- Monsieu l' Conte est rivnou! Sdjamblé! Et s' fi eto!
- Si fi?
- Si valet neyî, oyi!
- Vous bourdez, enocin!
- Neni! Il est la! C' est lu! Djel a rmetou do côp!
- Mins il esteut moirt!
- Neni! Il end aveut schapé! C' est lu... Ramwinri... Si vizaedje pus
deur!... Nén si fén... On pô ratchitchî! Mins c' est lu!
- Maria! Est i possibe!
- On dit k' il a sorviké a l' accidint, mins, ma frike... Stourdi! Vos
m' comprindoz... Li tiesse! C' est des payizans kel ont rtrové å boird des
aiwes, eyet l' riprinde e leu cassene!
- Des payizans! Mon Diè todi! Li fi då Conte!
- I n' saveut pus cwè! Picote a migote - s' apinse k' on dit - il a rtrové
s' tiesse! I s' a sovnou did tot: l' oraedje... les broûs del voye å boird do
Danube... les tchvås ewaerés... l' aloumire... les rowes ki ridèt doûçmint...
li vweteure ki s' lait aler e l' aiwe... Tot!
- Et ça fwait k' vo l' la rivnou, insi!
- Binamé Signeur! Si s' mame sereut co la po vey ça!
Come djel voe bén, asteure, tot çou ki s' a passé e tchestea cwand dj' a arivé avou l' Conte. Come dji comprind, enute, douvént çk' on m' riwaitive come on spér! Rexhou foû des spessès noerès aiwes do Danube! Foû des floûs! Dji sinteu l' seure hinêye des sankes - ene sacwè ki fwait frumjhî - åk di froed.
Les prumîs djoûs, cwand dj' apareteu on pô trop roed al coine d' on colidôr, dji fjheu aveur peu les meskenes! Gn a ene k' a toumé dins les corwêyes, minme, rén k' a m' vey! Djinné ki dj' esteu! Il a falou amoenner al vole les cis ki n' avént pus siervou dispu l' moirt dal Contesse... da m' mame.
Tot l' minme, a pårt kékès viyès comeres, k' ont todi continouwé a s' segnî dins m' dos, il ont cåzu tertos fini pa comprinde - å dbout d' sacwantès samwinnes - ki dj' esteu èn ome di tchår! Ossu vicant k' zels! Mins nén pus! I m' prindént po on bardouxhî, ci pwis la! Ki n' s' î rtrovéve pus e tchestea di si efance! Ki n' rivneut pus sol no des sierviteurs! Li no d' ses parints! Ki s' pierdeut dins les djårdéns la k' il î aveut djouwé des estés å lon, estant gamén! Ki n' saveut djåzer almand, minme! Ou si må! Patwès, a mitan! Li tiesse, vos comprindoz... L' accidint! Troes moes dins ene cassene di payizans! Eyet rtrover s' pa sdjamblé!... A n' si nén fé ene idêye!
Li vesprêye ki dj' a arivé e m' novea lodjisse, li Conte s' a tot d' shûte fwait poirter evoye e s' tchambe. Tant k' a mi, sins k' dji sepe comint, après ene comelêye di colidôrs eyet d' montêyes, dji m' a rtrové dins ene tchambe: li minne. Rén ki l' clitche di l' ouxh duveut valeur pus tchir ki tote li cinslote ki dj' î aveu vnou å monde. Åzès meurs, sacwants tåvleas avou des spès cådes di bwès doré: des poirtraits d' femes mousseyes di dinteles ou des omes avou l' mwin sol pougnêye di leu såbe - il aléve faleur ki dji m' afaitixhe a les rwaitî come mes ratayons. Gn a onk des tåvleas, sortot, ki m' a assaetchî: c' esteut on djonne ome, ni bea ni laid, ni grand ni ptit. Pont d' peruke. L' air grandiveus... L' air d' onk ki sait bén çou k' i vout, todi! Deus ptits deurs ouys ki vos rwaitént tot droet... Ene mwin apougne on baston avou ene bole di keuve å dzeu... Li pwetrene rilevêye... Li narene håtinne... Recresté! C' est mi! Mins comint î va dj' croere mi minme! Les ôtes, dji n' di nén! A èn ôte vos sårîz fé croere tot l' minme cwè sor vos! Gn a k' a vos k' vos n' sårîz minti! Dwô?
Ene grande finiesse dinéve so on djårdén al môde francesse, avou ses droetès
pîssintes eter les håyes, ses rondès fontinnes åzès croejheas, si waezon
côpé tot court, sins on cruwô...
Li loumire tcheyeut d' cresse so on lét ås montants scultés. Å pî do lét,
on tapis avou ene sinne di tchesse texhowe dissu. Di l' ôte costé del plaece,
ene tåve...
Tot ça! Por mi?
Dins l' påjhirté del tchambe, dj' oyeu copeter doûçmint les bwejhreyes di tot l' tchestea, dj' etindeu les meskenes si dixhombrer dins les longs colidôrs, del coujhene åzès tchambes eyet des cåves åzès terassses... Li tchestea esteut come on grand coir, ki tos ses mimbes djouwèt leu role sins rla; i gn aveut k' mi, ciddé, ki n' aveut rén a fé, ki n' sierveut a rén, k' esteut come on coir etrindjî dins l' veye do tchestea.
Les troes prumîs moes k' dj' a passé å tchestea des Von Altburg, li Conte n' a måy moussî foû di s' tchambe eyet n' s' a jamwais fwait vey: d' après çou ki dj' saveu, il esteut foirt fwebe, si djambe lyi fjheut må et i passéve ses djournêyes a bate li campagne, a doirmi et a tronner d' fives.
Gn aveut ki l' mwaisse siervant, on lomé Bögel, ki poleut bén intrer el
tchambe. Il aveut l' clé! I moussive sacwants côps par djoû - po prinde les
ôrdes... po dvizer... Cwè çk' on saveut? Li Conte moennéve li mwaisse siervant,
kel schoûtéve sins tchicter; eyet l' mwaisse siervant moennéve li tropea
des meskenes, des djårdinîs, des vårlets, des coujhnîs, des gosteus d' vén,
et vos nd åroz... kel schoûtént sins moufter! Nén mezåjhe d' atôchî l' peupe!
Tot l' tchestea rotéve come ene ôrlodje, sins astådje, sins hiket! On sinteut
do côp ki l' mwaisse siervant esteut l' rowe a dints ki fjheut passer l' foice
do rsôrt et fé tourner les aweyes do tchestea?
Bögel, c' esteut on grand inglitin, on djaenåsse luscar, avou des ouys
refoncîs, ki vos shuvént sins lachî, a gåtche ou a droete. Mî: a gåtche ey
a droete d' on côp! Ses bresses dischindént djusk' a ses djnos. I rotéve sins
brut et aspritchî tot d' on côp foû des noerès coines. I m' a tot d' shûte
veyou evi - assuré! - pask' i sinteut k' dji n' provneu nén d' ene
grande famile: dji n' saveu dner des ôres. Pa! Tot l' minme li ké fi d' baron
sait fé ça a set ans! Dji n' parvineu nén a m' sinti a mi åjhe dins les ritches
mousmints k' on m' aveut fwait apoirter: Bögel poleut åjheymint adviner ki
dj' aveu todi stî aguintché dins des gros sårots pus rade ki moussî avou del
dintele; al tåve, dj' aveu todi peu di stårer on vere, dji n' saveu nén si
dji m' poleu siervi d' mes doets, ni comint, ni avou cwè...
Bén seur, li mwaisse siervant, astampé pa drî m' dos tot å long d' tchaeke eurêye, ni m' dijheut jamwais rén... Trop bén aclevé, la, l' ome! Minme sot, minme moirt, on mwaisse dimeure on mwaisse.
Mins si foirt k' il admeteut eyet k' i respectéve l' adjinçnaedje del societé k' i vikéve divins, ça n' l' espaitchive nén d' è dmeprijhî sacwants acteurs: les cis ki n' si savént tni a leu livea.
Dins les prumîs tins, dj' esteu tofer tot seu. Nén ene barbôjhe a foute! On
djoû k' dji m' anoyive co d' pus ki d' acostumance, eyet ki dji m' aveu
stî pormoenner tot å coron do djårdén, la wou çki les tchamps comincèt, dj' a
sayî d' arinner on siervant, on vårlet, dji croe:
- I fwait crexhant, endon?
Mins l' vårlet a yeu l' air tot ewaeré k' djel atôche! Co onk ki m' croeyeut
co moirt? Neni: on mwaisse ki s' abaxhe a dire ene sacwè a on vårlet! Et so
les frumints eco bén! Si on l' viereut jamwais, il esteut seur bon po li
scoreye!
Djustumint, on-z etind hemler: vola l' mwaisse siervant k' aspite - li grand
diale! -, come s' i m' åreut yeu shû djusk' a ci po m' tini a gogne:
- Ci laron la vos a atôchî, Monsieu? Djel va fé pûni k' i s' è sovénrè!
Eyet houkî ds ôtes, tins ki l' pôve vårlet tronnéve tot ratindant l' pûnicion
a vni, ene di pus, paski l' Conte s' anoyive ci djoû la et k' il aveut
eveye di djouwer, dandjureu, tot fjhant sclindjî po rén on minåbe ki
n' oizreut måy sayî ou minme sondjî s' disfinde.
- Vos n' alez nén...
- Ni vs è fjhoz nén, Monsieu l' Conte. Rimoussîz påjhûlmint å tchestea: dji
vos waeranti ki ç' bribeu la n' vos oizrè pus måy dispecter.
Ene binde di siervants aveut raploû åtoû d' nozôtes.
- Vos deus, dit-st i l' mwaisse siervant, aidîz Monsieu l' Conte a rmoussî
e tchestea. Vos troes, amoennez ci apoticaire la el cåve del cinse.
A pô près troes moes après k' dj' a arivé å tchestea, Bögel m' arinne:
- Monsieu l' Conte va mî, Monsieu Justinyin, et s' vos vout i vey. Si vos
m' voloz bén shure...
Vinoz avou nozôtes, lijheu, nos n' irans nén lon. On triviesse li grand
colidôr, li poite å coron, pu on toûne. Neni, nén a droete! « Si vos
m' voloz bén shure », a-t i dit!
Vo nos la dins come on buro, ki les meurs sont rascovris d' lives - a pårt
èn ouxh ki dene surmint dins l' tchambe då Conte, et ene grande finiesse ki
rwaite ene divintrinne cour... Dj' adouye ene fontinne, des sapéns taeyîs,
des taetches di solea so des plakes di waezon, des grevîs... des cwårêyès
håyes... des posteures di cherubins...
Li Conte est la - djaenåsse, tot setch, mins co pus spitant ki dvant, a dju
l' idêye - pa drî ene grande tåve. Il atake d' ene trake:
- Â, m' fi! Mi binamé fi! Ké bouneur di vos rvey! Haitî! Rôzlant! Dj' espere
ki vos n' vos avoz nén anoyî d' trop... Tot ç' tins la! Troes moes! Cwate!
Motoit! Vos ploz bén nd aler, Bögel! S' a-t on bén ocupé d' vos, pol moens?
Mougnî! Comifåt? Avoz vs yeu vos prumirès luçons? Nén co! Dji n' a co rén
fwait dire! Veyoz? Mins dji transi si foirt por vos! Bögel vos a bén
siervou? Surmint! Bråve ome, ça, Bögel! Carissimi! Dj' a
l' idêye k' il a todi stî elmåjhon... D' ossu lon k' dji m' sovén! Todi
la! Et del schoûte, s' i vos plait! Dj' a fiyate a lu come a mi åme!
Mi, dj' esteu retchessî dins ene coine... Nén on mot! Nén l' tins, ti pinses
bén! Et il end aléve a grandes aiwêyes:
- Mi fi, m' cher fi! Justinyin! Estoz bén, dijhoz mu, pol moense...
- Oyi, Monsieu l' Conte...
- Ni m' lomez nén inla! Nou « Monsieu »! Pus måy! Asteure, dji so vosse pa!
Pa! Come dji vos voe voltî! Di pus k' ça, minme: dj' a mezåjhe di vos!
Mezåjhe! Vos voloz bén, edon, k' dj' åye dandjî d' vos?
- C' est bén seur, don...
- Âââ!, creye-t i do côp. Ki c' est plaijhi d' aveur on fi insi! Mi fi!
Do côp, la k' i s' leve eyet tourner åtoû del tåve... Et m' rabressî!
Disgostant! Dijhoz lyi, vos!
- Et vos, vos m' veyoz voltî, don, m' fi? Dwô?
- Bén, dji n' di nén non, mi.
- I n' dit nén non! Alabouneure!
I rclepyive åtoû di s' buro, aspoyî d' ene mwin sol boird.
- Bon. I fåt k' dji vos mostere! Tinoz, prindoz ça! Mi pene! Ene boune pene! C' est por vos! Ene bistoke po vosse bénvnowe dins m' måjhon! Vosse! Vosse måjhon, asteure! Siya! Prindoz l' ! C' est por vos! Vos m' avoz dit k' vos savîz scrire, don? Kéke feye bourdîz vs? Don? Vos vos fjhîz vali, motoit? Tinoz! Mostrez m' si vos savoz bén siner vosse no!... Si l' pene va bén!
Il aveut apicî on boket d' papî, foû di s' ridant, eyet l' håyner sol tåve.
- Sinez ciddé... Djusse po vey! Dji vôreu tant vey vosse sicrijhaedje...
Avou l' pene ki dj' vén d' vos ofri! Mostrez mu! Pa dzo!
- Mins cwè çki c' est d' ça?
- Rén! Rén di tot! C' est on vî papî da minne! Djusse pol wårder avou vosse
sicrijhaedje pa dzo!
- Mins c' est di l' almand!
- Vos n' savoz lére l' almand, tot l' minme?!
- Neni, mins...
- Alabouneure! Ni vs fijhoz nén tant priyî! Si vos avoz ene gote di
ricnoxhance por mi, leyîz mu ci ptit sovni la! Ça m' freut tant plaijhi!
Vos m' voloz bén fé plaijhi, dwô?
- Oyi, Mons...
- Pont d' « Monsieu » inte di nozôtes, mi fi! Sinez chal! Vosse novea no,
don! V... O... N... Von! Alt... Burg... Laaaaa! Eyet co chal å dzo do
deujhinme fouya...
- Portant...
- Vos balzinrîz! Après tot çou k' dj' a fwait por vos!
- Si ça vs pout fé plaijhi, Mons..., Pa...
- Pa! I m' a lomé « pa »! Po fini! Eyet co chal å troejhinme fouya! Ké
bouneur! Vos estoz m' fi! Sicrijhoz vaici vosse no! Avoz bén scrît sins nole
taetche? Alabouneure! Vinoz dlé mi ki dj' vos rabresse!
Nén l' tins do fé l' tour del tåve, il aveut ddja rapougnî ses papîs eyet les rmete e ridant.
Asteure, i fåt k' dji m' ripoize, Monsieu, et m' sognî. Vos poloz bén nd aler. Arvey.
Come dji moussive foû, li grand lusket d' Bögel si tneut pa drî l' ouxh,
roed come ene gueye. I m' a tapé des ouys... avou rén dvins. Ki t' dis!
Gn aveut tot plin des afwaires dins ene sifwaite vude loukeure! Gn aveut:
Dji m' dimefeye... Dji vs dimeprijhe... Kî estoz?... Alez conter çoula a on
ôte! Nén a mi!... I s' lairont aveur tertos!... Nén mi!... Atelé trop court,
ki vos estoz! D' ayeur dji sai cwè et come... Totafwait!
Oyi: dins ses vudes ouys ki bolént pa tos costés, cwand Bögel mi rawårdéve
a l' ouxh do buro ç' djoû la, i gn aveut tot çoula, eyet minme di pus...
Dji m' åreu yeu muchî dins on trô d' sori..
So l' Anuti