dins les bouxhnisses, les råles plaijhis prins a l' va-vite dins les strins, ces banslêyes di ptits cayets la ki bastixhnut l' imådje do bouneur k' a passé houte, tot rgripéve, schayon pa schayon, les montêyes des sovnances passêyes et houte, et m' rinde co pus strindou et miseråbe.
"C' est fini, k' dji m' dijheu-st a mi-minme, tot l' bon tins est bén fini, il est foû po todi. C' est målureus, mins i n' rivénront pus, les beas djoûs. Et vo nos la cwand minme a continouwer viker, a esse eshonne et nos cours sont co bén aloyîs."
I m' shonnéve ki dj' åreu polou pus åjheymint sopoirter k' ele fourixhe moite oubén pierdowe å lon. Dj' aveut stî bråmint mia a mi åjhe tos les ans passés lon erî d' leye. Adon, cwand dji somadjive, l' espwer del rivey aswadjive mi pôve cour et dji rafiyive d' on ptit moumint avou leye, ki mi rxhoubreut totes mes poennes.
Mins, esse tot a costé d' leye, li vey, li sinte, lyi poleur djåzer, el betchî, el rabressî, l' inmer, l' adorer et, l' euxhant co a m' mwin, si gosse todi dsu m' linwe, sawè ki dj' l' aléve ripiede po todi : vola çki m' eraedjive et m' rinde fén mwais disk' a rinåder d' disvoymint.
Bénrade, des noers pordjets s' sont metous a coberôler e m' tiesse, minme ki dj' a stî tot presse di nos taper dins les waxhes, tot l' rabressant on dierin côp, et d' fini insi m' vicåreye et tot mes fels disbåtchaedjes. Ça m' a stî si lon ki dj' a stî oblidjî d' leyî tchaire si mwin et d' end aler tot seu disk' a l' betchete do batea.
Vaila, tot çki m' trevåtchive el tiesse s' a metou a candjî et, e mi åme, on pus doûs sintumint s' a spårdou. Des låmes m' ont monté ås ouys. Tot ratinri, dji sinteu li dloujhe mi cwiter.
Tot biesse, dj' a prin do plaijhi avou ces noûs sintumints la et dmorer a braire foirt et lontins.
Ça m' a soladjî d' plorer.
Cwand dji m' a sintou mia, dj' a ralé adlé Nicole et lyi rprinde si mwin. Elle î froxhive si blanc mocwè. Il esteut tot ramoyî.
- Oufti, lyi a dj' di tot bas, dji voe k' nos cours ni
s' ont måy djoké d' toker eshonne d' on minme lan !
- C' est l' vraiy, m' a-t ele respondou tot hicotant,
mins i fåreut ki ça fouxhe bén po l' dierin côp k' il ouxhénxhe
djåzé avou ç' brut la." (…)
Jean-Jacques Rousseau, La Nouvelle Eloïse, redjårbé pa J. Schoovaerts, divins, RABULeTS – Deujhinme anêye di sorvicaedje – 2001 – Volume II – Pådje 81.
Si des mots difficiles se présentent à vous sur ces pages, allez voir s'il ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec brève traduction française), ou dans le Wikipedia, l'encyclopédie en wallon (suivez: "Pordjet Esplicant Motî").
(Tous les textes normalisés et autres de J. Schoovaerts) Pådje moennrece da J. Schoovaerts.
(Index par auteur) Djivêye des scrijheus. (dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Erdalans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(Back homepage) Alans rzè el mwaisse-pådje
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moennrece do rfondou walon.
Sicrijhaedjes eplaidîs so les fyis avou l' åjhmince do ratourneu.
Édition en ligne explicitement autorisée par le traducteur.