|
|
Emile-Joseph Piret. |
|||
|
|
Emile-Joseph Piret. |
|||
dierin rapontiaedje - last update: 2005-05-19.
Dressêye:
Arimeas.
Redjårbaedje di des bokets del Bibe:
Biyografeye :
Ça n' va k' d' ene fesse dins leu manaedje
On-z î fwait cobén des taexhons.
On båye a scawourdi l' vijhnaedje
On tronnreut cåzu dins s' måjhon.
"Dirîz bén çou ki s' passe drola
K' on fote todi parey traeyin ?
C' est ttossu pé k' l' infier, çoula
Dispu ds anêyes c' est l' minme tchetin.
L' pôve Dèdè nd a ene, di handele !
Kimint pout i viker insi
Avou ene feme k' est co pus fele
K' ene wesse k' åreut yeu l' cou spotchî ?
Gn a ptete del fåte da tos les deus,
Ca gn a todi moyén d' s' etinde.
S' i gn a tant d' manaedjes målureus,
C' est pask' on n' fwait rén po s' comprinde.
E.-J. Piret foû di: A l' Åvrûle des Djaeyîs, 1953.
On n' mourt k' on côp, vos l' avoz dit
Et çk'i gn a d' seur, c' est po lontins.
C' est po çoula k' tant k' on-z est ci,
S'reut bon d' î sondjî d' tinzintins
Pask' el Fåtcheuse, c' est ene soûnwesse
Ki vos pout maker sins prevni.
Trop tård po ndaler a cofesse
Cwand vs estoz ståré po todi
Tant mî por vos si l' tins d' vo veye
Vs avoz travayî pol Bon Diu.
Et si vs avoz priyî Mareye
Di vos mete a houte padzo s' toet
Po les cis k' ont bén travayî
Mori ci n' est k' doirmi
Po s' rewoeyî
Å Paradis.
E.-J. Piret foû di: A l' Åvrûle des Djaeyîs, 1953.
C' est l' cawe li pus målåjheye a schoircî.
Merci.
Vos vos djhoz ptete, amisse lijheu,
Kéne idêye est çki mi ome a yeu
D' raconter ses pråtes e patwès
Al plaece d' elzès scrire e francès.
Å moens, l' francès, ça s' lét tot seu
Mins les patwès, sortot l' lidjeu
Sont vormint målåjheys å diale
Et po les lére, fåt esse capåbe.
D' acoird, mins nos estans Walons :
N' est ç' nén l' walon ki nos cåzans ?
Li seul lingaedje ki nos parints
Nos ont-st aprin, dins no djonne tins.
N' est ç' nén l' walon k' vos rapicîz
Cwand vos bôrez court e francès ?
Ça s'reut må fé del rinoyî
Vos l' divoz lére p' l' etertini
Mins si vs nel fijhoz k' tenawete,
Ça n' irè nén so des rôletes,
Paski pol lijhaedje, come po tot (tout)
I gn a kel ci ki vout ki pout.
Asteure ki dj' a dit çou ki dj' pinse,
Si dji n' pleu dire ki çki dj' a scrît
N' l' a nén stî po fote sol gurnî,
... Vos n' froz nén ça : cint côps merci.
M' dimoréve li cawe a schoircî;
Et c' est ene sacwè d' målåjhey
Ca dj' a souwé po-z è vudî.
E.-J. Piret foû di: A l' Åvrûle des Djaeyîs, 1953.
Djåcob s' aveut maryî deus côps, li prumî côp avou Leya, li deujhinme côp avou Rachel, k' i voeyeut bråmint pus voltî ki s' prumire feme, inte nozôtes dit.
Do prumî lét, gn aveut yeu dijh gaméns et do deujhinme, end aveut deus : Djôzef et Biniamin.
Li pôve Rachel aveut morou e dnant l' djoû å ptit dierin. Et vla Jacob tot seu, asteure, avou s' dozinne di lustucrus.
Å momint k' no-n istwere comince, les pus vîs sont ddja tot skepyîs; gn a minme sacwants ki sont maryîs et k' ont ddja des efants. Mågré çoula, i travaynut, tertos eshonne, dins l' cinse da leu popa.
Di ces tins la, les cinsîs avent des caylêyes di biesses a n' les sawè conter. Po rpaxhî comifåt des hiedes pareyes, i faleut do tchampiaedje, et bea-z et bén ! C' est po çoula k' i dvént nd aler mwints côps sacwants eures lon po rafôrer leus rosses et i faleut co bén les dijh fis tertos eshonne po vni å dbout di leus troplêyes.
Po bén comprinde çou ki va shuve, i fåt sawè k' Djåcob aveut bråmint pus d' amisté po Djôzef ki po ls ôtes, et çou k' i gn a co d' pé, c' est k' i l' fijheut on pô trop vey.
C' est insi k' on bea djoû, i lyi aveut co atchté ene bele tunike a royes, di totès sôres di coleurs et ki costéve tchir et vilin. Les ôtes n' avént rén yeu, mins il avént grignî les dints et rûtyî nén po rire, inte di zels.
Djôzef esteut l' chouchou : on l' pleut vey sins lunetes. Fåt i dmander si çoula fjheut plaijhi ås frés ki schoumént d' raedje ?
On djoû, Djôzef, lu-minme, sins l' vleur, bén seur, les a fwait boure di colere e lzî racontant on sondje k' il aveut fwait.
( )
Li Rwè n' è rivneut nén d' oyi cåzer Djôzef.
- Ci n' est nén bén seur li prumî vnou, djheut i dins lu-minme et tos les cortizans k' estént drola ki schoûtént, li boke å lådje come des båbôs, n' è pinsént nén dandjreus moens.
Mins nolu n' a stî ewaeré cwand Farawon a dit :
" Eyou irè dj' trover èn ome pus capåbe ki ci-ci? Pu, e si rtournant dsu Djôzef : " Pocwè kel Bon Diu t' a fwait cnoxhe tot çki ti véns d' nos raconter ? I gn a nolu å monde di pus capåbe ki twè d' arindjî les bidons. Dji m' ti va mete a l' tiesse di m' måjhon; c' est twè ki moennrè m' peupe et i gn årè k' mi padzeu twè. A pårti d' ådjourdu, t' es l' Mwaisse di tote l' Edjipe."
Etot djhant çoula, Farawon rsaetche li gros diamant k' esteut a s' pitit doet, et i l' sititche å ptit doet da Djôzef. Après, i l' a fwait rabyî d' ene bele tunike di lén, lyi a pindou a s' cô on gros colé d' ôr et vos l' a fwait gritchî so s' tchår avou en ome a costé d' lu po criyî pattavå les voyes k' faleut flitchî li djno cwand on pasreut dvant lu....
Ci côp ci, vol l' la, wai, li rvindje da Djôzef : li Bon Diu l' a fait griper tot a l' fene copete del schåle.
Ci djoû la, Djôzef aveut trinte ans. Tot d' shûte, i s' a metou e rote po parcori totes les provinces d' Edjipe. Set ans å long, set ans d' abondance sins pareye, Djôzef a fwait mete di costé tot çk' i gn aveut d' sorplus. Dins totes les veyes et les viyaedjes, les gurnîs, les cinas, les mafes, les berôdîs estént bôrés d' mexhons. Li pômagne pleut vni, asteure ! On-z esteut seur di magnî s' conte.
Mågré tote si bezogne et ses traecas, Djôzef aveut co trové l' tins di fé cnoxhance d' ene bele djonne feye di ç' payis la. Il esteut ddja maryî d' on bon moumint cwand les mwaijhès anêyes ont vnou. Il aveut deus gaméns : li prumî s' loméve Efrayim et l' deujhinme Manassé.
Asteure, vola les set ans houte... Et les cinsîs polnut semer tant k' i volnut, i gn a pus rén ki poûsse; c' est a poenne s' i savnut rtrover leu smince. C' est disbåtchant ni pus ni moens !
Mins les gurnis sont plins, pa tchance. Les djins stréndous courneut dé Farawon avou leus saetchs
- Alez è dé Djôzef, mes djins ! criyeut i pa l' finiesse "
Et Djôzef droveut les gurnîs, et rafôréve totes les djins sins timbes et å pris do ravitaymint.
En oniesse ome, Djôzef ! End a yeu des pareys li tins del guere. End a yeu ds ôtes ossu, målureuzmint ! Mins çoula, c' est ene ôte istwere.
E.-J. Piret foû di: Extraits bibliques, Les Cahiers Wallons, 3, 4 & 5, 1960.
