Les betchfessîs ki corespondèt å son «h» lidjwès.

Li « H » lidjwès

Les lidjwès ont on son ki les ôtes Walons n' eployèt nén: li «h».

Vos etindroz ci son la dins totes sôres di mots ki s' leyèt rashonner dins 4 groupes:

A Lidje, on-z etind on «h» dins: ene håye, on houyeu, hatchî, hagnî, hintche, mehin, hôt, cahute, ahan, sohaitî, cohatchî, hourêye, houte...

Ôte påt k' a Lidje: ci «h» la ni s' prononce nén. Li pus sovint, il espaitche k' on loye deus mots: come dins l' francès les haricots, on dit e walon des houyeus. Ça arive eto ki, come li «h» n' est nén prononcî, on-z åye metou ene «dimeye cossoune» al plaece. Metans: dins cohatchî, si vos n' prononcîz nén li «h», on stitche sovint on «w» ou on «y» al plaece do «h», et ça dvént cowatchî. Minme afwaire avou hôt > wôt, hute > yute, cahute > cayute, sohaitî > sowaitî, evnd.
Vaici, nos scrirans tofer li «h».
A Lidje, on-z etind on «h» dins: nos finixhans, on pexhon, baxhî, ene moxhe, ouxh, coxhe...

Ôte påt k' a Lidje: dins tos ces mots la, on prononce «ch».
A Lidje, on-z etind on «h» dins des mots come: nos dijhans, prijhon, ene tchimijhe...

Ôte påt k' a Lidje: dins tos ces mots la, on prononce «j».

Atincion, minme a Lidje veye, li «h» a disparexhou dins sacwants mots: nos scrijhans > nos scriyans; grijhe > grîze, evnd.
A Lidje, on-z etind on «h» dins des mots come: dischinde, scheure, schåle, aschoûter...

A Nameur et e l' Årdene: vos prononcîz «ch» (dichinde, cheûre, chaule, achouter...).

A Tchålerwè, on prononce sovint «sk»: diskinde, skeûre, (i)skôle, ascouter......