|
|
Page de Charly Dodet. Li pådje da Charly Dodet. |
|
|
|
Page de Charly Dodet. Li pådje da Charly Dodet. |
|
dierin rapontiaedje - last update: 2004-07-10.
Dressêye:
Proze nén racontrece.
Arimeas.
Li govierneu Pol Boland fwet raviker Ane Frank.
On cnoxhe li govierneu del province di Lidje po l' agrès [l'intérêt] k' i poite å lingaedje walon. Lu-minme a djouwé des ans å long sol sinne do teyåte di si viyaedje. Asteure eco, il a bråmint do plaijhi, la k' el pout [quand il le peut], a rmonter so ene sinne. Divins ses fonccions, i fwait tot çou k' i pout po-z ecoraedjî les cis k' ovrèt pol walon. Tchaeke côp k' i pout, il est la, la k' des walons sont-st a l' ovraedje. Nawere passé, li "Cavo lidjwès" lyi a djustumint rmetou ene plome d' ôr po lyi fé coprinde k' i gn a des Walons ki sont consyints di çou k' i fwait, et k' el volèt rmercyî.
Mins Pol Boland va pus long eco. Come i nos l' conte vochal so l' eternet, il a pris so ses condjîs, avou si feme, po scrire ene pîce di teyåte.
Kesse: - Monsieu li govierneu, cwè çki vos a dné l' idêye di fé cist ovraedje la ?
Response: - I gn a cwatre ans, dj' aveu stî, avou ene delegåcion del Province di Lidje, a Lyon. Et nos avéns yeu li plaijhi d' aler vey djouwer Mareye Djilin [Marie Gillain]. Ele djouwéve li pîce "Le journal d'Anne Franck" (e francès). C' est ene adaptåcion pol teyåte do live k' on cnoxhe. Et ça m' aveut foirt pris. Mareye Djilin aveut stî ladvins vormint formidåbe. Ele l' a dayeur ridjouwé kékes moes après, chal a Lidje, å Forom; djel a veyou avou. C' esteut clapant paski c' est ene pîce ki mostere ki ... ces djins la avént vnou avou rén pask' i comptént k' il estént vola po deus troes djoûs. Dipus ki les samwinnes et les moes passèt, dipus ki li veye, e si tchambe, divint teribe. Ene pîce ki mostere les ptits costés mins ossu - lacobén por zels - les grands costés del veye des djins. Adon dji m' a dit ki cisse pîce la, avou tot l' sintimint k' ele mostréve, - et eto e contecse d' ouy, wice ki ces redjimes la k' ont fwait télmint d' må ni sont nén moirts po todi si on n' î prind asteme - c' esteut ene sifwaite ocåzion po rapler chal a Lidje, avou ene pîce e walon, tos ces måleurs la.
C' est po çoula ki dj' a metou e walon cisse pîce la. Dj' ast ataké cwand dj' end aveu li tins; çoula a pris pluzieurs moes, et pus, pol dierinne ligne droete, dji m' a metou avou mi feme, la ki nos esténs e vacances po cwénze djoûs el Tunizeye. C' est po vos dire ki les rlåcions inte li province di Lidje et l' Tunizeye siervèt ossu å walon.
K. - Serè çu ene pîce e troes akes ?
R. - Nonna ! Li pîce est e deus pårteyes mins c' est ene pîce ki n' toûne måy e melo, dji pinse; k' a tofer on bon livea [niveau], et ki serè prezintêye chal å Triyånon. Les rprezintåcions ont-st ataké ou vont-st ataker. C' est Fredi Charles k' a bén volou esse mwaisse del djowe.
K. - C' est seur li prumî côp k' on traiteye ci sudjet la e walon ?
R. - E walon, awè !
K. - On walon ki s' prustêye bén a des foitès idêyes come les ciles ki sont-st e l' pîce.
R. - Finålmint, mågré tos les måleurs ki ces djins la ont cnoxhou, pusk' il ont tertos - ki li pa - leyî leus veyes dins les camps del moirt, li pîce mostere li beaté del veye, li coraedje di tos les djoûs di ces djins la, leu volté di viker. C' est djustumint ene sifwaite luçon pol djoû d' ouy, po n' nén si leyî tchôker des åbalowes el tiesse avou des messaedjes pår trop åjheys al prumire loukeure. Ces djins la, et li ptite Ane Frank leye-minme, ont dné, dji pinse, on fameus messaedje d' espwer.
K. - C' est vosse cwantrinme pîce ?
R. - C' est li prumire. Dj' a fwait, i gn a des anêyes did chal, avou Pierrot Haberts, des rvowes pol fiesse do viyaedje. Chal, dji n' a nén li pretincion d' aveur fwait ene pîce, mins fok [simplement] ene adaptåcion. Et dj' a les pinses, ki, paski serè djouwêye å Triyånon, çoula pout esse on ptit côp di spale a tos les cis ki si batèt pol walon.
K. - Vosse pîce est basteye sol pîce francesse, sabaye ?
R. - Al fene comince, gn a li live. Pu, èn adaptaedje en inglès, pol teyåte; adonpwis, on radaptaedje e francès. Mi, dj' a-st ovré sujhant l' adaptåcion e francès pol teyåte.
Charly Dodet, Vers l' Avenir, pådjes Huy-Waremme, "Inte di nos seuye-t i dit" do 7 di may 1997, divins: Union Culturelle Wallonne, Revue de presse 1996-1997.
Ki seréns ns divnous sins twè
E l' coulêye des disseulés,
A l' awaite, al coine do bwès,
Come on djonne tchivrou traké ?
Ki seréns ns divnous sins twè
E nosse måjhone sins solo,
Come on corti sins bon bwès,
Come on pierdou ki cwirt co ?
Ki seréns ns divnous sins twè
K' a rimpli d' djoye nos deus cours,
K' a fwait do prijhnî on rwè,
Twè, l' pus bele tchanson d' amour ?
Ki seréns ns divnous sins twè
K' acoreut nos rescontrer ?
On djoû, c' est twè k' nos l' dirè,
Twè k' loukive deus fôs s' inmer.
Charly DODET, divins Scrire, CRIWE, 1992
Vaichal, les djonnes m' ont rî å nez
Tot djhant k' dj' aveu des viyès mwins,
Des waitroûles et on grand vantrin.
Fåt croere ki dj' m' aveu fordiné.
Dj' a stindou l' mwin ås grandès djins,
Mins i n' ont nole gote prin asteme.
"W' alez vs e scole, grand båbineme ?
N' a nén plaece, savoz !
Vs avez l' tins..."
Èn efant djouwéve so l' hourêye :
A m' vey, i s' meta-st a tchoûler.
Dj' l' åreu seur polou rapåjhter,
On l' rihouca å pus abeye.
Et des båsheles, n' è djåzans nén.
Les viyès boûsses ås gros biyets
Elzès moennèt come ele volèt.
Ouy, vo m' richal. Awè, dji rvén...
Tot seu, come dj' end aveu ndalé.
Charly DODET, divins Scrire, CRIWE, 1992
Viye voye
Po les noerès spenes ki florixhèt
Po les orondes ki, tos ls ans, rivnèt.
Po les meurs di pires di nos måjhones
Po l' clokî, a cåze del clotche ki sone.
Po nosse cok si fir so l' ansenî
Po tes mwins k' etessèt e gurnî.
Po nos fåssès voyes totes kiboslêyes,
Po totes nos viyès djins rasshonnêyes.
Po l' facteur k' amousse co tos les djoûs,
Po l' plouve ki toume å dvins come å dfoû.
Po les grandès trîxhes sins pus nou mwaisse
Po ene plaece å cimtire ki t' brait : "Ki fwaiss ?"
Po l' djoû ki s' live chal come tofer,
Po les cis k' croeyèt co e nosse tere.
Awè, dai, nos vénrans ridmorer
E hamtea ki nos a-st aclevé.
Charly DODET, divins Scrire, CRIWE, 1992
Adon...
I m' ont metou l' vî tchmijhe
Ki dj' aveu l' ovråve djoû,
Et l' camizole di doû
Da m' mononke as cefîches.
Et dvins mes mwins totes roedes
I n' a d' dea nou tchaplet
Po pfou rimpli les vudes
Ki di' trovrè chal å rcwè.
Po poirter mes cwate plantches,
I gn aveut shijh chômeurs,
Tot fjhant k' deus troes vîs mantches
Nos shuvént e spexheur.
Les neveus, les matantes
Ki m' voeyént si voltî ?
I sont la hôt, sacwantes,
K' i disclawèt l' plantchî.
Charly Dodet, divins: "Fleurs dialectales", foû di "Propriété Terrienne", awousse 1974.
Nosse rapoûleye
V' n' avîz nén co veyou l' djoû
Ni hossî vos ptitès mwins
K' on ls oyéve djåzer årdjint...
Il esteut ddja a radjoû !
Vs åriz bén sogne do viker
Dvins ene si må fwaite rapoûleye.
Loukîz lzè s' recrester.
Neni ! Leu veye est poureye
DiDihez nos l' ki v' l' aimîz bén
Cisse nozeye pitite crapåde.
Vos ' nn' avîz d' keure, de, vos ôtes
Di ces liårds kele n' aveut nén.
Oizreut on co vey voltî
Dvins ene si må fwaite rapoûleye ?
Zels end ont fwait on mestî,
I n' ont pus k' des fleurs feneyes.
Il ont ctchessî les spirous.
Ki vouss, ça n' est nén vindåbe
Mins il ont côpé les åbes
Ca çou ki conte, voess, c' est l' sou.
Li blesse n' est nén l' cisse k' on loye
Dvins ene si må fwaite rapoûleye.
L' pîssan n' tchante nén po k' on l' oye
Gn a del djoye e s' vicåreye.
Charly Dodet, divins: "Fleurs dialectales", foû di "Propriété Terrienne", awousse 1974.
End aler
End aler,
End aler sins s' ritourner
So l' horote des måvas djoûs
Ki s' ricwerént so vosse soû.
End aler,
Et rovyî do tins passé
Tot çou ki dmeure e l' gloriete
D' on busket d' sovnances k' on piede.
End aler,
Po n' pus les ôre djåspiner
Les traze linwes, les målès djins...
Et croere k' ôte påt, c' est ôtmint.
Charly Dodet, divins: "Fleurs dialectales", foû di "Propriété Terrienne", awousse 1974.
A l' awaite.
Dj' endè rirè on djoû,
Sins nole sogne di m' mostrer,
Sins nole sogne do rintrer,
Sins m' arester so l' soû.
Dji prindrè les pazeas
Po-z esse pus vite revoye,
Et do pus roed ki dj' poye,
A d' triviè des houlpeas.
Fårè k' dji les leye dire,
A l' awaite so leus ouxhs,
Tot fjhant les sinte nitouches
A l' coine des meurs di pire.
I metront leus waitroûles,
S' iront mete a l' finiesse,
Et l' ombrire di leu poice
Catchrè leu frake di vroûl...
Bén va ! k' i m' kidjåzexhe
Awè, dj' endè rirè. i m' plèt rwaitî d' triviè,
Mins dvant, k' i s' riloukexhe.
Charly Dodet, divins: "Fleurs dialectales", foû di "Propriété Terrienne", awousse 1974.
Vaila
Vos tchoûlez
Ni vs leyîz nén djus po çoula.
I våreut mî rloukî vaila.
Soriyez ! ...
C' est vosse djoye,
Leye tote seule, ki vs raminrè l' djoû
Et l' solea rlujhant so vosse soû...
So vosse voye.
La, bén lon,
Li pazea tchereye sins distoûne.
El fåt shure, si vosse cour catoûne
Nos nd irans.
Charly Dodet, divins: "Fleurs dialectales", foû di "Propriété Terrienne", awousse 1974.
Si des mots difficiles se présentent à vous sur ces pages, allez voir s'il ne sont pas expliqués dans le Splitchant motî do walon (avec brève traduction française), ou dans le Wikipedia, l'encyclopédie en wallon (suivez: "Pordjet Esplicant Motî").
(Index des auteurs présentés sous forme pré-normalisée) Djivêye des scrijheus eplaidîs dizo cogne årmonijheye, mins tot wårdant ene miete l' accint. (Index des auteurs dont les textes sont disponibles en wallon commun) Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon
(Back textes en wallon commun) Erdalans sol pådje des scrijhaedjes e rfondou walon.
(Back homepage) Alans rzè el mwaisse-pådje
(homepage wallon commun) Alans rzè eviè l' pådje moennrece do rfondou walon.
Sacwants scrijhaedjes di cisse waibe cial polèt esse dizo abondroets; nos les rsaetchrans foû s' i fåt.
Les scrijhaedjes di l' antolodjeye "Fleurs dialectales", foû del rivowe "Propriété terrienne", awousse 1974, sont publiyîs avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier.
Some texts published on this site may be affected by copyrights and eventually need to be removed in the future.
Texts from the anthology "Fleurs dialectales", from the august 1974 issue of the magazine "Propriété terrienne" are published with the agreement of the rightful owners.
