|
|
Li pådje da Françwès Loriaux cåzaedjes des tchansons riscrîts e rfondou walon |
|
||||
|
|
Li pådje da Françwès Loriaux cåzaedjes des tchansons riscrîts e rfondou walon |
|
||||
dierin rapontiaedje - last update: 2014-01-30
Dressêye:
Tchansons
(Djozefene est crevêye)
1.
Mes djins, si dj' a l' umeur tchagrene,
Si dj' a del poenne et des tourmints,
C' est ki m' pitite gade Djozefene
A crevé ayir å matén.
Dj' a croeyou rçure on côp d' massowe,
Et dj' a brai tot come èn efant
Cwand dj' el a la rtrové stindowe
Dins l' cwén d' no rimijhe, e m' livant
Respleu.
Non, dji n' ervoerè pus
Mi ptite gade adorêye.
El Bon Diu l' a volou,
Djozefene est crevêye.
2.
C' esteut vraiymint ene boune pitite biesse
Dj' ervoe co ses iys si lujhants
Ki m' erwaitént, plins d' djintiyesse,
Cwand djel daléve moenner ås tchamps.
Drola, m' ashidant dins l' pasteure,
Dj' caresséve si tiesse dins mes mwins
Et leye, pôve pitite creyateure,
Ele m' erletchive di contintmint !
Å resploe
3.
Dji sognive si bén m' pitite gade
Ki m' feme nd a stî djalote, sovint.
Ele mi djheut: " Metoz l' dins del wate,
Et sinez lyi vosse testamint ! "
Mins tot ça, c' est des ravådaedjes
Et si, di m' gade, dj' end esteu sot,
C' est k' avou leye, djamåy (pont d' ) ramaedjes,
Djamåy (pont d' ) grognons ni d' côps d' shabot !
Å resploe
4.
Disk' a nos biesses endè sont d'båtcheyes;
No pourcea n' vout pus rén mindjî.
Nos poyes end ont atrapé l' pepeye;
Gn a co troes d' crevêyes so l' fumî.
Et, nos deus vatches, ki l' diale m' epoite,
N' ont pus dné ene pinte di laecea.
Croeyoz m', dji nd a veu d' totes les sôres
Dispu k' Djozefene n' est pus la !
Å resploe
5.
Djozefene esteut si djinteye
Ki dji nel såreu måy rovyî.
Djel consideréve del famile
Télmint ki djel voeyeu voltî.
Et dins no cinse, vos m' poloz croere,
Po vs prover k' dj' estans disbåtchîs,
Nos n' avans fwait k' dire des priyires
Po k' ele s' è våye å Paradis.
Å resploe
1.
Dins les tchansons, çk' on pout dire, di biestreyes !
On vos ndè flûte, po dire, a tchaeke coplet.
Schoûtez çtele-ci, estô d' dire des mintreyes,
Dji n' va tchanter k' des peurès verités.
Dins les ceréjhes, gn a todi des piretes...
Est ç' vos, Madame, ki m' pôrè disminti ?
On n' mete nén ses solés dvant ses tchåssetes...
Vos poloz rire et portant, c' est insi.
2.
Ostant esse coirnåd ki d' poirter des coines;
Vos årteas sont, bén seur, å dbout d' vos pîs;
L' ci k' a l' balzin, fåt todi k' i triyane;
On boigne èn voet djamåy clair ki d' èn iy;
I fåt sovint esse malén po fé l' biesse;
Dins ene passete, gn a ddja bråmint des trôs;
S' on ndè voet onk k' a rén metou so s' tiesse,
On n' dit djamåy k' il est a " tiesse dischå "
3.
Dins les prijhons, gn a bråmint del rascaye;
On må-stitchî s’rè sovint må fotou;
Ene findaxhe, c' est come si vos dirîz ene craeye;
On n' ertrove nén todi çk' on a pierdou;
Cwand on tchafeye, on pout dire k' on berzouye;
Våt mia ene boune tchike ki d' atraper l' flayea;
Dj' inme ostant del babawe ki del dispoye;
A tos les pwins, gn a todi deus tonteas.
4.
El ci k' est cron doet todi roter d' cresse;
Dji croe k' on lumçon n' est nén foirt nierveus;
Dj' inme ostant esse schitåd ki d' awè l' vesse;
Les bons bokets, c' est sovint po l' lodjeu;
Gn a pont d' casrole ki n' sait trover s' coviete;
El crås mårdi n' tchairè damåy el vénrdi;
Dins l' tchenå, vos n' sårîz prinde des rossetes
Avou do glou, ni des trapes a soris.
5.
El feye di vosse mononke, c' est vosse cuzene;
So ene djambe di bos, n' fåt djamåy pont d' papin;
Vosse botroûle est å mitan d' vosse bodene;
Cwand on est moirt, c' est sovint po lontins;
Å tourniket k' i gn aveut sol dicåce,
L' prumire rindjeye di tchvås, c' ît des pourceas;
On n' a djamåy fwait del tåte ås spinasses;
Våt mia mindjî deus oûs k' on canada.
6.
I rlegne todi ttossu rade k' i disdjale;
Des berdouyes, ça rshonne a des mannestés;
L' frumele d' on rat, ça n' s' apele nén ene rayele;
Ostant do pouri ki do tchamossî;
On aprind co rade a djouwer del viole;
Dins l' toubak, i gn a télcôp do foûsnint;
On n' eleve nén des pourceas dins ene gayole;
Les boledjîs sont sovint dins... l' prustin.
7.
Finåle 1
On n' dit djamåy: "Bleu come del noere tamblete"
Dj' inme mia ene grande gote k' on ptit vere di peket;
A totes les marones, i fåt des bråyetes;
Dj' arete roci l' tchanson des verités.
Finåle 2
Dins les tchansons, çk' on ndè dit, des biestreyes;
On vos ndè flûte, po dire, a tchaeke coplet.
A dj' yeu råjhon, estô d' dire des mintreyes,
Dji n' a tchanté k' des peurès verités.
1.
Do Congo, dji so rvinou
Dispu sacwants samwinnes,
Et dj' so binåjhe, ådjourdu,
D' vos rvir tertos eshonne
Po vos prouver, bråvès djins,
Ki dj' påle come on såvaedje.
Dayeur, schoûtez bén m' rifrin
Scrît dins m' novea lingaedje.
Resploe (e congolès)
Marache et balzin,
Scoreye et papin,
Djaeye, oxhea, Mardjo
K' a ses iys tchitchots,
Batante et surale,
Påscaedje et bårtele,
Scançon, coulourdea,
Ravizez s' panea,
Biyoke,
Berlike et berloke,
Schårdé manikeu,
Bernatî puyeus,
Vitolet, bråyete.
Målapate, motchete,
Faflote et bujhea,
Flate et cariboutea !
2.
El flamind, c' est on djårgon
Målåjhey a comprinde;
Mins l' congolès, vîs sketons,
Tot d' shûte, on l' pout aprinde.
Ça rshonne si foirt å patwès,
K' c' est po dire no pårlaedje;
Dji n' esteu nén la d' on moes
Ki dj' pårléve dja såvaedje.
Resploe (e congolès)
Egunoe, djåzene,
Chabraque et fawene,
Cacaye et bouzicot,
Fortî, djambe di bos,
Cawet, biscowitch,
Estitchîz des fritches,
Kiyôr do scorion
K' atrape el froyon.
Botroûle,
Kinike et spitroûle,
Tchamossî blefåd,
Martchoteu, tchafiåd,
Bistoke et caclindje,
Sekele et rotindje.
Båyî, clicotea,
Frerot, ké ratafia !
3.
Å Congo, s' on s' vout maryî,
On n' va nén dvant l' notåre;
Dins s' cambuze, on pout dmorer
Avou sacwants comeres.
C' est insi k' å dbout d' deus ans,
Etur nos, djel cofesse,
Dj' aveu ddja vint-ût efants
Avou catoize negresses.
Refrin (e congolès)
Faxhete et pixhåd,
Moståde pattavå,
Tetene et strindea,
Modêye et limbra.
Bibron, cabounete,
Bråye, dronke et moflete,
Ranete et lavmint,
Les mås Sint-Lorin.
Maclote,
Ratatouye, suçote,
Djumasse et curton,
Pixhete et pailon.
Come des djonnes di séndjes.
Faleut vir el nindje.
Rascaye et pourcea
Ki rshonnnut tot leu pa !
4.
Dj' a ramoenné did par la
Ene negresse; ç' n' est nén ene crake.
Ele sait danser l' racaya,
L' danse do vinte et l' cacwak.
Dins ene barake, po deus gros sôs,
Dji m' va l' mostrer sol fôre.
Fårè vni vir ça tertos,
Ses pîs pindnut sk' a tere.
Resploe (e congolès)
Ele magnrè do tchet,
Des rats, des tonteas,
Caracole, foûsnint,
Del tåte a côrin,
Mannestés, berdouyes.
A ! ké ratatouye!
Copixhe et fougnant,
Babawe et nierson,
Mourgagne,
Dins si hanète, ele hagne.
Ele boet do purea.
Ele si trawe el pea.
Rbiclez po ene mastoke,
Vos viroz s' furlotche,
Et cwand ç' serè fini,
Ele vos dirè merci.
Tchantans Françwès (live eyet CD-rom), Ed. do Bourdon (en version régiolectale originale, avec traductions françaises et commentaires).
On vos l' frè rivni eto si vos dmandez al Librairie nouvelle du Charnoy (Charleroi).
Loriaux François (1886-1942) fijheu d' tchansons do payis d' Tchålerwè. Ses tchansons sont dmorêyes foirt conoxhowes, inte di zeles : "Il a cassé s' pupe"; "Les djoweus d' cåtes", "Pårlaedje congolès"; "Dji so sôlêye", "No pôve gade est crevêye". On live "Tchantans Françwès" et ene plake lazer odio (tchantêye pa Pascal Héringer) ont rexhou e 2000. Si walon est foirt ricwerou, avou padecô tote ene peclêye di vîs mots come dins "Pårlaedje congolès". Françwès Loriaux eplaidive ses tchansons so des foyous, avou des dessinaedjes di fels årtisses di ç' tins la.
L. Mahin & P. Sarachaga, coirnêye do splitchant motî.
