Dierin rapontiaedje - last update: 2022-12-16

Dressêye:

Riscrijhaedje e rfondou

• I. Gurnåde
• II. Li Ramadan
• III. Youssef et Zoreyya
• IV. Zoreyya a l' Alambra
• V. Voyaedje a Almeria
• VI. A Almeria
• VII. Li fiesse d' Abderamane
• VIII. L' oujhea s' a-st evolé
• IX. Separåcion
• X. Zoreyya amon s' grand-mame
• XI. A Gurnåde

Mwaisse modêye

• L'Amoûr à l'Alambra (papîscrît del bibioteke des pårlers del Walonreye)

Vicåreye do scrijheu

• Si pådje so l' eciclopedeye Wikipedia

L' amour a l' Alambra

A mes troes ptits-fis.

Sovni d' on bea voyaedje.

Gurnåde

Di tos les payis d' l' Urope, l' Espagne est seur li pus oridjinå. Li voyaedjeu ki n' l' a måy vizité sel riprezinte come ene contrêye sour di l' Itåleye. Mins a schipe a-t i passé les Pirenêyes k' i s' croet pierdou e-n èn ôte monde.

Såf les provinces do boird del mer, l' Espagne, c' est on payis severe et hôtin, côpé d' montagnes pelakes et sins verdeures, et d' grandissîmès plinnes.

Il î fwait påjhûle come e-n ene celule di covint. Sins håyes ni bouxhons, les préreyes n' oyèt måy l' andoûlant gazouyaedje del fåbite u d' l' ôrimiele, mins dzeu les cresteas, les aigues et les moxhets brigandèt tant ki l' djournêye est longue, firs di esse les rwès des djårdéns sins limite do bleu cir.

E plin cour do payis, li voyaedjeu si piede télfeye des eures et des eures divins des stårêyes di tere å blé, ki l' anoyeus danytaedje des påtes, maxhî ås côps d' serinete des crikions, hossèt todi. Mins cwand, moirt nåjhi do roter so les hadrineusès voyes, i s' rischape ashiou sol groubiote d' on horea, il a bea cweri après l' payizan k' a tcherwé, rahené, rôlé, semé ces tchamps la. I n' voet rén si ç' n' est al fene copete d' ene montagne, on viyaedje k' a l' air d' on ni abandné, etouré d' ene rwene di rampår et d' ene tour d' awaite, k' el disfindént, do vî tins, disconte les Arabes.

Ces plinnes la fjhèt tuzer al grandeur del mer. Télfeye, on-z î aporçût, cial et la, on tropea d’ troes cwate cints berbis ki paxhèt tot boerlant, dizo l' loukeure d' on bierdjî et di s' tchén. E l' pezante påye del campagne, ci-cial dimeure la come ene posteure, årmé d' on baston ou d' on såvadje tromblon.

Li tere, li vicaedje des djins, les acostumances fijhèt tuzer l' etrindjir a des sacwès k' i n' kinoxhrè vraiymint k' e s' efonçant todi pus e payis.

Totes les veyes di l' Espagne sont ritches ou minåbes. A costé d' merviyeusès eglijhes et d' forfants palås, on rescontere des cwårtîs etirs di pouyeusès måjhinetes d' årzeye, k' on côp d' picrê freut waguer.

La vike on peupe moussî d' alouwêyès hådes k' a l' air d' avoler foû d' on sieke ki l' roviance a refacé, mins k' est portant fir et ravôtyî d' noblesse.

A l' loukî, on-z advene ki l' Espagne a cmandé so totes les mers, et ki dvant ç' tins la, elle a cnoxhou pus d' ût cints ans li dominåcion d' ene raece di djins ki l' a marké d' ene grandeur k' on n' rescontere nole pårt sol monde.

Mins c' est a Gurnåde ki noste istwere s' a passé. Rovians don çou k' nos avans veyou, et s' gripans so l' Siera Nevada viè l' mitan do catoizinme sieke.

Gurnåde si dresse å pî d' ene montagne ki l' nivaye rafûle todi, so deus croupets côpés come å coutea d' ene parfonde valêye. Insi basteye, elle a l' air d' ene gurnåde bén maweure, k' on-z î åreut khagnî. Deus clairès rivletes k' avolèt des hôts cresteas, li Xheni et l' Douro, si pormoennèt al dilongue di ses meurs et cwand ele si rdjondèt, ele caracolèt come des poléns dlaxhîs å mitan d' ene grande plinne k' on lome li Yega. Cisse-ciale, ki sieve di tapis al cité, et d' såle di djeu a s' djonnesse, est rafûlêye di vegnes et d' olivîs, d' åbes ås amandes, ås fikes et ås orandjes.

Di tos les costés, elle est etourêye di montagnes sins verdeure, ki stitchèt leus rotches a deus troes meye metes di hôteur, e-n on cir todi bleu.

Å tins k' nos avans dit, li rweyåme di Gurnåde si ståréve tot do long del grande mer, di Djibraltar a Almeria, et s' gripéve-t i å nôrd disk' å Gwadalkibir. Deus cint céncwante ans å long, i tna tiesse ås årmêyes des crustins ki l' assådént sins rla. Gurnåde adon contéve septante meye måjhons, et pus d' deus cint meye efants. Ele ridoxhive di ritchesses, et les årts î estént a l' oneur.

Ci fourit portant cwand les crustins s' rindît mwaisses di Cordowe si vijhene k' ele divna, gråce ås Arabes acorus dvins ses meurs, ene des pus bélès cités di l' Espagne, li capitåle do dierin rweyåme des Môres, et l' pus bele fleur del civilizåcion.

C' est télmint vraiy ki bråmint des crustins fijhént l' voyaedje a Gurnåde po vni studyî a si univiersité. Les powetes î aprindént l' powezeye di l' Oriyant, les omes di mestî l' årt di basti et di gåyoter les monumints, et les tchuvalîs do nôrd, ki l' glwere temtéve, moussîs d' leus hådes d' acî, si fjént èn oneur di s' î mzurer avou les Arabes les pus valureus.

**************

Mins cwè çki Gurnåde sereut sins l' palå di l' Alambra, ancyinne fôrturesse degne des pus beas palås d' l' Inde ki mete come ene corone al montagne k' elle a stî basteye a ses pîs ?

Del plaece Bibarambla, ki veya s' disrôler les pus schipés tournwès, on s' efonce d' aboird divins ene ribambele di stroetès rowes, ki rdoxhèt d' botikes, la k' a tote eures do djoû, les djins del veye si pormoennèt. Après, on-z est come pierdous å fond d' ene valêye plantêye di hôts åbes, k' on hopea d' pazeas boirdés d' fontinnes côpèt dvins tos les sinses. Avnous al copete do pazea do mitan, on-z arive a ene cwårêye tour, k' on lome li Poite del Djustice, a cåze do tribunå ki s' î tneut.

Cwand on-z a yeu passé on lådje colidôr, k' a l' foûme d' on fier di tchvå, on s' trouve so ene plaece, la k' les Arabes ont leyî des pousses d' ene teribe baxheur, ki dnèt l' aiwe li pus claire et l' pus frisse di l' Espagne.

Å coron d' cisse plaece la, on drouve ene poite tote simpe, et d' on côp, on-z est plonkî e-n èn ôte monde: on-z est å cour do bassén di l' Alambra.

Li Coû des Liyons est tot djondant, et rén k' do loukî cisse merveye la, l' ome li pus rescoulé dmeure li boke å lådje, et les ouys tot ronds, ewaeré di vey tant d' beatés, tant d' coleurs, tant d' modleures, arindjeyes avou on tél djenî.

Å mitan s' dresse ene fontinne k' a siervou d' sudjet a co meye tchansons. Ses hayons d' albåsse rispårdèt djoû et nute des gotes di crustal ki les doze liyons k' el sotnèt ridjetèt ås flots, et l' coû est èn admiråbe djårdén d' rôzes, etouré d' årvôs fenmint ovrés, ki rpoizèt so des colones di blanc mårbe.

E l' Coû des Liyons, on-z est come sitrindou e-n on visse, divins on té tchîf d' ouve di l' årt arabe. Tot çoula tchante l' amour, et s' ni fåt i nén tuzer lontins po mådjiner les zultanes et les signeurs, moussîs d' soyes et d' diyamants, ki s' î vnént rpoizer tot schoûtant l' tchanson des fontinnes.

A hintche, on poirtå [portique] ritchmint gårni sieve d' intrêye al såle des deus sours. Mins cmint discrire cisse såle la sins eployî les minmes mots. Cial, nos estans e harem, et si, e l' Cour des Liyons, nos avans tuzé ås persounaedjes k' î ont viké dvinltins, i n' est waire målåjhey di fé soude divins ses pinsêyes l' imådje des femes, brunes u blondes, et tertotes beles, ki rawårdèt, tot-z ovrant a ene tapisreye, u tot djouwant do lute, li bon plaijhi d' leu mwaisse.

Dal Coû des Liyons, on-z intere e l' Coû des Ambassadeurs, k' est vizon vizu del Tour Comresse, ene tour ki boute ses crinnleures pus hôt ki l' fôrturesse et ki plonke a pik disk' å Douro. C' est e l' såle des ambassadeurs ki les rwès d' Gurnåde riçuvént les princes etrindjirs.

Ciete, on n' såreut tot discrire, ca l' Alambra poleut ahouter cwarante meye omes. Portant, i n a co li Tocadôr dal rinne, on belvedere a plin cir, wice ki les zultanes ki l' tcholeur djinnive gostént l' påye di l' eure, tot loucant l' paradis ki s' håynéve a leus pîs. I n a co l' djårdén di Lindarinne, avou ses fontinnes, ses ciprès, ses pårtchets d' rôzes et d' djasmin, ses åbes ås citrons et ås orandjes, les bagns di mårbe et d' porfire, les colidôrs pavés d' mozayikes, les …, la ki l' djoye et l' amour si dnént tofer radjoû.

On direut k' tos les ris del Nevada intrès e paxhi. L' aiwe tchante tocosté, minme sins k' on voye, et tofjhant k' låvå, li veye etire a l' air di påmer d' tchôd, les côps d' vint del montagne djouwèt dvins les såles et les coûs, les djårdéns et les finiesses, apoirtant lès sinteurs di tote les fleurs, et l' doûs fruzixhaedje des hôts åbes.

Li Ramadan

Gurnåde festixheut l' dierin djoû do Ramadan, k' est l' cwareme arabe.

Del plaece Bibarambla å coron del Vega, li veye etire s' aprestéve a riboter. Divins les stroetès rowes do boird do Xheni et do Douro, des ribambeles d' efants, on drapea al mwin, tchantént a plin gozî les tchansons k' els avént hossî. Cial, on tchansonî tot bårbou racontéve ås pormoenneus les merviyeusès istweres do Live des Rwès, do grand powete piersan Ferdôssî. Èn ôte, tot-z evoyant des clegnes d' ouy al djonnesse, dibitéve des ôdes d' amour di Hafez. Mins i n' avént waire di succès, ca l' flouxhe aveut trop di djoye ki po s' leyî hossî di leus rimeas. Les tabeurs di basse, les flûtes et les guitåres resdondixhént di tos les costés al feye, acpagnant les perlins ki rivnént des moskêyes.

Rafûlêyes d' on noer vwele ki catchive leus hådes di coleurs, et wåkêyes di foulårds rodjes, bleus ou dorés, les femes si metént so les voyes di leus omes, avou des bresseyes di djasmins ou d' mimozas. A tot moumint, ele breyént des youyous ki sclatént come des gnåwtaedjes di tchet. Des coûs, novelmint ripondowes, ene odeur d' ecinse flotéve e l' airaedje, maxheye ås hinêyes des fleurs, et al wapeur ki s' enairixheut des mårmites et des brotches, la ki les motons s' dorént al blame des feus d' hatchrotes.

Li peupe, k' aveut stî spani on gros moes d' tot çk' el fijheut gleter rawårdéve ki les marabouts anoncénxhe li fén do Ramadan, po d' aboird cori ås tåves, si rimpli l' bodene, et après strinde les crapådes, ki rawårdént fivreuzmint l' eure di l' amour.

**************

Les Arabes ki volèt, après leu moirt, intrer e paradis d' Ala, divèt respecter cénk ordonances. Prumirmint, i s' divèt tni prôpes, ca l' aiwe purifeye li coir et l' åme; deujhinmmint, i dvèt priyî cénk feyes li djoû; troejhinmmint, i dvèt fé l' Ramadan; cwatrinmmint, i dvèt fé l' tcharité; cénkinmmint, i dvèt, ene feye e leu veye, fé l' perlinaedje deL Meke.

Li Ramadan, come nos l' avans dit, c' est l' cwareme des dicipes di Mawoumet. Tot ç' moes la, i n' polèt ni boere ni magnî, ni houmer ene odeur, ni aduzer leus femes, ni s' mete cwè çki s' soeye e l' boke, tant ki l' solea est å cir. Mins si vite k' a fwait l' plonket, et ki les lampes d' åtoû des moskêyes sont-st esprinjhes, il ont adon l' droet di magnî tant k' i polèt. C' est si vraiy k' end a ki passèt l' nute a s' rimpli l' vinte disca l' gorlete.

Ci moes la, por zels, est sacré. I creyèt k' les ouxhs do paradis sont tot ç' tins la tapés å lådje, et k' les cis d' l' infier sont cloyous.

Ci long djune la, k' on n' louke nén vni avou plaijhi, doet esse shuvou severmint s' on n' vout nén risker d' esse codåné a moirt. Ciete, les malådes polèt magnî, mins si vite k' il ont rtrové l' santé, i dvèt tni conte des djoûs do Ramadan.

Vla çou k' on lét e catrucime arabe : on pout khagnî do pan po èn efant k' end a mezåjhe, mins i lyi fåt dner sins nd avaler ene miete, s' on n' vout nén petchî. Si èn ome caresse ene feme, ci moes la, il a rompou s' djune, et s' el doet i ricmincî. Li ci k' a magnî doet djuner èn ôte djoû, et s' doet i, po-z esse pardoné, tchoizi ene di ces troes penitinces cial : diner ene eurêye a swessante pôves, djuner swessante djoûs ou dner l' liberté a èn esclåve.

Come on l' voet, li tins do Ramadan pout coster tchir å ci ki nel respectêye nén. Dayeur, i costêye tchir a tertos, ca tertos dvèt fé l' tcharité. Les pôves riçuvèt do boure, del farene, et s' pormoennèt e l' veye tot breyant ås coines des rowes et dvins les coûs : "Ki Diu rimplixhe di bén les cis ki m' ont rimpli l' vinte."

**************

Si Gurnåde esteut co prijhe di five ci swerêye la, l' Alambra, sins tant braire ni tchanter,ni l' esteut nén moens. Djondant l' tour del djustice, des trûlêyes d' aflidjîs et d' disclicotés, ki fjhént seur li Ramadan tote l' anêye, si shuvént al cawêye po rçure l' åmonne do rwè. I n aveut des hopeas d' saetchs di farene, di feves, di pan et d' riz, des motons etirs ki les sierveus do palå pårtixhént a côp d' hatche, des tchaplets d' polets et d' canårds, sins conter les tcheretes hopleyes des pus beas fruts. Tchaeconk riçuveut s' pårt, et s' breyeut i a plins peumons des sohaits d' bouneur et d' santé pol binamé mwaisse do rweyåme.

Mins arivé al coû des pousses, on-z advinéve ki l' Alambra, ki li rwè Youssef Abdoul Haguig vineut d' fini, n' esteut nén come les ôtes djoûs. Cial et la, des oficîs, des minisses, des etrindjirs, moussîs d' leu hådes di gala, frizés, poumådés, parfoumés, passént l' coû des liyons po s' rinde e l' såle des Ambassadeurs, wice k' on-z apontyive ene fiesse.

Dizo l' loukeure d' ene hiede d' unukes, noers et blancs, tertos å pus laid, bouzés, tchårnous et plin d' costeures, ki montént d' gåre å harem, des siervantes tcherdjeyes di håres, corént come des pierdous po gåyoter les femes do rwè ki dvént, di l' astaedje del såle, aplôdi les danses et les djeus ki s' î alént drôler. Pa l' ouxh adrovou, on les oyeut braire, barboter, tchawer, s' kerler ene po-z aveur on masseu, ene po ene låsse d' odeur, ene ôte po-z ateler s' coirsulet, ene ôte po laecî ene sandale. Årmés d' leu baguete d' ivwer, les unukes tchessént les curieus ki sayént d' les vey.

Mins ezès moskêyes, les marabouts, a plin gozî, finixhént d' anoncî l' fén do Ramadan.

Adon, après les estourdixhantès clameurs k' avént resdondi avå l' cité, tot s' acoeyixha di ptit-z a ptit. L' eure tant esperêye do banket vineut d' souner å son des tabeurs et des tchansons.

**************

Ene miete pus tård, inte deus riguiletes d' invités k' el volént vey, le rwè Youssef, k' esteut sol trône di Gurnåde dispu 1333, intra-st e l' såle des liyons.

C' esteut on bea ome. Droet, bén tcherpinté, li mene avnante, il assaetchive totes les loukeures. I poirtéve ene longue båbe, ki fjheut mî valeur li blankixheur di s' pea. Wåkî do vert tourban des rdjetons do profete, il aveut metou ene blanke rôbe di soye ås botons d' ôr, k' ene cingue di cur brosdêye di fis d' årdjint ratneut-st ås hantches. Ene tchinne d' ôr lyi pindeut so li stoumak, avou on gros diyamant ki rglatixheut come ene sitoele. A ses dmeyès botes boirdêyes di pieles, des rôzes di feu avént l' air di esse novelmint floreyes.

I rotéve viè l' såle des ambassadeurs tot tnant på pougn ene merviyeuse feme ki vneut seur d' apotchî foû d' ene ledjinde di l' Inde.

Elle esteut rafûlêye d' on fén vwele ki leyive adviner l' blond doré di s' tchivleure. Aveut ele vint ans ? Motoit, ca tos les trezôrs del djonnesse endè fjhént l' pus bele, li pus fene, li pus assaetchante, li pus troublante, li pus admiråve creyateure k' on euxhe polou vey.

Elle esteut blonde, a dj' dit, et s' aveut ele des gros vloutés ouys tot noers, k' on-z î lijheut li djoye di viker ki lyi tchantéve å cour.

Elle avancixheut å bresse do rwè, droete e s' cou d' tchåsse di bleuwe soye boirdé d' fis d' årdjint. Si blanke blouze, el leyive disfûlêye disk' al foxhale des sins, k' on advinéve deurs et rôzes e leu reuze di dintele. A ses pougns, so ses bresses, åtoû d' ses tchveyes, so si stoumak, les diyamants, les safirs, les emrôdes riglatixhént di tot leus feus.

- C' est Zoreyya, djheut on, tot s' clintchant so s' passaedje. Zoreyya, li dierinne favorite do rwè.

Divant zels, èn oficî rotévé firmint, tot tnant si lance al lame d' ôr. Hôt d' shijh pîs, noer moussî come les coirbås, il acsegnive li voye, tot fjhant rescouler les djins.

- C' est Ali Boulouf, groumtéve-t on, l' oficî k' a tos les povwers après li rwè.

Dirî zels, tos les persounaedjes k' avént on tite å palå rotént al cawêye, tapant ene loukeure viè l' harem, k' esteut vude, et k' aveut s' pezante ouxh å lådje.

**************

Li såle des ambassadeurs, ki sierveut dabitude di såle di recepsion, aveut håyné ses gågåyes des grands djoûs. So ses meurs rafûlés di fenès moleures, les benîses (?) do rweyåme difûlént dvins leus pleus d' soye tote l' istwere des Môres, vinous d' ene nåcion sins no, et k' aléve, on sieke pus tård, si maxhî et s' piede divins les morinåns (?) di l' Afrike. I n aveut la des bouclîs di pea d' liyon, des spêyes, des sporons d' ôr, des curasses d' acî et d' keuve, tos sovnis ramassés å tins des gueres, so les tchamps d' bataye di l' Espagne.

A l' astaedje, les femes do harem, ki plént tot loukî sins esse veyowes, tchakît des mwins a l' intrêye do rwè. Al vole, on s' ashiya åtoû des tåves ritchmint gårneyes, et l' banket ataca.

O! l' istwere n' a nén wårdé l' sovnance di çou k' on sierva ç' djoû la. Mins çou k' on sait, c' est ki l' banket do dierin djoû do Ramadan diveut esse onk des mîs fornis d' l' anêye. On veya seur ariver des coujhene totes les sôres di djibîs ås pwels ey ås plomes do rweyåme, les agneas, les motons, les veas, totes les biesses les pus cråsse del poytreye, et tot çoula assåjhné d' ôle et di spéces, di crinme et d' véns, et ramouyîs d' tos les crus d' Tolede, di Cordowe et d' Gurnåde, et des meyeus fruts des djårdéns d' l' Alambra.

Li dierinne date avalêye, ene cåkêye di sierveus dihalît les schieles d' ôr et d' crustal, et ene orkesse k' on n' veyeut nén pus k' les femes do harem ataca-st a djouwer les pus djoyeusès tchansons arabes.

Al vole, des ribambeles di danseus, noers et crispous, si metît-st a danser tot tchawant, sol teyåte dressî å fond del såle. Leus danses, ki fjhént tuzer les efants d' Gurnåde alviye tere di leus tåyes, si disrôlît dzo des tonires d' aplodixhmints.

Après zels, les djouweus d' toûs, nous disk' ås hantches, fijhént des ewaerantès piramides avou tant d' ledjiristé k' on les ecoraedjive di vivås ki n' finixhént nén. Gripés so les spales di n' onk l' ôte, il arivént disca l' copole d' ôr ki corone li såle. I rtoumént, vifs come des spirous po fé des couroubets disk' ås pîs d' Zoreyya, ki s' plaijheut come èn efant k' elle esteut co.

Après, sins k' on-z euhe li tins i s' rischaper, on dompteu d' tchéns et d' mårticots avola sol sinne, rodje moussî come on djîle. Äs flåwes rôlmints des tabeurs di basse, et ås rôguiaedjes des mediatores (?) so les guitåres, on gros vilin mårticot ki fjheut co cint … (?) ataca ene zambra d' infier ki dviertixha tote l' assimblêye. Åtoû d' lu, les tchéns avou des clabots ås pates et å colé, acpagnént tos ses pas.

Mins l' eure coreut. Asteure, des sierveus blanc moussîs vudént a boere ås invités : do djus d' orandje et d' citron, di gurnåde et d' pasteke, tofjhant k' des ôtes apoirtént so des grands plats d' årdjint del påsse di tos les fruts, do pan d' amandes et d' souke, et des ronds wasteas ås corintenes.

Dedja rpaxhous, les invités avént pus fwin d' muzike ki d' tot ôte tchoi.

Après les tchéns et les mårticots, il aplodixhît des acrobates ki rotént so des fis d' fier. On powete vina dire on long rimea k' aveut compôzé a l' oneur di Mawoumet Ben Alahmar, li fondateur di l' Alambra.

Ci fourit a ç' moumint la ki Zoreyya, cmincive a-z aveur des frumijhes divins les djambes, dimanda å rwè l' permission do danser.

Youssef, k' esteut portant l' bonté minme, lyi fjha des grands ouys come po lyi disfinde.

- Neni, lyi responda-t i setchmint, ti pous danser por mi, mins nén cial?

- Dji vôreu tant danser, ridmanda-t ele, come èn efant k' haireye po-z aveur ene bouboune.

- Neni !

- Dji n' a k' vint ans, mi signeur, et vola pus d' deus eures ki dji so-st a tåve sins oizeur bodjî.

- Neni ! repeta-t i co. T' as prometou.

- Ci serè l' dierinne feye.

K' elle aveut l' air peneuse, li bele Zoreyya, divins ses hådes di soye et d' ôr.

Après on tins, leye, li favorite do mwaisse, k' el diveut schoûter come ene siervante - mî k' ene siervante, come ene esclåve - et ki dveut esse fire d' esse a ses pîs binåjhe di lyi fé tot çou k' i voleut, di lyi netyî les dints avou ene ataetche d' ôr, ou d' lyi masser les talons po l' edoirmi, si dressa. Ledjire come èn oujhea, ele si winna viè l' sinne. La, al grande ewaeråcion des invités, ele baxha s' vwele, atela a ses mwins tcherdjeyes di bagues des castagnetes d' ebinne, et fjha tni coeys les muzicyins.

Si blonde tchivleure - tchivleure di strin, come on djheut e harem po s' è moker - lyi tome disk' ås hantches. Ele soreye tot tapant ene loukeure so l' assimblêye, k' el louke sins moti, sins oizeur moti, et d' on côp, aridant foû d' ses mwins, on djoyeus rôlmint d' tabeur resdondixh. Ele danse.

O ! Zoreyya sait bén k' elle a blessî s' mwaisse, mins ele sait bén ossu k' elle l' a wangnî so totes les femes do harem. I l' inme. I pardonrè come i l' a todi fwait.

Li bele efant danse, come s' ele ni s' rindeut nén conte ki des cintinnes di djins ont les ouys clawés sor leye.

Ele danse. O ! Ci n' est nén l' zambra k' ele danse ! Neni, ca tote si djonnesse, elle a dansé sins guitåre ni flûte, avou l' seul acpagnmint d' ses pîs et d' ses castagnetes. Les batmints d' ses pîs sol plantchî des sinne sont torade xhiltants come les batmints des baguetes sol tabeur, et torade i flåwixhèt si ptit si ptit, po n' pus esse k' on batmint d' aiyes. Ele leve les bresses viè li rwè, ki nel vout nén loukî, mågré l' andoûleus houcaedje di ses grands ouys. Télfeye, sôle di plaijhi, ele s' enonde, et rescoule li front clintchî, acablêye di poenne. Ele toûne li tiesse, prezinte li tchife come po briber ene båjhe, et ses pîs, ses ptits pîs d' efant, batèt co l' plantchî fivreuzmint po s' acoeyi, et mori come on sospir.

Tote l' assimblêye loukive li danseuse li boke å lådje, et li rwè si sinteut portant boure di colere, rén k' do vey les amoureus côps d' ouy ki s' clawént sor leye, leye k' inméve pus ki tot.

Li danse finixha dizo ene plouve di vivås ki dura tant k' Zoreyya, frexhe di souweur et hansixhant tote, fourit rivnowe e s' plaece.

Vivå ! Vivå ! breyeut on d' tos les costés. Mins nou vivå n' atouméve di l' astaedje, ca les femes do harem, djalotes come des tchets del plaece ki l' blonde efant aveut prins e cour do mwaisse, nel polént tressinti.

**************

Li fiesse esteut fineye. Tot tnant Zoreyya pal pougn, li rwè cwita l' såle des ambassadeurs, avou Ali Boulouf ki rotéve divant zels.

Après l' eure do banket, l' eure di l' amour esteut sounêye, l' eure ki l' Ramadan aveut fwait rawårder si lontins.

Tot do long del voye, Youssef niderit nén on mot, ni po barboter, ni po compliminter, et li ptite feme, ki nel oizeut loukî, rotéve, li cour transixhant d' sogne, tot s' dimandant kimint çki l' nute s' aléve passer. Mins e l' plaece d' el moenner, come c' esteut convnou, dvins ses apårtumints, k' estént drî les djårdéns del såle des liyons, e l' moenna å Tocadôr, li boudwer des zultans.

La, èn unuke, li pus laid do palå, lezî drova l' ouxh.

Youssef fijha intrer Zoreyya, et sins dire ene parole, el cwita, et tourna l' clé e l' sere.

Youssef et Zoreyya

Tot montant sol trône di Gurnåde, Youssef Aboul Haguigue meta fén al longue dinasteye des Mawoumet.

Ben el Ahmar, li fondateur del linêye, ki tna l' vierna do rweyåme dizo l' no di Mawoumet Prumî (di 1241 a 1273) fourit çou k' on pout dire on grand rwè ki fjha rglati, minme foû des frontires, li rno di s' valeur. Consyî des pus grands årtchitekes di l' Afrike et d' l' Espagne, c' est lu ki cminça l' Alambra. Gråce a des aloyances adroetmint tchoezeyes, i parvina todi a såver s' payis del dominåcion erindjire, alant disca dner on côp di spale a Ferdinand III, po bouter les Môres di Sevile.

Mawoumet II (1273-1302) shuva l' minme voye ki lu. Si amour des årts assaetcha a Gurnåde des årtisses et des powetes del Castile, des Astureyes, et minme del Galice, so les boirds di l' oceyan.

Mins å tins d' Mawoumet III, les dispites, les djalozreyes, et les revolucions kimincît a-z aflåwi l' povwer. Ene trop grande ritchesse towe les caracteres les pus trimpés. Aidî del noblesse, si fré l' tchessa djus di s' trône, mins lu el diva cwiter on pô pus tård cåze des talmaxhaedjes di Abou l' Walide, on coreu d' avinteures ki bata pus d' ene feye les crustins mins k' on djonne ome, k' i lyi aveut hapé ene bele esclåve, touwa d' on côp d' pougnård.

Mawoumet IV (1325-1333) si dva såver foû d' Gurnåde cåze des Arabes d' Afrike, k' aveut portant sotnou dvins pus d' ene guere.

Al fén, Youssef, prince del påye, inmant les syinces et les årts, ki fjha basti les pus merviyeusès såles di l' Alambra, monta sol trône l' an 1333.

**************

Nos l' avans dit: Youssef esteut on bea ome k' aveut rascoyî bén lawris so les tchamps d' bataye. Mins i haeyixheut l' guere, k' i n' fijheut måy k' a rgret. C' esteut on powete, ki préjhive bén pus les dicipes do grand Saadi ki les meyeus djenerås.

Po-e instrure si peupe, i drova des scoles e pus rescoulé viyaedje, mins il establixha ossu ene police k' aveut l' mission di fé respecter l' ôre divins les veyes et les campagnes. Cwand l' pouvwer lyi leyive ene miete di tins, il aidive a fini les grands ovraedjes kimincîs dvant lu, et s' dressive-t i des plans po po ndè basti des noveas. N' est ç' nén lu ki maçna l' dierinne brike di l' Alambra, ki l' bon Ben el Ahmar aveut-st ataké i n aveut cint-z ans ? I fjha co basti l' admiråbe poite del djustice ki s' boute a l' intrêye del forturesse et l' alcazår di Malaga, ki n' est pus ouy k' ene honteuse riwene.

Li djeniye d' on rwè marke sovint tot l' tins k' a stou al tiesse do payis. Volant shuve l' egzimpe di Youssef, les nôbes di Gurnåde bastixhît, zels ossu, d' admiråbès dmorances, avou des såles pavêyes di mozayikes, des meurs et des plafonds ovrés come des dinteles, et pondous des pus rålès coleurs. Les fontinnes rafristént l' airaedje todi si tchôd del veye. Cåze do rwè, Gurnåde, come l' a dit on powete arabe, avou ses palås, ses moskêyes, ses minarets, esteut come on våze d' ôr plin d' emrôdes et d' rubis.

Bén k' i fouxhe fir di s' corone, Youssef esteut l' ome li pus simpe i l' Alambra. Ses hådes n' estént waire pus beles ki les cenes di ses sudjets. Et s' harem, ki li ptit peupe creyeut rimpli des pus belès femes do monde, endè contéve tot a schipe ene vintinne, k' i vizitéve rålmint. Ciete, tertotes estént eter tinowes come des royinnes. Mins tertotes estént sôbes. Po Youssef, c' esteut des camaerådes ki lyi fjhént rovyî li dseulance k' i vikéve trop sovint.

Kimint adon, èn ome parey aveut i rescontré l' blonde Zoreyya, k' inméve a s' esbayî (?) dispoy pus d' èn an, bén k' ele n' euxhe rén del noblesse arabe ?

Kimint ? Nos l' dimandrans å ptit doet d' l' amour.

**************

Si Gurnåde est on paradis gråce ås fis d' Ala k' ont distrîxhî des siekes å long si maigue crosse di tere fwaite di pires et d' rotches, i fåt ricnoxhe k' e l' esté, li tcholeur k' on-z î edeure towe tot coraedje. Cwand l' solo a rbatou l' tîce di s' coûsse, ses rowes si vudèt di ptit-z a ptit. Li marabout doime e s' minaret; li botikî dhale ses håynaedjes, li pormoenneu fwait dedja prandjire, et dvins les coûs des måjhons, tolmonde ricwirt l' ombraedje tot rawårdant ki l' prumire sitoele mete si pont d' årdjint dzeu l' Siera Nevada. Adon, Gurnåde s' edoime å son del tchanson des fontinnes et do glawzinaedje do Douro.

Ci djoû la, Youssef aveut decider d' aler tchessî a l' oujhea so les montagnes. A tchvå avou Ali Boulouf, si cpagnon d' todi, et sacwants d' ses oficîs, i rotéve al tiesse di ses fåcnîs et d' ses trakeus ki ratnént d' leu mî les tchéns d' ses tchinis.

Il aveut cwité l' Djeneralife, k' esteut motoit l' pus bele måjhon d' campagne di l' Espagne, et s' gripéve-t i djoyeuzmint viè l' Siela del Moro, di wice k' i poleut vey li beaté di s' palå, et vizon vizu l' Albayzîn, k' aléve divni l' cwårtî des bowemyins.

Avnou e-n ene lådje valêye, la k' des tropeas d' motons paxhént påjhûlmint, les tchesseus potchît djus d' leus tchvås, et l' djeu ataca.

Li prumî, li rwè diswåca s' fåcon et l' ecoraedja del vwès, tofjhant k' les tchéns fijhént lever l' djibî, acwati e l' brouyire.

- Va ! lyi derit i tot l' tapant e l' air.

Après lu, Ali Boulouf et les signeurs prindît pårt al tchesse.

Ene miete asblawtés, les vigreus oujheas ås ouys plakés d' ôr s' enondît come li flitche d' ene årbalete bén tinglêye. I montît e cir si télmint hôt k' i n' estît pus k' des noerès taetches sol bleu do stoelî. La, i s' arestît ene sigonde po loukî leu proye, et rtoumît come ene pire, po les strinde divins leus ongueas.

So rén do monde di tins, les lives, les pietris, les tchampinnes s' ahoplît divins les fåcnires di cur, ki les sierveus poirtént a li spale.

**************

Mins après deus eures di tchesse, Youssef endè fout vite nåjhi. I n' inméve nén do vey touwer les biesses.

Avou Ali, i ridschinda tot do long do Douro, ki gruzinéve ses pus xhiltantès radondinnes, prindant co pus d' plaijhi a loukî l' admiråve tåvlea k' aveut dvant les ouys k' a loukî rtoumer ses fåcons.

K' i fjheut bon, la so les cresteas ! L' airaedje pus frisse del Siera Nevada les aveut ricfoirté; ossu ni s' dixhombrént i nén di ridschinde al cité ki doirméve å solo. Youssef, ki l' pormoennåde divertixheut, ni tuzéve a rén; ou puvite, å pas d' si tchvå, i s' rapinséve les rimeas d' amour, ki lyi djåzént di merviyeusès femes eprijhnêyes divins des forturessses di brigands. Télfeye, å cir, passéve li pezant vol d' èn aigue. Si camaeråde lyi acsegnive, mins i n' î prindeut nén asteme. Li muzike des vers el hossive å pont k' i n' esteut pus sol monde.

Come i trivierséve on pontea d' pire, ki padzo, les trûtes moxhént e l' aiwe do Douro, li rwè d' on côp dmora clawé so plaece, come s' i vneut do vey on boton d' rôze flori dvins les ourteyes, ou l' aloumire d' on ritchåd dzo les coxhetes d' on ri.

Louke ! derit i a Ali, tot ratnant so tchvå.

Esteut ç' si rimea d' amour ki prindeut veye divant lu ?

On pô pus lon k' zels, divant l' intrêye d' ene bôme comeend a tant e payis, ene djonne feme, bele come ene deyesse adschindowe sol monde, si bagnive sins vwele. Adlé leye, ene viye kimere, mousseye di clicotes, el loukive tot riyant.

Li bagneuse tchantéve : dji so bele, dijheut ele, bele come on boton d' rôze flori al loumire des aireures. Cwand dji tchante, li råskignoû lu-minme arestêye ses rôlådes po m' schoûter. Mågré m' mizere, dji so libe come l' oronde, et m' tchanson fwait tot m' bouneur.

Seur ki l' diè d' l' amour lance ses flitches å hazår, ca li rwè vneut d' endè rçure ene e plin cour. Al vole, sins prevni Ali, i galopa viè l' bagneuse.

Tot l' veyant vni, cisse-ciale apotcha foû d' l' aiwe, et come ene bixhe ki les tchéns ont fwait lever, ele recora-st e s' bôme.

- Kî est ç' ? dimanda-t i a l' viye feme k' el loukive avou des grands ewaerés ouys.

- C' est mi ptite-feye ! lyi responda-t ele.

- Di wice vénss ?

- Di Madride.

Mins l' blonde deyesse, mousseye d' on rodje coirsulet tot trawé, ki lyi catchive li stoumak a mitan, et d' ene noere cote tote alouwêye, si mostra sol soû. Li djaene foulård k' elle aveut so s' tiesse lyi rafûléve li vizaedje, ni leyant vey ki ses noers ouys k' avizént sorire.

- Ki vouss ? lyi dmanda-t ele hardeymint.

Youssef, ki saveut portant cmander, fourit pus emîssé dvant leye ki dvant ses minisses. Contråvmint ås Arabes, k' ont l' abitude di plaker leus paroles di låme, i n' pola dire ki çou ki s' cour rissintéve.

- Dji so li rwè. Vouss vini a l' Alambra ? Ti serè ene di mes femes.

Come on tournea, li båshele fijha troes toûs so les betchetes des pîs, et po s' è moker, tapa ene xhaxhlåde ki s' dispårda come des pougneyes di pieles e l' valêye.

- T' es li rwè ? lyi dmanda-t ele, dimesfiyante. Mi, dji so Zoreyya. Dj' arive di Madride avou m' grand-mere, et s' va dj' a Sevile cweri l' ritchesse et l' avinteure.

Ele djåzéve hardeymint, tot l' loucant so totes les costeures.

- O ! l' ritchesse, ti l' as dedja trové, lyi responda-t i. Si ti véns avou mi, dji dinrè a t' grand-mere ene des belès måjhones di Gurnåde.

- Mins dji n' so nén a vinde, mi, fijha l' båshele tot s' recrestant. Dji so libe come l' oronde, et s' ni serè dj' måy ene esclåve.

- Kî t' dis ki t' serès-st esclåve ?

- Ki sont ele d' ôte, les femes do harem ? Mi, dj' inme di rbate li monde sorlon m' bon plaijhi. Mi patreye, c' est l' voye, et m' pus grand bouneur, c' est d' tchanter et do danser. Mi, fijha-t ele, dji s' serè måy k' a l' ome ki dj' inme d' amour.

- K' est ç' don, l' amour ? sospira Youssef, k' end aveut stou rpaxhou disca ç' djoû la.

- L' amour, responda-t ele, tot djondant les mwins, c' est l' paradis avou ene sacwè d' pus.

Li ptite Zoreyya, k' esteut ene des prumirès bowemyinnes arivêyes e l' Espagne, ni creyeut nén k' elle aveut li rwè dvant leye. Il avizéve l' esse si pô, avou ses hådes di tchesseu. Ciete, c' esteut on bea ome, et-z esteut ç' minme po çoula k' elle lyi djåzéve avou plaijhi. Mins çou k' i lyi dmandéve passéve télmint çou k' elle aveut måy pinsé, k' ele lyi respondeut sins pinser a çou k' elle dijheut.

Portant, cwand i bodja ene di ses bagues d' ôr, po l' taper sol schô del viye feme, ki n' s' aveut nén minme dressî, Zoreyya, tote disfrankeye, s' adjenixha dvant lu.

- Dji serè t' siervante, lyi derit ele.

- Ti m' vous ? Bén seur ?

- Awè, si ti m' dene li droet di t' cwiter cwand dj' el vôrè.

- Ti n' mi cwirè måy, lyi responda Youssef, ki sinteut come do plonk fondou lyi cori dvins les voennes.

**************

Troes djoûs pus tård, Zoreyya, k' Ali aveut vnou cweri avou ene vweteure rafûlêye di damasses, intra a l' Alambra, curieuse come on spirou, et s' creyant fé li pus bea des sondjes.

Zoreyya a l' Alambra

Portant, cwand ele triviersa e li dmeye noeristé li long poice del tour del djustice, Zoreyya creya intrer e-n ene prijhon. Mins après, cwand ele passa å solo del coû des pousses, po-z intrer tote mouwêye e l' såle des liyons, ele ritrova l' djoye et l' ledjiristé d' ses vint ans.

- C' est l' paradis ! breya-t ele.

Sins prinde asteme a Ali Boulouf k' el loukive tot soriyant, ele cora come èn efant d' ene colone di mårbe a l' ôte, ele caressa les liyons, ele trimpa ses pîs al claire aiwe del fontinne.

- Come c' est bea ! djheut ele, tot-z admirant les pårtchets d' rôzes. Come c' est bea ! Et ele tchakéve des mwins, tapant des xhaxhlådes ki resdondixhént e l' påjhûlisté do palå, come des rôlmint d' castagnetes.

- Li rwè t' rawåde, lyi derit Ali, ki n' tuzéve k' a s' mwaisse.

- C' est vraiy, li rwè m' rawåde, repeta-t ele. Dji l' aveu rovyî.

C' esteut l' vraiy, ca l' Alambra, avou ses såles di sondje, avou ses fleurs pus beles ene ki l' ôte, l' aveut come epoirté å cir.

Ali Boulouf passa dvant l' intrêye do harem sins lyi dire k' i n aveut drî si ouxh ene vintinne di femes, tertotes al pus bele, ki rawårdént djoû et nute l' arivêye di leu mwaisse. Il intra e l' coû des ambassadeurs, et - pa des passaedjes k' esteut l' seu a cnoxhe avou li rwè - i tocta a l' ouxh do Tocadôr, li boudwer ki Youssef aveut fwait basti po les royinnes di s' coû.

Tronnant come ene fåvete e l' mwin do tindeu, Zoreyya intra. Mins cwand ele veya li rwè, moussî des pîs al tiesse di blanke soye lyi sorire djinteymint, ele manca di dfali.

- T' es cial e t' måjhone, lyi derit i tot l' prindant pal mwin. Tot çou ki t' î voes t' apartént.

Divins ses dclicotêyès hådes, elle esteut e l' plaece come ene halene so on cradjolé bouket d' fleurs.

O ! s' elle aveut stou pus afaiteye ås djeus d' l' amour, seur k' elle euxhe hoûlé (?) merveye divant çou k' ele veyeut. Ene pus rujheye ki leye euxhe potchî sol schô do rwè pol rabressî, pol caressî, et lyi suziner des soucrêyès paroles k' l' årént fwait rire. Mins Zoreyya, bén k' aclevêye al deure sicole del pôvurté, esteut dmanowe droete et oniesse. Elle esteut vnowe a l' Alambra pus curieuse k' amoureuse. Asteure k' ele l' aveut admiré, ele rawårdéve, tronnante, çou ki s' cour lyi aléve dire.

Profitant di si ewaeråcion, Youssef drova les meubes d' ebinne et d' acadjou, ahoplés des pus precieusès hådes. I rtourna les ridants d' ene tåve al twelete, ki rdoxhént des odeurs les pus sires, di poudes di coleurs, po les lepes, po les tchifes, po les sorcis, e des tinteures po les tchveas. I lyi mostra co des des muroes ecådrés d' ekaye (?) ou d' årdjint, des bonbonires, des pingnes, des ataetches, et d' tot çou k' ene feme di hôt rang a dandjî cwand ele vént foû di s' bagn.

- C' est por twè, lyi derit Youssef.

Après, i drova co des scrins ås longs pindmints d' keuve, et tapissés d' rôze soye, ki resserént des hopeas d' tchinnes d' ôr et d' nake, des pindants d' oraye di diyamant, des emrôdes, des rubis, des agates, des safirs, des bagues finmint gravêyes, des breslets, des brotches, des medayons.

- C' est por twè, repeta Youssef.

Zoreyya esteut dvant lu come ene posteure. Ele no poleut ni bodjî ni moti. Mins s' cour d' efant, ki n' magnive nén tos les djoûs, comprinda infén ki li rwè, ki fjheut d' leye ene royinne sins rén nd aveur riçû, li dveut-st inmer pus k' ele ni pinséve.

- Mins djåze don, Zoreyya ! lyi derit i, tot ewaeré di n' aveur nén minme oyou li son di s' vwès.

- T' es bon, signeur ! sospira-t ele.

Ni trovant nén l' foice di dire ene sacwè d' pus, ele si tapa-st a ses pîs, les ouys tot frexhs di låmes.

**************

Sacwants djoûs pus tård, adon k' nos amoureus s' avént dné coir et åme ås djeus d' l' amour, Youssef profitant del douceur del nute, assaetcha l' båshele å balcon do Tocadôr.

Gurnåde doirmeut-st a leus pîs, mins l' cir esteut télmint stoelé et l' beaté lujheut si clairmint k' i polént vey li dintele des montinnes ki s' discôpént sol bleu do stoelî, et låvå, les palås, les plaeces, les moskêyes del veye.

Youssef tineu Zoreyya cåzu nowe divins ses bresses. Seur k' i sawourént adon, onk et l' ôte, tot l' bouneur k' on pout sawourer so cisse tere cial, ca onk et l' ôte n' polént båboter k' des dvizes d' amour.

M' inmes tu vraiymint, Zoreyya ? lyi dmanda li rwè.

Dji t' inme pus ki ti n' m' inmrès måy, lyi responda-t ele. Tot-z intrant e t' lét, dj' esteu todi come èn efant al faxhete

C' est l' vraiy... Raconte mu t' veye ! lyi responda-t i.

- Mi veye ? repeta-t ele, sins minme pus goster les caresses k' i lyi dnéve.

Ele tuza on long moumint, et come ene påkete ki rcwirt li tcholeur des bresses di s' mame, ele si coûtcha so li spale do rwè.

- Mi veye n' est k' on long calvaire.

- Raconte !

Adon, ele lyi derit les sovnis k' elle aveut wårdé si s' målureuse djonnesse, des sovnis k' estént por leye come des bresseyes di spenes et d' tcherdons.

- Dj' a veyou l' djoû so les boirds del Noere Mer, kiminça-t ele, et dispoy, mi et m' famile, nos n' avans fwait ki d' roter viè l' moussant solo.

- Pocwè, viè l' moussant solo ?

Paski la, nos esperéns n' pus rescontrer so nosse voye des crustins, des djwifs ni des arabes.

- T' es crustinne ?

- Dj' a si sovint priyî l' Diu des crustins et l' Diu d' Mawoumet, ki dj' croe k' c' est l' minme Diu.

- T' as råjhon, ca i n a k' on Diu, et Diu est l' pere di tos les omes.

- Nos avans roté disca Wîne, avou l' idêye d' î viker. Mi popa esteut foirdjeu, et m' mame fijheut des cozaedjes. Mi, signeur, dji danséve so les plaeces.

- Ti sais danser ?

- Mî k' ti n' pinses. Vouss ki dj' danse ?

- Neni, nén ouy. Djåze mu d' twè et di t' famile.

- Mins a Wîne, nos avans stî oblidjî d' nos såver, ca les sôdårs di l' impreur nos volént resserer dvins des camps come des sclåves. Nos avans passé les montagnes po dschinde e l' merviyeuse Itåleye. A, signeur ! avou l' Espagne, c' est l' payis ki dj' inme li pus. Mins ses efants s' kerlént trop sovint. Po ene parole må tournêye, po ene loukeure di feme, il ont leu pougnård å pougn. C' est a Rome ki dj' ouri l' måleur di piede mi mame.

- Di cwè mora-t ele ?

- Di mizere. Tot l' pierdant, dji pierda l' mitan d' mi-minme. Elle esteut si bele, si bele ! Après, nos avans dschindou e l' France. Mins mi popa, ki esteut divnou malåde, rinda l' åme ås pîs des Pirenêyes. A, signeur ! derit ele tot djondant les mwins, pôreuss comprinde e ké abandon nos avans adon viké. Kibén d' feyes a dj' dansé, amitan moete di fwin, et todi presse a m' såver cwand on m' traitive di båshele d' Edjipe. A schoûter les djins, dji so-st èn efant do diåle. Dji tape des mwais sôrs, dji fwai mori les biesses, dji sai des screts. Mins mågré tos mes povwers, dj' a todi roté pîs dschås et l' bezaece a mes rins. Cwad ti m' rescontré å boird do Douro, dji rivneu d' aveur sitou danser a Gurnåde, et m' grand-mere apontyive li soper ki dj' aveu-st atchté divant di rmonter l' voye. Vola m' veye, signeur, veye di pôvriteuse k' a mexhné pus d' låmes ki d' sorires, et ki vike cial sins trop sepi pocwè, mins ki mourrè d' tchagrin li djoû ki ti n' vôrès pus d' leye.

- Mins t' es da minne po todi, Zoreyya !

- Neni, signeur, ti candjrès. Dji so cial e paradis, mins l' paradis n' est nén sol tere.

**************

Zoreyya aveut råjhon. Portant, si après deus troes moes d' amour, tot candja, ci fourit puvite di s' fåte ki del cene do rwè.

Sôle di liberté, li Tocadôr ni fourit bénvite pus por leye k' ene gayole d' ôr tapissêye di soye et s' satin, mins gayole tolminme, puski ses meurs l' espaitchént d' s' evoler. Kibén d' eures ni passa-t ele nén a s' balcon, loucant avou inveye les djins ki s' pormoennént dvins les rowes. O ! li rwè n' aveut nén candjî. Cwand i l' vineut vey, il esteut todi plin d' prevnance, et s' ni saveut i cwè edvinter po l' distreyî. Mins l' poleut i continter, puski c' esteut des aiyes k' ele voleut, des aiyes po rbate les rotes la k' elle aveut cnoxhou tant d' mizere, et ki lyi avizént asteure si plinnes di djoye.

Ene nute, Youssef s' ewaera d' el vey clawêye si lontins å balcon. I s' end aprepia sol betchete des pîs, mins i rescoula vite di troes pas. Zoreyya ploréve.

K' ass don ? lyi dmanda-t i vivmint. A-t i ene sakî ki t' a manké d' respet? Djåze ! dj' el vou sepi.

Mågré ses låmes, li ptite feme soriya, mins d' on si fayé sorire ki li rwè l' hapa dvins ses bresses.

- Dji m' anoye !... oiza-t ele dire inte deus båjhes.

Youssef, li bon Youssef, comprinda sol côp çou ki s' passéve divins leye. Afaiteye davance a cori wice k' ele voleu sol monde, a danser l' danse ki lyi plaijheut, a tchanter po s' hossî l' åme, poleut ele dimani clawêye e l' prijhon do Tocadôr po l' plaijhi d' èn ome ? Neni bén seur, si djha-t i. Adon, sins piede ene sigonde, i s' amuza a l' dismoussî et a l' rimoussî d' ses pus belès hådes, a l' parfoumer des is al tiesse, a l' aidî a-z aindjî s' tchivleure. Après, cwand ele fourit come i l' voleut, i lyi derit :

- Vén, Zoreyya, dji t' vou dner del kipagneye.

- Infén ! sospira-t ele tot batant des mwins.

Mins l' målureus l' moenna e s' harem.

**************

Cwand ele passa si ouxh, å bresse do rwè, ele ni veya dabôrd rén des ritchesses ki gårnixhént les plaeces. Sitårêyes so des longs cosséns, brosdant, djouwant del viole, ou do lute, les femes s' avént sol côp dressî po cori viè Youssef, po l' caressî, po l' fiesti, et lyi fé meye mamours.

- Påye ! Påye ! lezî derit i, tot les tchessant djinteymint evoye. Mins Zoreyya euxhe volou les bate a côp d' vedje. Ene sote djalozreye lyi montéve e l' tiesse. So ene eclipe, l' amour k' ele poirtéve å rwè, et ki crexheut tchaeke djoû pus, l' amour ki l' aveut pris dvins ses maletes di soye, å pont k' ele n' aveut pus måy ni tchanté, ni dansé, si dflibotéve tot, fijhant divins leye come on grand trô ki sonnéve. Ele comprinda adon k' ele n' esteut k' ene djodjowe po l' ome di s' veye, ene djodjowe k' on atchtêye sovint a pris d' ôr. Mins leye s' aveut ele vindou ? Aveut ele fwait on martchî ? K' aveut ele riçû ki des rôbes et des bijhous, k' ele ni meteut ki po lyi fé plaijhi. Ciete, ele sepeut k' ele ni sereut nén l' seule feme do rwè å palå. Mins ele ni sepeut nén, leye k' inméve d' amour, ki çoula lyi freut ene si grande poenne.

- Dji vs amoenne Zoreyya, lezî derit i Youssef, tot fire d' elzî fé admirer l' beaté di s' favorite.

Mins ene feme fwaite pol plaijhi ni trouve måy k' ene ôte est pus bele ki leye. Ene et l' ôte lyi tapît des loukeures dedja plinnes d' inveye. Ene s' aprepia po lyi gatyî les sins, tot tchôcant s' mwin dizo s' vwele; ene ôte lyi caressa l' tchvileure, ewaerêye d' el vey si blonde; tot soriyant, ene ôte lyi trossa s' rôbe po loukî ses djambes. Adon Zoreyya si sinta boure di colere. A ! s' ele les euxhe polou dgreter et les tchessî lon d' leye. Mins li rwè nel cwitéve nén des ouys. Adon, ele les tweza come ene royinne tweze ses siervantes. Avou ses pinsêyes, ele les dismoussa, ele les rtourna. Après, seure d' esse pus bele ki zeles, ele tapa ene xhaxhlåde k' ewaera si foirt les unukes apostés dvant l' ouxh, k' arouflît come des liyons e l' grande såle. Mins veyant li rwè rire, end alît tot rescoulant, ployîs disk' ås djnos.

- Sepèt ele danser ? dmanda Zoreyya, tot s' ashiant lon do rwè, come si dedja, il esteut lon d' leye.

Tertotes avént pris des pôzes si hardeyes ki l' bowemyinne cloya les påpires.

Youssef fijha on sene.

- Danse, twè, Rita ! ti m' frès m' plaijhi.

Rita esteut bele feme, motoit on pô trop cråsse come totes les cenes ki vikèt sins rén fé. Nén trop grande, ene tiesse d' ebinne tote crespowe, ene pea coleur di pîxhe maweure, elle aveut des ouys ki rglatixhént dzo ses spès sorcis come des bokets d' muroes. Ele cora viè li rwè avou on ptit tamtam, ki lyi pindeut sol costé. Ele clintcha l' tiesse ey ataca ene danse ki vneut seur d' ene rescoulêye contrêye di l' Afrike. Ele si ctoirtchive come ene anweye, levant les djambes, ployant l' coir, si rdressant po fé danser s' vinte k' on-z advinéve tot brune dizo s' blanc vwele.

Çoula dura tant ki Youssef l' aresta d' on sene. I soriyeut e s' båbe, tot loucant Zoreyya, ki fjheut des ouys come des plateas, tot s' ratnant do rire.

- A t' toû, asteure, lyi dmanda li rwè.

Li blonde efant ni s' leya gote hairyî. Li danse n' esteut ele nén tote si veye ? Sins tabeur di basse ni clakete, ele si dressa pîs dschås å mitan del såle, sins minme pus vey les femes, ni l' carimadjoye des coleurs, k' elle aveut dvant leye. La, les ouys pierdous å lon, bén lon, viè les plinnes et les rivaedjes del Noere Mer, elle ataca ene tchanson ki nolu n' comprinda. Seur, partant k' ele djåzéve d' amour, di trompreye et d' moirt. Dabôrd ebômêye et gråve, si vwès monta fene et claire come ene rôlåde di råskignoû ene vesprêye di may. Ele vos intréve e l' åme come ene caresse, ou come li lame d' on pougnård. So s' vizaedje, on poleut lére les drames ki l' tchanson racontéve. Ci n' esteut nén minme po li rwè, k' el magnive des ouys, k' ele danséve. Neni, c' esteut por leye, ca l' pôve pitite, k' aveut l' cour tot spiyî dispoy k' elle aveut veyou ces esclåves la tchinler avou l' ome k' elle inméve, si rplonkive a grands côps d' aiye viè l' tere di ses tåyes po rtrover l' coraedje di viker.

Ele finixha s' tchanson a djnos, et les bresses lådje drovous, come s' ele supliyive li cir di l' aidî a porshure si veye d' oujhea å mitan del calinreye des omes.

Ewaerêyes di çou k' ele vinént di vey, les femes ni levît nén ddja ene mwin po l' aplodi. Cisse danse la les dispasséve di tote li hôteur di l' Alambra. Mins li rwè, ki n' l' aveut nén cwité des ouys, s' efoircixheut do ritni les låmes ki lyi mouyént les påpires.

- Ti danse m' a tot mouwé ! lyi derit i. Vraiy dji n' el kinoxheu nén.

- Kinoxhes tu les cenes di tes femes ?

- A foice di les loukî, on les cnoxhe mågré lu. Mins leus danses ridèt so m' pea come del tiene aiwe, tofjhant ki l' tinne, Zoreyya, m' a troublé bén pus ki dj' n' pou dire. Kimint lomes tu t' tchanson ?

- Amour pierdou.

- Awè, dj' aveu bén adviné. Aprindress a mes femes a danser ?

Li djonne bowemyinne clintcha s' tiesse sins oizeur moti.

- Respond, Zoreyya ! Dj' el vou.

- Mins dji t' va blessî, signeur, ca dji n' sai come twè ewalper mes paroles di soucreye.

- Respond !

- Zeles danser, derit ele tot les twezant, zeles ? Neni, ca tertotes ont l' coir plin d' soyoere di bwès. Po bén danser, signeur, i fåt dabôrd avou on cour ! derit ele.

Come ene royinne, ele si winna firmint viè l' ouxh do harem, et Youssef, ki l' euxhe volou ratni å mitan d' ses poyetes, el shuva sins moti disk' å Tocadôr. Awè, el shuva, lu, li rwè, ki cmandéve a tot li rweyåme, lu k' aveut l' droet d' moirt so tos ses sudjets, el shuva, ca pol prumire feye, i vneut di rescontrer ene feme ki n' esteut nén come les cenes k' aveut-st inmé.

A pårti di ç' djoû la, Zoreyya n' fourit pus l' minme. Ciete, elle esteut todi tote etire a l' ome k' elle inméve. Mins l' abandon k' elle aveut gosté dvins ses prumirès eures d' amour aveut fwait plaece a pus di ritnowe. Asteure, Youssef Aboul Haguigue esteut por leye l' amoureus k' ele sopoirtéve, sins k' ele ni s' rafeye pus di rvey.

Ci-cial ni tårdja waire a s' end aporçure.

- Ti n' es pus l' minme avou mi, Zoreyya ! lyi dmanda-t i. Ki t' a dj' fwait ? Dji va-st åd divant d' tot tes dzirs, et dispoy ki dj' t' a-st oyou tchanter, ti m' magnes tos les djoûs pus li cour. Respond ! ki t' a dj' fwait ? Ti sais bén ki dj' t' inme, et ki dji dinreu por twè tot Gurnåde.

Zoreyya n' oiza dire li fond di s' pinsêye.

- Respond, Zoreyya, fijha Youssef.

- A cwè bon, signeur. Rén n' pôrè candjî.

- Respond !

Adon, Zoreyya ritrova tote i frankisté k' elle aveut cwand, pôve, ele danséve po viker.

- Mins ti n' m' as måy inmé, twè, signeur ! lyi derit ele tot l' trawant d' ses vroultés ouys, dedja tot bagnîs d' låmes.

- Dji n' t' a måy inmé ? repeta-t i sins gote el comprinde.

- Ti n' sais nén ddja çou k' c' est k' l' amour.

- Li rwè, tot l' oyant, ni pola s' espaitchî do rire.

- Mins t' esteus todi e vinte di t' mame ki dji cnoxheu l' amour.

- Neni, signeur, fijha-t ele, ti cnoxheus l' plaijhi. Mins l' plaijhi, on l' pout goster avou tolminme kî. L' amour ki fwait k' on s' dene tot etir, et k' on vôreut co dner pus å ci k' on-z inme, l' amour ki fwait flori des rôzes divins les montêyes et ki mete des trokes di roejhéns e l' nivaye, neni, ti n' l' as måy kinoxhou.

- Ki diss ?

- Pou dju dire li fond di m' cour ?

- C' est çoula k' dji vou.

- T' as vint femes, dji les a conté. Si ti les inmes tertotes, ti fwais vint bokets di t' cour. Mi, dji n' a måy inmé k' èn ome, c' est twè. Endè pôrè dj' inmer vint ?

- Dji les touwreu !? derit Youssef, les ouys blamants.

- Va dj' touwer tes femes ?

- Ti m' va co fé rire.

- Adon, signeur, ni m' djåze pus d' amour. Vén cial å Tocadôr ostant d' côps k' ti vôrès, ti m' trouvrès todi come ouy. Dji serè come tes femes, et rén d' pus. Mins lai m' tchanter et danser cwand dj' end a-st idêye. Ca dji n' a pus k' çoula. Mel prometes tu ?

- Dji tel promete ! derit i sins tuzer.

Mins ç' djoû la, i cwita l' boudwer di måle oumeur.

**************

Vola kî esteut Zoreyya, ene bowemyinne k' aveut-st intré a l' Alambra sins trop sepi wice k' elle aléve. Elle inméve li rwè. Mins dispoy k' elle aveut passé l' ouxh do harem, si amour, pinséve-t ele, s' aveut sol côp evolé, å pont k' ele sayive di rtrover l' foice di viker divins ses danses et ses tchansons.

Voyaedje a Almeria

Ût djoûs après l' fiesse do Ramadan, li rwè n' pola dmani pus lontins sins vey Zoreyya, ca dispoy k' elle esteut e s' gayole, tot l' Alambra, mågré ses courtizans, ses minisses, ses oficîs, ses femes, lyi shonnéve on dezert.

A l' eure del troejhinme priyire, i monta å Tocadôr.

I fjheut tchôd. L' airaedje esteut tot rebômé del sinteur des mimôzas et des djasmins et vs vudive e l' åme des dzirs d' amour ki spiyént les pus foitès voltés. Divant l' beaté do monde, les omes come les råskignoûs avént on cour plin d' rôlådes et d' solos d' flûte.

Mins Youssef n' aveut nén co pardoné a Zoreyya. Bén k' i l' euxhe volou prinde divins ses bresses, et l' rabressî, et l' candôzer l' restant do djoû, i dmana dvant leye, froed come on boket d' glaece, tuzant todi a s' danse e l' såle des ambassadeurs, et rveyant co les tchôdès loukeures ki les omes lyi tapént.

- Infén ! breya Zoreyya, tot s' pindant a s' hatrea, ti n' m' as nén co rovyî ?

Vraiy ! elle esteut a croxhî, e s' rôbe di mouslene rôze et bleu, ki n' catchive nén l' ivwer di s' pea, ni les foûmes di s' coir di deyesse greke.

- Metchante ! lyi derit i tot lyi piçant l' miton, n' aprindress måy a m' schoûter ?

Mins sepant k' elle aboutreut des råjhons ki lyi clawrént les lepes, i candja d' conversåcion.

- Zoreyya, lyi dmanda-t i, nos pasrans les moes d' esté dlé l' emir d' Almeria, so les boirds del grande mer. Vouss vini avou mi ?

L' idêye di cwiter l' Tocadôr li fjha d' on côp potchî e l' air. Infén, elle aléve rivey des voyes, des montinnes, des plinnes, des djins. Çoula l' estchanta si foirt k' å cmince, ele ni pola responde.

- Ebén ?

- Est ç' lon d' Gurnåde, signeur, Almeria ?

- C' est a l' ôte des costés del Siera Nevada.

- Ké bouneur ! sospira-t ele, Ké bouneur !

Portant, ele ni s' vola nén egadjî trop vite.

- Kimint irans dj' a Almeria ? Årè dj' on tchvå come twè po cori et galoper ?

- Neni, on t' î moennrè e vweteure, avou cwate di mes femes.

- Pocwè, cwate di tes femes ? dimanda-t ele tot fjhant ene mawe ? Nos seréns si ureus nos deus tot seus so les boirds del grande mer.

- Dji so li rwè, mi, Zoreyya !

- Ké damadje ki ti soeye li rwè ! sospira-t ele. Sins t' corone et t' harem, dji sereu cial e cir.

- Mins dji n' sereu pus li rwè ! lyi responda-t i tot soriyant.

I comprinda k' ele l' inméve come ås prumîs djoûs.

- Mins ti n' m' as nén co respondou ! lyi danda-t i.

- Ki frè dj' a Almeria ? Dimeurrè dj' clawêye e harem di l' emir ?

- Motoit.

- Adon, dji t' è supleye ! Lai m' cial e Tocadôr.

E s' loukeure, i léjha tant di rgret et tant d' sogne k' i s' endè fjha må.

- Mins Zoreyya, saiss bén ki c' est e m' harem ki ti dveus vni ?

- Mi, e t' harem ? repeta-t ele, come si l' infier si droveut dvant leye.

Elle apougna on ptit pougnård å mantche di nake ki trinnéve so ene tåve et, tot dfûlant ses sins tot rôzes, ele s' aprepia do rwè.

- Tén, signeur, ni bouxhe k' on côp ! derit ele, ca t' harem mi freut tolminme mori.

Youssef el louca on moumint, s' efoircixhant di comprinde si djesse. A ! Zoreyya n' esteut nén arabe, leye, et s' aveut ele håbité trop lontins les crustins ki po s' afaiti on djoû a s' manire di viker.

Avou doûceur, i lyi ratela s' rôbe, et l' rabressa tinrûlmint.

- Pôve efant, ki fwait des misteres di tot ! lyi derit i. Mins ti n' m' as nén co respondou. Vénress a Almeria ?

- Awè, si ti m' prinds tote seule.

- Mins dji n' pou nén, Zoreyya. Dji doe dner a l' emir ene di mes femes po l' payî d' ses bontés.

- Et s' i m' tchoezixh ?

- I n' ti tchoezixhrè nén, ca ti n' es nén esclåve.

- Ki nel dijheus tu pus vite ! fijha-t ele tot tchacant des mwins.

- Ebén, vénress a Almeria ?

- Dji m' è rafeye, et dj' î tchantrè, et dj' î dansrè.

- Si dj' el vou bén ! derit Youssef, ca la, i fårè bén k' ti m' schoûtes. Tolmonde e rweyåme mi doet schoûter. Ass oyou ?

Ele clintcha l' tiesse tot on tins.

- Awè, signeur, fijha-t ele come mågré leye.

- Adon, aponteye tu, ca nos nd irans dimwin al pikete do djoû.

- Kimint ? Ti m' cwites dedja ?

- Awè, mins dji pasrè l' nute dilé twè.

Youssef endala eco tot mouwé del djesse di dzespwer k' elle aveut fwait dvant lu. Mågré ses dzirs di liberté, di danses et d' tchansons, i sinta k' i l' inméve co pus ki måy.

**************

Li voyaedje d' Almeria si disrôla sins istwere, ca les voyaedjeus estént binåjhes di cwiter l' infier di Gurnåde, po-z aler rbate les rivaedjes del grande mer.

Li rwè galopéve al tiesse di ses djins, monté so on blanc tchvå ås fenès pates, ki caracoléve å mwinde côp di sporon. Youssef aveut metou dvins deus burnousses di fenes sitofe po passer l' Sierra Nevada, et s' aveut i wåkî on vert tourban rihåssî d' pieles k' on long vwele ki flotéve å vint catchive a mitan. Des botes brosdêyes d' årdjint lyi montént disk' ås djnos.

Todi noer moussî, Ali Boulouf rotéve a s' costé, shuvou des oficîs di l' Alambra, des emirs di Malaga, di Cartadjinne, di Murciye et d' Cadisse, et des mwaisses persounaedjes del coû. Tos ces signeurs la, moussîs d' soye et d' peas, fijhént ene carimadjoye di coleurs, ki l' solea viernixheut.

E l' vweteure atelêye a cwate noers tchivås å rodje ploumet, et gårnêye come ene gloriyete, Zoreyya et les femes do rwè djåzént di tot çou k' ele veyént, po touwer l' tins. Mins ki veyént ele so leu voye ? Foû d' Gurnåde, li payis est cåzu sins verdeure, et s' est i côpé di hadrineus pazeas ki catournèt come des colones. On n' î rescontere ki des tropeas d' motons u d' toreas, ki deus bierdjîs woeyèt tot djouwant del flûte, et télfeye on pelé martchand ki va häre et hote po vinde des burnousses et des folårds.

E l' vweteure, ki mankéve a tot moumint do berlôzer cwand ele si stroukive so ene pire, i n aveut Rita, l' moriane, Badoura, ki provneut d' Sevile, Zulma l' tchanteuse, ki vneut des iyes del grande mer. Ele kinoxheut l' istwere des rwès môres mî k' on mwaisse di l' univiersité d' Gurnåde. Et Arima, ene djonne feme, vive et spitante come on dzi, ki vneut d' Palma. Tertotes si rafiyént d' ariver a Almeria et d' aveur motoit l' bouneur d' esse tchoezeye di l' emir, k' ele n' avént portant måy veyou.

Ces femes la louként Zoreyya pa les coirnetes tot s' dimandant divintrinnmint di wice k' ele vineut, et cmint k' Youssef l' aveut cnoxhou. Por zeles, n' esteut ele nén etrindjire, leye ki danséve des danses k' ele n' avént måy veyou, et ki djåzéve on lingaedje k' ele ni comprindént nén ? Mins Zoreyya n' aveut rén a lzî catchî.

- Dji vén des boirds del Noere Mer, lezî djha-t ele, et vozôtes ?

- Mi, dji vén d' Tunisse, lyi responda Rita. Mi mame esteut l' favorite do zultan, et s' a dj' todi viké e harem.

- Mi, derit Badoura, dji so l' efant d' ene princesse di Sevile. Mins mes parints ont cwité l' veye cwand li rwè Ferdinand planta l' croes so ses rampårs.

- Mi pere, derit Arima, est oficî do rwè, et s' a-t i des grands béns so les boirds so Douro. Dj' inme li rwè, mins dji so nåjheye des djårdéns d' l' Alambra.

- Mi, derit Zulma, dji rgrete li palå d' mes peres ki les crustins ont broûlé. C' est la k' li rwè Youssef mi vna cweri. Come dj' inméve les studes, c' est lu ki m' fijha dner les meyeus mwaisses.

- Et tes parints, dmanda-t ele a Zoreyya, sont i ritches ? Ont i des palås, des sierveus, des siervantes ? Kibén d' femes ti pere a-t i e s' harem ?

Li blonde efant manca do sofoker d' rire, tot les oyant djåzer d' ses parints. Mins, pusk' a les oyî, ele provnént, djhént ele, del noblesse, Zoreyya prinda plaijhi a s' fé passer po pus ritche ki zeles.

- Awè, dji vén des boirds del Noere Mer, raconta-t ele, et l' palå d' mes peres k' a cwate touretes pus hpotes ki les cenes di l' Alambra, est basti so ene montagne. Mi pere, k' a lontins siervou l' impreur di Bizance, ni conte pus ses femes. Mi, dj' a vnou a Gurnåde po studyî l' muzike et les årts arabes. Dj' a fwait li cnoxhance do rwè divins les djårdéns del Djeneralife, et dj' nel pola rbouter li djoû ki m' dimanda po-z esse si feme.

- Si feme ? lyi dmandît ele, ewaerêyes.

- Awè, ca dji so e l' Alambra di m' prôpe volté, et s' el pou dj' cwiter li djoû k' dj' el vôrè.

Tertotes, esbarêyes, si loukît lontins sins djåzer, ca çou k' ele lezî racontéve esteut si novea k' ele nel polént croere. Zoreyya esteut libe, elle esteut ritche, elle esteut nôbe, et zeles ki s' end avént moké, li djoû di s' vizite e harem, et loukî les ouys bablous, sins l' pus oizeur aduzer.

**************

Nåhi do dschinde et do griper pa des voyes må traeceyes, divins des dezers di bouyires et d' nivaye, li cortedje do rwè si rpoiza troes feyes divins des pôvriteus viyaedjes, etourés d' rampårs, wice ki les djins morént d' anoymint.

Ureuzmint, cåze del Siera Nevada, l' airaedje esteut bråmint pus frisse k' a Gurnåde. Mins esteut ç' assez po ratni nos signeurs, afaitis dispoy todi a viker e l' wate et a s' ripaxhe di tot çou k' i n a d' meyeu sol monde. Rinacant sol moton cût å bure et assåjhné d' roejhéns, d' amandes et d' a, ci fourit avou djoye k' i cwitît Alcazaba et ses bouwires, po dschinde infén sol mer.

Zoreyya esteut ureuse, ca ces nutes la, li rwè n' l' aveut nén cwité.

**************

Li solo dcwelixheut tot rodje so Gurnåde cwand l' cortedje s' aresta po taper on dierin côp d' ouy sol Siera Alhamiyya et l' siera do Godor, ki s' dressèt di tchaeke costé del valêye come po disfinde Almeria, k' on-z advinéve tote blanke å boird del bleuwe mer.

A Almeria

Li ptit pôrt d' Almeria si dresse so les boirds del Mîtrinne Mer, håynant come des djodjowes ses blankès måjhones ås terasses, ses moskêyes ås copoles, ses minarets, ses åbes ås dates et ås fikes, et ses campagnes, hoslêyes di totes les fleurs do Marok et del Tunizeye.

Des hierdulêyes d' efants, a mitan nous et tot rayis do solea, djouwèt dvins les flots, loucant aler er vni les bateas des pexheus, bagnant come des trûtes, ou cwerant des caracoles, po leus parints fé des ptits cofes k' i vindèt ås etrindjirs.

Ene dreve di pålmîs moenne ås djårdéns d' l' emir. A ! Ces djårdéns la ! Come on comprind, rén k' a les loukî, kén amour les Arabes poirtèt ås fleurs. Boirdés d' pôrçulinne, des pårtchets ki les rôzes î florixhèt cåzu tote l' anêye. Cial, dirî des ploråds rloyîs onk a l' ôte, des hopes d' aiwe tchantèt des resploes vîs come li monde, avou des cénes et des påwes, ki fires et håtinnes, s' î pormoennèt di ttåtoû. La, c' est des pazeas ki s' pierdèt dzo des vôsseures di verdeures, ki les åbes fijhèt tot s' efexhant. Totavå, ci n' est k' glorietes dediyeyes l' amour, avou ådvins, des blancs colons ki rôguièt.

Dizeu trinte soûs d' noer mårbe, li palå tot blanc doré, årmé d' cwate touretes, si dresse å pî d' ene pindêye plantêye d' åbes å fruts. Al dilongue di s' façåde, des sôdårs rodje moussîs montèt d' gåre, droets come des pikets, espaitchant minme les efants di s' aprepyî d' ses hôtès poites di bronze.

C' est la k' l' emir Abderamane dimeure, avou s' fi Zari ben Ziri, si feye Amina et les femes di si harem.

**************

L' arivêye do rwè Youssef aveut revinté tote li veye. Do pôrt å palå, des frissès poites di fleurs, wårnêyes d' åbarones, lyi acsegnént l' voye, et l' peupe, acorou des coûs et des rouwales, fijheut l' håye, djestant et s' breyant des sohaits d' bénvnowe.

Li peupe inméve come on pere li rwè d' Gurnåde. Mågré l' målureuse bataye di Salado, k' aveut stou foirci do risker disconte do rwè d' Castile et do Portugal, n' aveut i nén obtinou, a foice di rujhes, des longuès anêyes di påye, k' avént apoirté å rweyåme li ritchesse et l' djoye di viker ? N' esteut ç' nén gråce a lu ki les bateas d' Almeria, di Malaga, di Cartadjinne alént sins sogne disk' ås iyes del Grande Mer, et minme divins les pôrts crustins ? Li peupe el sepeut. Ossu s' fijheut i èn oneur d' el riçure come on diu, cwand tchaeke anêye, i vneut passer l' esté å boird del mer.

Cwand il ariva a l' intrêye des djårdéns, po strinde divins ses bresses li vî emir Abderamane, ki l' aveut shuvou a l' guere, tolmonde potcha et danser d' djoye, si rafiyant dedja do vey les grandès fiesses k' Almeria aléve kinoxhe.

Al finiesse di leu vweteure, Zoreyya et les femes di Youssef louként tote ewaerêyes li sinne ki s' disrôléve divant zeles. Måy, ele n' avant veyou téle flouxhe. Mågré l' nute ki touméve, Zoreyya ni cwitéve nén li rwè des ouys. Ele li veya monter l' dreve di pålmîs ki moennéve å palå. Ele li veya rabressî l' emir. Ele li veya passer l' grande ouxh di bronze, avou Ali Boulouf et les persounaedjes di Gurnåde. Mins cwand elle î ariva a s' toû, li vweteure croxhta et intra å harem, å galop d' ses cwate tchivås.

Tote corceye, Zoreyya s' vola dabôrd rebeler, mins a schipe e djårdén, ele si louca lådje do vey çou ki s'î passéve. Ådfoû, des tonires d' esclameures et d' vivås resdondixhént dins les rowes et so les terasses. Mins la, e djårdén, i fjheut påjhûle come divins ene moskêye, cwand on-z a fini les priyires.

C' esteut l' prumire eure del nute, ene nute parfoumêye des sinteurs di totes les fleurs. Divins les pårtchets d' rôzes, on-z euxhe dit k' des femes avént flori. Li crexhant del beaté et des miyons di stoeles les spitént d' årdjint. Tertotes s' avént gåyoté po rçure leus camaerådes, et s' les invitént ele a s' ashire dilé zeles, tot lzî prezintant des soucreyes et des fruts. Ele volént sepi s' elle avént fwait bon voyaedje, et les noveles di Gurnåde et d' l' Alambra.

Li djonnesse et l' beaté d' Zoreyya assaetcha radmint les loukeures. Bén k' moite nåjheye d' aveur sitou khosseye des djoûs e l' vweteure, çou k' ele veyeut esteut si novea por leye k' ele prinda plaijhi a les oyî rire, tchanter et muziker.

Après l' magntaedje des påstaedjreyes, li dansaedje rataca. Ci côp cial, c' esteut ene pitite feme, k' avizéve atoumêye d' ene catedråle di s' binamêye Itåleye. Ele danséve å son d' on tabeur di basse, acpagntêye doûçmint di muzicyins, catchîs drî ene tapisreye ås flotches d' ôr. Ele danséve bén, cisse pitite feme la, tantea k' Zoreyya l' compliminta d' bon cour.

Mins les danses, a ç' moumint la, ni lyi djhît wai d' tchoi. Ciete, la, come totes ses camaerådes, ele n' aveut k' a s' leyî viker. Mins cisse veye la ni lyi convneut waire.

Dedja, li harem d' Almeria lyi shonnéve li minme gayole ki l' cene k' elle aveut cwité.

Vraiy, k' ele moreut d' soumey. Tot pinsant a Youssef, ele s' edoirma mågré leye so les cosséns d' ene gloriete di rôzes ki sierveut-st a l' emir di ni d' amour.

**************

Shijh djoûs pus tård, Zoreyya esteut divnowe come ene liyone k' on lyi a hapé ses djonnes. Sins novele do rwè, et nåjheye d' oyî tote djoû les airs di muzike ki resdondixhént åtoû d' leye, ele si sinteut mori d' anoymint.

A s' finiesse ki loukive viè l' mer, ele touwéve li tins a shure les bateas aler donci donla. Ele si rprezintéve les pexheus, tapant et rsaetchant leus filets. Leus toele ki s' discôpént tote todjes so les flots lyi fjhént tuzer ås anêyes di s' djonnesse, cwand, efant, ele danséve divins les viyaedjes do boird do Danube.

Adon, Zoreyya ourit ene téle fwin d' liberté k' ele s' euxhe volou såver hazår hazete, po cori les rotes, djåzer ås djins, et rvey si viye grand-mere, k' elle aveut cwité dispoy pus d' èn an.

Ciete, ele sepeut ki li rwè Youssef lyi aveut dné ene måjhon sol plaece Bibarambla d' Gurnåde. Mins ki fjheut ele po viker ? Vikéve-t ele co ? Tuzéve-t ele a leye ?

L' idêye do l' rivey lyi hagna si foirt l' åme k' elle ourit l' inveye di potchî foû di s' finiesse, po recori di l' ôte costé del Siera Nevada, et raspiter so les boirds do Douro.

Portant, al dierinne eure do setinme djoû, adon k' elle esteut plonkeye e dezespwer, Ali Boulouf, k' èn unuke acpagntéve, intra-st e s' tchambe.

- Zoreyya, lyi derit i, soeye binåjhe. Li rwè t' preye di lyi pardoner s' i n' t' a nén co vni trover cial. Mins å palå, on djåza del guere.

- Del guere ? dimanda-t ele, ewaerêye, ca elle esteut bén lon do tuzer a on parey måleur, cial, e l' tchôde påye do harem. Li guere, repeta-t ele, avou kî ?

- Li rwè Alfonse rapoûle ses årmêyes åtoû d' Djibraltar. Mins ci n' est nén po t' djåzer d' guere ki dj' a vnou. Li rwè, ki n' ti roveye nén, mi preye di t' dimander si ti n' vous nén fé ene pormoennåde avou mi, al dilongue del mer.

L' idêye di cwiter l' harem lyi plaijha sol côp.

- Dji n' sai kimint t' endè rmerciyî, lyi responda-t ele. Cial, dji mour miete a miete.

- Adon, tchåsse des botes ås sporons. Nos ndalans a tchvå.

- A tchvå ? Ké bouneur. Mins l' nute tome ?

- Avou les stoeles do cir, a Almeria, i n' fwait måy nute.

L' unuke, k' Ali Boulouf aveut prevnou, lyi dna tot çou k' i faleut pol pormoennåde. So ene eclipe, ele fourit presse, et s' tapa-t ele des sclameures d' efant cwand ele veya les deus cavales arabes k' el rawårdént a l' ouxh.

On l' euxhe prins po on djonnea. On tourban catchive si blonde tchivleure. On burnou lyi touméve disk' å mitan des djambes, k' on lådje cou d' tchåsse di brune sitofe rafûléve. Agadlêye insi, ele riya d' si bon cour k' Ali fjha come leye.

**************

Li nute touméve. Mins, a Almeria, come l' aveut dit Ali, ci n' esteut måy li nute. Mågré l' eure tårdowe, les botikes estént lådje droviets, et les martchands vindént å ptit peupe tot çou k' i faleut po viker : des pexhons, del tchå, des fruts, et totes les verdeures.

Zoreyya s' pormoenna divins les rowes sins s' håster, binåjhe di s' maxhî al flouxhe k' ele n' aveut pus håbité dispoy tant d' tins, riyant divintrinnmint tot-z oyant les djins martchander, et traitî d' voleu li rvindeu ki les hapéve.

Arivêye å boird del mer, k' avizéve rôler des flots d' soye, ele dina do sporon, et s' galopa-t ele sol voye d' Adra.

- Doûçmint ! breya Ali, k' aveut sogne d' el vey toumer. Doûçmint !

Mins saye do ratni ene djonne feye k' a stî prijhnire pus d' èn an e l' wate do harem, et ki rtrouve tot d' on côp l' liberté. Zoreyya n' esteut nén a mwaistri. Tchantant a plin gozî des tchansons di s' tére, ele roufléve al dilongue do rivaedje, ascoxhant les hopeas d' såvlon et les bouxhons d' cactusse k' ele rescontréve. On l' euxhe creyou prinjhe di sotreye. Ci n' esteut pus e rweyåme di Gurnåde k' elle esteut, mins bén å boird del mer di s' djonnesse. Ele riveyeut s' mame, et totes les cnoxhances ki l' veye, et sovint l' metchansté des omes, avént ctchessî totavå l' Urope.

Å galop ! breyeut ele. Pus vite ! Todi pus vite !

Mins si tchvå dmanda gråce. A mitan voye d' Adra, ele l' aresta po l' fiesti etl' rimerciyî del djoye k' i lyi aveut dné. Après, ele s' ala ashire li pus près possibe del mer, po rawårder Ali Boulouf k' esteut co lon erî d' leye.

Ki l' nute esteut bele ! Si bele ki l' djonne feme, tot-z admirant les stoeles, tuzéve a des payis d' sondje, wice ki les rozes crexhèt sins spenes.

Ali si vna ashire dilé leye, et tot on tins, come leye, tot s' rischapant, i sawoura l' doûceur di l' eure.

- Ti montes a tchvå come on cavayî ! lyi derit i.

- Dj' a l' abitude.

- Mins to vas trop vite. Dj' a-st avou sogne por twè. Dji creyeu fé ene pormoennåde al dilongue del mer, mins t' a rouflé come ene assoteye.

- Ki vouss, Ali, vola tant d' tins k' on m' espêtche minme di danser, a mi ki n' a måy rén fwait d' ôte.

Après aveur loukî les flots ki vnît mori sol såvlon, ene conversåsion s' egadja inte zels deus, conversåsion d' bons camaerådes, ki divna portant vite come ene kifession.

- Ti plaiss bén a Gurnåde ? lyi dmanda-t i Ali.

- Neni, lyi responda-t ele francmint. Dji dinreu çou k' i m' dimeure d' anêyes a viker po ki l' ome ki dj' inme soeye èn ome do peupe, ki dji rbatreu l' monde avou lu. Et twè, Ali, ti plaiss bén a Gurnåde ?

- Avou m' mwaisse, dji m' plaireu e l' infier ! lyi responda-t i. Youssef est tot por mi. Il est télmint bon ki dj' preye li Bon Diu di m' fé mori li djoû k' i nos cwitrè.

- C' est l' vraiy, il est bon, sospira Zoreyya, les ouys pierdous sol cir. Dji l' inme pus k' i n' m' inmrè måy, ca lu n' serè måy da minne.

- Il est li rwè, Zoreyya.

- Awè, il est li rwè, fijha-t ele. C' est m' pus grande poenne. Mins twè, Ali, twè ki dji sai ossu bon k' lu, kibén ass di femes ?

Ali n' responda nén sol côp. On euxhe dit k' i sayice di s' rimimbrer des anêyes ki l' roviance rafûléve.

- Dji nd a måy inmé k' ene, sospira-t i. Mins l' feme di m' cour est moite dispoy pus d' cénk ans. Ele ripoize divins les djårdéns d' l' Alambra.

Zoreyya l' louca pa les coirnetes, et s' veya-t ele k' i ploréve.

- T' as-st inmé, twè, lyi derit ele. N' åye nou rgret, Ali, t' as viké. Mins li rwè n' l' a måy fwait, mågré totes ses femes.

- Il est bon ! repeta co Ali.

- Awè, il est bon, mins portant, dji n' serè nén todi por lu li feme k' on candôze po-z esse candôzé, mins k' on n' inme nén.

- Ki fress don, Zoreyya ?

- Dj' endè rirè e m' mizere, ou dji m' distrurè.

Ripoizêye, ele rimonta-st a tchvå, et rtourna viè Almeria, tofjhant k' Ali, drî leye, si repetéve ses dierinnès paroles.

**************

A l' ouxh di bronze do palå, i rinda les tchvås a on sôdår. Mins, e l' plaece di remoenner Zoreyya e harem, el moenna, pa des longs poices wårnis d' fleurs, divins les apårtumints di s' mwaisse

Li fiesse d' Abderamane

Po fiesti l' arivêye do rwè Youssef a Almeria, l' emir, come tos les ans, dina des grandès fiesses.

Sacwants djoûs å long, il emantcha, po cmincî, ene coûsse di tchvås inte di tos les oficîs di s' cavalreye. Tcherdjîs di leu waxhelmint d' guere, ces-cial divént griper pa des voyes impossibes, disca Bordja, sol Siera d' Gador, radschinde so Adra, et rivni tot do long del mer disk' å pôrt.

Après l' coûsse di tchvås, i n ourit ene coûsse so l' aiwe inte les bateas d' pexhe d' Almeria, d' Adra, d' Albugnol et d' Motril. I dvént aler del pindêye Djata et rivni disk' å pilot d' Almeria.

Mins tofjhant k' les djins del veye et do cotoû aplodixhént les coûsses, des omes di mestî apontiént les såles pol fiesse ki s' diveut dirôler å palå, après l' cénkinme priyire.

**************

On ndè djåzéve dispoy lontins. Divins les djårdéns, a tote eure, on oyeut des rôlmints d' tabeur et d' castagnetes, des airs di viole et d' flûte. Dabitude si påjhûle, li harem resdondixheut come ene sicole cwand l' mwaisse n' est nén la.

Mins s' tolmonde å palå ovréve sins låtchî, Zoreyya, k' aveut passé ses nutes divins les apårtumints do rwè, si rpoizéve tot tnant cpagneye a Amina et a Zari ben Zira, les efants d' l' emir.

Zari ben Zira ni djåzéve måy ki d' guere. Seur ki les lawris di s' pere l' espaitchént do doirmi. Il aveut todi l' no di Djibraltar ås lepes, et s' rafiyive-t i d' î esse evoyî po tchessî et distrure les årmêyes do rwè Alfonse.

Mins Amina n' esteut ki powezeyes et tchansons. Ele n' aveut k' ene cwénzinne d' anêyes; ossu loukive-t ele li monde avou l' confiyince des efants. Elle esteut bele, mins leye nel sepeut nén, et çoula racrexheut s' beaté, ca ele ni fjheut rén po-z assaetchî les loukeures. Si cour n' aveut co batou po nolu, såf po les powetes Sadi et Omar. Mins Sadi esteut moirt dispoy pus d' deus siekes, et Omar dispu pus d' troes. O ! cwand elle endè djåzéve, li bele efant end aveut plin l' boke. Et Zoreyya aveut bon d' el schoûter, ca måy di s' veye, on n' lyi aveut djåzé avou tant d' prevnance et d' respet.

- Sadi, racontéve-t ele ci djoû la, a veyou l' djoû e l' Piesse, a l' ôte costé del grande mer, m' a dit m' popa. C' est lu k' a l' mî tchanté l' rôze, li merveye des merveyes, ki nos dene si hinêye, minme cwand l' djoû mourt. Si ti vous, dji t' lérè des pådjes di s' « Djårdén des Rôzes », k' on martchand d' Almeria m' a rapoirté d' El Meke. Croe mu ! Ti serès ewaereye del beaté d' ses rimeas. Mins, twè, Zoreyya, ké powete di t' payis ti djåze-t i l' pus å cour ?

Zoreyya n' respondeut nén. Aveut ele måy tuzé ås powetes, leye k' aveut portant tchanté leus ouves tote si veye ?

- Li rlomêye des powetes di m' payis, lyi djheut ele, n' a måy passé l' grande mer. Soeye seur, portant, ki dvins nos viyaedjes les pus rescoulés, on tchante leus tchansons.

Mins tot dvizant d' Sadi et d' Omar, di rôze et d' råskignoû, li tins coreut si vite ki l' nute esteut toumêye, et k' les prumîs invités al fiesse intrént e l' grande såle tapissêye di bleuwès pôrçulinnes.

- Dimwin, dji t' lérè les pus beas vers d' Omar.

- Et mi, dji t' dansrè mes pus belès danses.

ELe si cwitît tot s' rabressant, ca elle estént divnowes les meyeusès camaerådes do monde.

**************

Youssef lujheut come ene cloke e s' mousseure texheye di fis d' ôr. Wåkî d' on vert tourban, i poirtéve å hatrea li gros colé d' diyamants des rwès d' Gurnåde.

Ledjirmint mousseye d' ene rôbe di rodje vwele, å coirsulet di bleuwe soye, Zoreyya avizéve on grandissime påwion atoumé e l' såle. Elle aveut des bijhous å bresses et ås tchveyes, et sol foxhale des sins riglatixheut-st ene medaye etourêye di rubis, markêye d' on crexhant d' emrôde. Seur k' ele rotéve tot s' dimandant s' ele ni sondjive nén.

Dedja vî ome mågré les poudes et les coleurs k' i meteut po s' radjonni, l' emir Abderamane li shuveut avou Zari ben Ziri tot fir e s' burnou d' årdjint, et Amina, k' esteut bele come on boton d' rôze frismint flori.

Li concert ataca ås aplodixhmints des priyîs.

D' après çou k' on lét e l' istwere des rwès môres, on-z î veya des chanteus et des tchanteuses acorou d' Sevile; des djouweus d' toûs ki dviertixhént l' coû do zultan d' Tunisse, on dompteu di troes liyons d' l' Atlasse, ki fjha fruzi l' assimblêye cwand i meta s' tiesse e l' gueuye del pus såvadje di ses biesses; des muzicyins d' Gurnåde et d' Cartadjinne ki djouwît les pus belès tchansons arabes so des såvadjes instrumint ås coides k' avént emantchî zels-minmes.

Zoreyya et Amina, ki s' evoyént des côps d' ouy d' å lon, s' plaijhént come des efants, et n" meskeyént gote leus aplodixhmints ås årtisses.

Portant, tot candja cwand, acorant sol sinnse å son des guitåres et des castagnetes, des danseus ki nouk ni cnoxheut si metît a danser des danses di leu payis. D' après çou k' on sepeut, c' esteut des bowemyins vinous todroet d' Madride, et k' estént motoit les seus k' on veyeut-st adon e l' Espagne.

Ås prumirès muzeures di leu muzike, Zoreyya, k' aveut portant dmanou come ene imådje so s' trône, rimouwa les djambes et les pîs, dabôrd ledjirmint, marcant tchaeke pas d' on djesse, tot loucant li rwè Youssef e catchete. Seur ki cisse muzike la, ki vneut do fén fond d' l' Urope, lyi rapinséve des eures ki doirmént å pus parfond di s' cour.

Cwand l' bowemyinne si meta-st a tchanter, Zoreyya, ewaerêye, gruzina a dmeye vwès li tchanson k' elle oyeut.

- Dji comprind çou k' ele tchante ! derit ele å rwè.

Adon, loucant li ptite feme k' aveut a s' costé, ci-cial nel ricnoxha nén. Zoreyya n' esteut pus Zoreyya. Les danses et les tchansons del bowemyinne l' avént tote candjî. Mågré s' ritche mousseure et ses ôrreyes, elle esteut ridivnowe li ptite danseuse ki danséve nawaire so les plaeces, et k' esteut-st ureuse di s' leyî hossî des viyès tchansons di ses péres.

- Zoreyya, fijha li rwè tot l' apiçant pa s' vwele, schoûte mu, ni danse nén cial, dji n' tel pôrè pardoner.

Come si ene foice k' ele ni poleut mawistri l' dominéve, Zoreyya s' dressa sins pus vey nolu.

- Zoreyya, breya li rwè tot côrcyî, schoûte mu !

Zoreyya n' l' oyeut nén.

Si ti danses cial, ti serès moite dimwin ! fijha-t i tot fghant croxhî ses nonkêyes di colere.

Mins l' rôze påwion k' i sayive di ratni s' evola viè ses sours et ses frés, ki tote l' assimblêye aplodixheut.

**************

Arivêye sol sinne, al loumire di co cint tchandeles, Zoreyya bodja s' vwele, et come s' ele l' aveut todi fwait, ele si meta a danser l' zambra.

A ! cisse danse la, acorowe do fond des siekes, et compôzêye miete a miete di totes les cisses des payis wice ki les bowemyins ont tant sofri, rimowe les sonks et l' cour des pus froeds et des pus rashious. Åtoû des femes, mousseyes di rôbes ås volants, mins beles d' ene si vigreuse beaté k' on roveye, a les loukî, les pus firès merveyes di tolminme ké harem, i s' fwait dvins les cours come èn acpagnmint d' castagnete. Adon, les batmints des mwins l' racrexhèt co. L' assimblêye, a les loukî, ni s' pout pus mwaistri. Li five des danseus el wangne. Ele bate des mwins, leye ossu, et s' vôreut ele sayî do danser come zels.

Ureuse di s' riplonkî e l' veye di ses frés, Zoreyya, li favorite do rwè d' Gurnåde, rovyive l' Alambra, Almeria et Youssef. Ele n' esteut pus k' ene bowemyinne, ki l' danse poirtéve å cir.

Al grande colere do rwè, li trope, après l' triyonfe da Zoreyya, ataca l' fandango, ki cwate femes dansît avou leus instrumints. Après, avou l' consintmint d' tertos, Zoreyya, k' esteut come foû d' leye, dansa on bolero, mins avou tant d' ledjiristé k' ele fijha dressî l' assimblêye.

Divnou come l' antomeye del moirt, Youssef sohaitive vey li palå d' ALmeria tronner so ses fondmints, croûler, et s' efoncî disk' å fond des infiers.

- Ele mourrè ! s' repeta-t i. Ele mourrè ! Dji nel vou pus vey.

Après l' bolero, Zoreyya dansa co l' catchoutcha, k' est come on ptit drame, ki rprezinte li trompreye d' ene feme inmêye, et ki finixh avou s' pardon. C' est motoit l' pus bele des danses arabes, ca ele riclame li djeu d' totes les danseuses et d' tos les muzicyins.

L' assimblêye esteut distchinnêye. S' ele l' euxhe polou, elle euxhe prins Zoreyya so ses spales po l' poirter disk' å trône do rwè. Amina tchakéve des mwins, ca ele ni sepeut çou ki s' camaeråde riskéve. Zari ben Ziri fjheut come si sour, et Abderamane, ki n' aveut måy veyou pareye sinne, ni oizeut pus loukî li rwè, ca i s' rindeut conte ki ci-cial ni poleut sopoirter pus lontins li honte d' aveur leyî danser s' favorite a mitan nowe divant tot Almeria.

Adon ki l' toele do ptit teyåte touméve et s' rilevéve sins fén, Youssef saetcha foû del potche di s' burnou on noret neur et blond k' i tapa a Ali Boulouf k' esteut sins k' nouk n' el sepaxhe li boy [bourreau] di l' Alambra.

- Ele mourrè dmwin, al prumire eure do djoû ! lyi derit i.

- Neni nén dmwin, lyi responda ci-cial, ca l' condåné a todi droet a troes djoûs dvant do mori. C' est li lwè.

I roista l' noret k' aveut fwait tronner tos les cis ki l' avént veyou et cwera après Zoreyya, o! sins trop si dxhombrer, ca l' målureuse, por lu, esteut todi ene efant.

Adon k' les priyîs, après li rwè, l'emir et les oficîs, s' aprestént a cwiter l' såle, i gripa sol sinne. Mins Zoreyya n' esteut pus la. I tourna åtoû di tos les pilés del såle. Mins Zoreyya n' esteut nén la. L' ouxh des apårtumints do rwè esteut å lådje. Mins Zoreyya n' esteut nén la. Après, wand il ariva a l' intrêye des djårdéns, wice ki l' flouxhe fijheut l' håye po loukî Youssef ene dierinne feye, il ourit l' tins d' aporçure on cavayî k' i ricnoxha, et ki roufléve å grand galop viè Adra, sol grande mer.

Binåjhe, Ali Boulouf rintra å palå.

L' oujhea s' a-st evolé

Après l' concert, li rwè rmonta dins ses cwårtîs, sins vleur vey nolu, nén ddja Amina, k' il inméve portant come s' elle euxhe sitou si efant. Il aveut sogne k' ele ni plaitaxhe li cåze del cene k' il aveut codåné.

Estant co trop côrcyî po tuzer, i s' coûtcha sol pea d' tigue d' on divan. La, les ouys pierdous sol bleuwe mer ki sierveut d' muroe a des miyons di stoeles, i saya do doirmi. Mins l' soumey ni vna nén. Tofer, i rvikéve li djoû k' aveut rescontré Zoreyya pol prumire feye, adon k' ele bagnive e Douro, et i repetéve ses paroles :

- Mi, dji n' so nén a vinde, lyi aveut ele dit. Dji so libe come l' oronde, et s' ni serè dj' måy ene esclåve. Ki sont ele d' ôte, les femes do harem ? Mi, dj' inme di rbate li monde sorlon m' bon plaijhi. Mi patreye, c' est l' voyaedje, et m' pus grand bouneur, c' est do tchanter et do danser. Mi, aveut ele dit, dji s' serè måy k' a l' ome ki dj' inme d' amour.

Youssef repetéve ces mots la come ene létaneye, tot l' riveyant dins ses trawêyès hådes di bowemyinne, avou ses grands noers ouys ki lyi soriyént.

Les prumîs feus des aireurs el ritrovît e l' minme plaece, mins dedja, i rgretéve di l' aveur si vite condåné, leye k' esteut l' djoye di s' veye et l' piele di l' Alambra.

**************

Cisse nute la, tofjhant k' li rwè cwereut l' soumey, Ali Boulouf ni pierdeut nén s' tins. Adon ki l' palå, di ptit-z a ptit, ripoizéve, il aveut cwité Almeria po rfé l' pormoennåde k' il aveut nawaire fwait avou l' djonne feme. I s' dijheut divintrinnmint k' ele ni poleut esse so ene ôte voye. Etrindjire å payis, s' åreut ele riské, tote seule, e l' disseulances des vås del Siera Alhamiyya, ki boirdéve li mer di ses hôts cresteas ?

Mins l' boy [bourreau], ki n' aveut måy eprijhné k' des rinnvåt k' avént cint feyes merité l' moirt, aveut co ene ôte idêye e l' tiesse. I s' rissovneut d' ses paroles di dzespwer k' ele lyi aveut dit, ashiowe sol såvlon do rivaedje d' Adra.

- Dji n' serè nén todi l' feme k' on candôze mins k' on n' inme nén. Dj' endè rirè e m' mizere, ou dji m' distrurè.

Awè, c' est bén çoula k' ele lyi aveut dit, leye, li pôve danseuse ki tot l' harem djalozéve, la k' elle esteut divnowe, a Gurnåde, li vraiye royinne di l' Alambra. Dji m' distrurè.

Tot l' riveyant si spitante divins ses hådes di cavayî, Ali aléve å pas d' si tchvå, loucant l' mer ki l' zuvion cresléve, et s' arestant a tchaeke bouxhon, tronnant a l' idêye d' el trover moite, on pougnård å cour.

I n' aveut nén on tchén sol rivaedje. Les ptits viyaedjes k' i rescontréve doirmént dvins leus vegnes et leus olivîs, loumés d' l' årdjintêye loumire del Beaté.

Cwand il ariva ås prumîs djîsses d' Adra, li djoû s' levéve, mins i n' s' î aresta nén. Come si ene volté pus foite ki l' sinne el kimandéve, i porshuva s' voye disca l' rote ki gripe tot catournant viè ALbougnol, Ordjiva et Lanzarare.

Il aléve ratourner cwand ene vwès d' feme el clawa so plaece. C' esteut leye.

- Ali Boulouf, lyi breya-t ele, est ç' po m' touwer k' ti m' cwirs ?

Ele si rpoizév, coûtcheye sol panse di si tchvå.

Ali s' aprepia d' leye tot tronlant. Vårmint, i creyeut k' elle aveut sayî di s' oister l' veye.

- Ti sais bén, lyi responda-t i ki dji n' såreu fé ene pareye keure, cabén k' li rwè mi l' åye kimandé. K' ass måy fwait ki d' imnmer tchanter et danser ? Mins k' lyi va dj' dire cwand dji rinterrè ?

Tot plorant, Zoreyya touma dvins ses bresses. Si ptit cour bata sol ci d' l' ome k' el diveut touwer.

- Ki lyi va dj' dire, rereta-t i ?

Adon, Zoreyya lyi a rmetou e-n on noret totes les bijhous k' ele poirtéve co, a ses pougns, a ses tchveyes et a s' hatrea.

- Fwai lyi croere, lyi responda-t ele, ki dj' m' a tapé e l' mer, et ki t' as rtrové çoula sol rivaedje. Tot rveyant ses ôrreyes, i t' croerè, et s' åress insi fwait ti dvwer.

Ali, tot peneus, loya l' frexheus noret après s' cingue di rodje cur.

- Mins k' vass divni, twè, pôve efant ?

- Soeye sins sogne, bråve Ali. Cial, dji rawåde les bowemyins k' ont dansé ir å palå. Les bowemyins ont bon cour et s' sepèt aidî. Avou zels, dji rmontrè a Gurnåde po-z aler rcweri m' grand-mere, et après, al wåde do Bon Diu, paret; c' est lu k' est mwaisse.

Ele finixheut do djåzer cwand, å lon viè Adra, on rôlmint d' tchårs troubla l' coeyisté des aireurs do djoû.

- C' est zels, breya Zoreyya, ki ricnoxheut les rôlotes di ses frés. C' est zels !

Ele fijha lever si tchvå.

- Remoenne lu å palå, derit ele a Ali. Insi, Youssef årè co ene prouve di pus ki dj' m' a tapé e l' mer.

Ali Boulouf aveut les låmes ås ouys. Vraiy ! i n' poleut croere k' ele cwitéve li soye do harem po s' riplonkî dins l' puyeuse mizere des grandès rotes.

- Ki fress po viker ? lyi dmanda-t i.

- Ki fjheu dj' davance ? Les oujheas n' morèt måy di fwin. So dj' ôte tchoi k' èn oujhea ?

Les bowemyins arivént ås galops d' leus tchvås

- I n' fåt nén k' i nos veyexhe eshonne, lyi derit i. On côp d' linwe est si vite diné, et Youssef ni m' pardonreut nén di t' aveur leyî l' veye.

- Et i m' inméve tant ir ! sospira l' pôve feme. Mins va, dj' a do coraedje. Rabresse mu, Ali ! Après, va viè Motril. Cwand nos årans prins l' voye di Gurnåde, ti pôrès ndè raler viè Almeria.

Francmint, Zoreyya s' tapa dvins les bresses do bråve ome k' el sitrinda d' tot cour.

K' Ala soeye avou twè ! lyi derit i.

Tuze télfeye a mi, lyi responda-t ele.

Avou ses deus tchvås, i s' catcha a on tournant del voye.

On pô pus tård, djoyeus come des pénsons, les bowemyins arivît adlé Zoreyya k' elzî fjheut sene.

- L' emir a stî midone ! lyi derit l' viye Maria, k' esteut l' mwaisse del binde. Nos estans ritches po bén des moes. Vén, soû, et ki l' Madone nos aide tot l' tins d' nosse voyaedje å payis des Môres.

I s' segnît tertos, et Zoreyya fourit-st ewaerêye di rfé on djesse k' ele n' aveut pus fwait dispoy bén lontins.

Riyant, tchantant des hûs et des hotes ki resdondixhént come des côps d' corijhe, i fjhît monter les rôlotes viè Albougnol.

Ali les louca si piede å lon, et peneuzmint, rprinda l' voye d' Almeria.

**************

Li rwè d' Gurnåde esteut todi al finiesse do palå.

Il aveut veyou les prumîs feus des aireurs sitårer ene lådje roye d' ôr sol bleu foncé do stoelî. Après, il aveut co veyou s' drovi on grandissime åbe Abråm di feu, k' eblama les flots, les åbes et les olivîs del Siera d' Gador.

Les stoeles s' avént distindou ene après l' ôte, et sol cir ki rglatixheut di totes les coleurs di l' airdiè, des cités d' loumire s' avît dressî, candjant d' cogne å pus flåwe côp d' vint, po divni des laetches boirdêyes d' åbes d' ôr, des palås d' floriconte, ki fjhént tuzer å paradis d' Ala.

Aspitant do såvlon, ene ålouwete, tot xhuflant, aveut batou des aiyes. Seur ki l' solo aveut rawårdé s' somonce po-z agriper sol monde, ca a mzeure ki l' oujhea aveut tchanté, il aveut saetchî foû d'l' aiwe si djaive di rodje keuve. Et s' aveut i tchessî d' on côp les dierins vweles del nute ki trinnént co sol tere. Adon Almeria et ses djårdéns, k' avént-st estchanté Saadi, s' avént mostré come s' on ls aveut novelmint rvierni.

Mins li rwè d' Gurnåde aveut i veyou ces admiråvès tåvleas la ? Neni, ca si vite k' il aporçuva Ali ki rivneut avou ses deus tchvås, i n' tina pus e plaece. Aveut i rtrové Zoreyya ? Wice esteut ele ? K' aveut ele dit ?

D' on grand djesse, el priya d' aler pus vite, bråmint pus vite.

A l' intrêye des djårdéns, Ali rinda les deus tchvås a on sôdår di gåre, et s' monta-t i les montêyes di l' apårtumint. Youssef esteut sol pas d' gré.

- Ebén, lyi dmanda-t i, kénès noveles mi rapoites tu ? Ass fwait çou k' dji t' a cmandé ?

Ali drova l' noret k' i poirtéve et lyi mostra les ôrreyes da Zoreyya.

- Dj' els a trové sol rivaedje viè Adra, derit i tot rodjixhant, ca c' esteut l' prumire feye k' i mintixheut a s' mwaisse. Si tchvå caracoléve e såvlon.

Youssef fourit oblidjî di s' aspoyî a on meube po n' nén toumer.

- Ele s' a don neyî, dmanda-t i, blanc come on moirt ?

- Dj' el croe, signeur. Åresse, c' est çou k' ele m' a dit k' ele freut on djoû.

- Ki t' a-t ele dit ?

- Dji n' serè nén todi l' feme k' on candôze mins k' on n' inme nén. Dj' endè rirè e m' mizere, ou dji m' distrurè.

Po catchî ses låmes, Youssef distourna s' tiesse, et loukî a ståre, eviè l' mer.

- Lai m' tot seu, betchta-t i... Dji vou-z esse tot seu... Va s' dire a Abderamane li poenne ki dj' a-st å cour.

**************

Cwand Amina et Ziri ben Ziri aprindît l' moirt di leu sour, come e l' (?mot nén ricnoxhou), i dmanît zels ossu resserés e leu cwårtî po catchî leus låmes.

Adon, l' palå d' Almeria fourit come ravôtyî d' doû. On cloya ses pezantès ouxhs di bronze, et s' n' oya-t on pus k' les lamintåcions des femes do harem, ki plorént leu camaeråde.

Separåcion

Li leddimwin di ç' djoû la, adon k' å pôrt, les djins doirmént co, Youssef, moussî li pus simplumint do monde, cwita l' palå avou Ali, po rbate les boirds del mer, disk' ås aboirds d' Adra.

Vola deus nutes k' i n' aveut nén clignî les påpires, télmint k' Zoreyya l' assådéve. Asteure k' i l' creyeut moite, i vleut rtrover s' curêye po l' mete a pont e l' moskêye di l' Alambra.

Po n' nén troubler ses pinsêyes, Ali Boulouf el shuveut sins moti, fijhant l' ecwanse di cweri, come lu, li coir del djonne feye.

I rtournît don les hopeas d' såvlon k' i rescontrént. I s' arestît divant tchaeke pire ki les flots vnént bate. Et tofer, Youssef endaléve, li front clintchî, sospirant l' no del favorite tant inmêye.

A on vî pexheu ki renawive ses filets, i s' fijha minme espliker les corants del mer, po sepi wice k' ele ritapéve les neyîs. A schoûter l' ome, c' esteut ' al gofe d' Almeria. Mins Youssef nel creya nén. N' aveut i nén rbatou l' gofe so tote si longueur sins rén trover ?

Dizespéré, i s' aresta e l' plaece la k' Zoreyya aveut cwité Ali. Et, po s' waeranti do solo k' esteut asteure hôt e cir, i s' ripoiza a l' ombe d' on palmî.

Sol rivaedje, li veye ratakéve come todi. Divins les djårdéns, on coyive les olives et les orandjes. Les pexheus, zels, apontiént leus bateas, et des trûlêyes d' efants djouwént e l' mer, tot cactant come des volêyes di sprewes.

Youssef aveut vraiymint l' cour moudri.

- Voess, dijheut i a Ali, asteure, dji comprind seulmint k' dj' a stî trop deur por leye. Ele ni cnoxheut rén d' nos acostumances et d' nos lwès. Ses danses et ses tchansons estént tote si veye. Mi, avou des promesses et des ôrreyes k' ele n' acontéve nén ddja, dji l' a-st assaetchî a l' Alambra. Mins l' Alambran' fourit måy por leye k' ene prijhon. Ele ni vleut ki d' esse libe et inmêye. L' a dj' måy inmé come ele li voleut esse ? Por leye, dji n' a stî k' on mwaisse, k' ele schoûtéve po l' amour, do mî k' ele poleut.

Li rwè djåzéve insi hazår hazete, tot loucant sins les vey les efants ki djouwént, et sins minme si dmander si Ali schoûtéve.

- Ca leye m' inméve, voess, dijheut i. Dj' a stou l' seul ome k' ele åye kinoxhou. Ti n' kinoxhes l' amour, mi repetéve-t ele sovint, et dj' endè riyeu. Ca c' est dispoy ki dj' l' a pierdou ki dj' comprind tote li grandeur di l' amour k' elle aveut por mi.

Ali si oiza vni ashire a s' costé, et Youssef fourit tot binåjhe d' el vey pus près d' lu. Såf avou ses femes, n' esteut i nén todi tot seu ?

- Dji vs vôreu dire on mot, signeur.

- Djåze, Ali, djåze !

- Mins dji t' va fé del poenne.

- Djåze, ti di dj' !

- Schoûte, derit Ali, c' est l' vraiy, ti n' kinoxhes nén l' amour. L' amour n' est nén seulmint èn acoplaedje di coirs. C' est dvant tot èn acoplaedje d' åmes. Dj' el sai bén, mi, ki n' a måy kinoxhou ki m' feme. C' est si vraiy, signeur, ki ces deus åmes la, a foice di viker eshonne, d' inmer eshonne, di sofri eshonne, ni fjhèt pus k' ene.

- Mins Ali, n' inmer k' ene feme, n' est ç' nén s' acweri des låmes po pus tård ?

- T' end a cnoxhou vint-cénk, et n' pleures tu nén ouy li cene ki t' as pierdou ? Pocwè l' pleures tu ? Paski ti l' as inmé come ti n' as måy inmé nole ôte. Elle est evoye avou come on boket d' twè-minme. Et s' est ç' li piete do boket d' twè-minme k' ele t' as prins ki t'fwait sofri.

- C' est l' veur !

- Si c' est l' veur ! Schoûte, signeur, vola cénk ans ki m' feme est moite, et i n' si passe nén on djoû sins k' dji n' tuze a leye. çoula, c' est l' amour, et c' est d' ciste amour la ki Zoreyya voleut esse inmêye.

Youssef louca lontins l' roye do cir, la k' des bateas d' pexhe alént donci donla.

- Mins Ali, dimanda-t i, a t' schoûter, ki divnèt i nos harems ?

- Tot bounmint des senes di ritchesse, ki dnèt télfeye do plaijhi, mins k' l' amour ni håbite måy.

Ali soriya, tot loucant s' mwaisse sipater ene låme.

- Coraedje ! lyi derit i.

Ripoizés, nos deus cavayîs riprindît l' voye d' Almeria. Avou les ouys do cour, Youssef veyeut Zoreyya danser e såvlon, tot lyi tapant al tiesse les ôrreyes k' i lyi veut dné.

**************

Portant, Zoreyya n' esteut nén si lon d' la. E l' rôlote di Maria, ene viye bowemyinne ki n' danséve pus, mins k' esteut l' mwaisse des cis ki l' acpagnént, ele montéve viè Ordjiva, on ptit viyaedje ki n' esteut nén a troes eures del grande mer.

Ashiowe sol passete, adon k' ses camaerådes doirmént, elle aveut bon di s' rapinser s' veye, ca s' popa lu ossu aveut-st avou ene rôlote et on tchvå, k' l' aveut moenné avå l' Urope. Mins l' bråve biesse aveut morou al frontire del France.

- Vos vnîz d' l' Itåleye ? dijheut ele a Maria.

- Ass sitou ås Sintes-Mareye ki sont tot près ?

- Dji n' tel såreu dire, fa Zoreyya. Nos esténs si målureus, et nos avans priyî a tant d' tchapeles ki dji n' mi sovén pus d' leu no.

On n' rescontréve nolu sol voye, såf å lon, dvins les brouwires, on bierdjî ki woeyive si tropea.

- Mins, fijha Maria, avou des grands ouys ki lyi magnént tot s' pleuti vizaedje, c' est ås Sintes-Mareye ki tos nos frés si dnèt radjoû, e moes d' may ey e moes d' octôbe.

Pocwè ?

- Kimint ! Ti n' è sais rén ?

- Neni.

- Mins cmint t' a-t on aclevé, don, mi efant ? Ess crustinne ou arabe ?

- Mi, fijha Zoreyya, dji so tout çou k' on vout. Portant, cwand ti t' as segnî enawaire å no del Madone, dji m' a sovnou ki mes parints fjhént come twè.

- T' es don crustinne, lyi derit Maria. Schoûte mu et n' roveye måy çou k' dji t' va raconter. C' est l' istwere des sintes Mareye, wice ki tos les bowemyins divèt aler ene feye e leu veye, s' i volèt cnoxhe les djårdéns do Cir.

Tofjhant ki les tchvås saetchént durmint leus rôlotes sol gripete del Contraviersa, ki sieve di pî d' soke al håtinne Siera Nevada, Maria lyi racontéve l' istwere di Sara, li patrone di tos les bowemyins do monde.

- Vola près d' vint siekes, raconta-t ele, ki Lazåre, li camaeråde do Criss, aboirda e l' Provance. Il aveut-st avou lu Mareye Djåcobêye, li sour di l' Aviedje, Mareye Salomé, li mame des apoisses Djåke et Djhan, Måte et Madlinne, les deus sours di Lazåre et nosse boune Sara. On raconte ki les djwifs, pa hinne do Såveu, avént tapé ces djins la dins on batea sins toele ni råmes, et k' ci fourit l' shofla des andjes ki les moenna åtoû d' Marseye.

- Kéne avinteure ! sospira Zoreyya.

- Tel pous dire, mi efant, kéne avinteure ! Lazåre, m' a dit m' viye måma, pretcha l' boune novele so les boirds del mer, Måte a Tarsiyon, et Mareye-Madlinne, po spani ses petchîs, ala viker trinte ans e-n ene bôme del montagne. Sara, li siervante des deus ôtes Mareyes, ki provneut di l' Edjipe, vica e dezert del Camågue avou zeles. C' est la k' elle ont morou tote les troes. Vola leu-z istwere. Dispoy todi, on les va priyî e l' eglijhe wice k' ele ripoizèt, ene eglijhe k' a l' air d' ene fôrturesse, po l' disfinde disconte les Arabes. Ås moes k' dji t' a dit, tos les bowemyins, do Levant come do Moussant Solo, vinèt priyî åtoû do waxhea d' Sara, nosse binureuse patrone, et l' tinne avou, Zoreyya di m' cour.

Zoreyya fjheut des grands ouys, tot shoûtant l' viye feme. Leye ki s' creyeut abandnêye do Cir et del Tere fourit ureuse di sepi k' lahôt, ele aveut come tolmonde ene sinte po l' disfinde et l' sotni dvins les måvas djoûs.

- Dj' irè pus tård ås sintes Mareye, derit ele.

- Awè, fijha Maria, si ti n' rintere nén a l' Alambra.

- Mi, a l' Alambra ? fijha Zoreyya. Dji tel djeure, i n' mi rvoerè måy.

- Ni djeure nén, mi efant ! Siermint d' amour et siermint d' sôlêye sont del minme famile. Croe m' !

**************

Mins ses noveas camaerådes n' estént nén si bons por leye ki l' viye Maria. A mezeure ki les djoûs passént, e l' parfonde disseulance del montagne, il avént di ptit-z a ptit pierdou tote ritnowe. Les femes estént djalotes di s' beaté, et les omes el louként avou des ouys di såvadjès biesses å tins del tchôde.

A Albougnol, a Ordjiva, a Lanzaron, la k' estént ritches des pîces d' ôr ki l' bråve emir Abderamane elzî aveut dné, nouk di zels n' aveut volou ni tchanter ni danser. Coûtchîs so leu payasse, i fjhént l' nawe, si rpaxhant d' cråsse tchå et d' calinreyes.

Adon, Zoreyya comprinda vite ki l' påye ni deurreut pus lontins inte di zels. Leye k' esteut asteure afaiteye å vicaedje do harem, ele si disgosta di leu lingaedje et d' leus djesses. Del nute, di sogne, ele ni oiza minme pus clignî les påpires.

Leus danses et leus tchansons l' avént estchanté sol sinne do palå d' Almeria. N' aspitént i nén des anêyes di s' djonnesse ? Mins asteure k' ele les veyeut si khoutri e l' viermene di leu rôlotes, ele si rafiyive d' aveur passé l' Nevada, po radmint cori evoye.

Mins l' eure del separåcion souna pus vite k' ele ni l' aveut pinsé.

On djoû ki leus rôlotes, après Padoul, dischindént so Armilla, li djonne bowemyin ki lyi tneut cpagneye, ashiou sol passete, el oiza haper dvins ses bresses.

- Di on pô, djonne putinne di l' Alambra, lyi derit i tot sayant d' el rabressî, ni m' lairess måy sawourer l' tcholeur di tes lepes ?

Zoreyya breya å scours. Al vole, tertos arouflît dlé leye, s' atnant a cori on dandjî. Mins cwand l' bowemyin lzî ourit dit çou k' il aveut fwait, i s' tapît a rire tot l' traitant d' dôrlinne.

Bén k' ele boleut d' colere, Zoreyya n' elzî responda nén. Mins l' leddimwin ås aires do djoû, adon k' i doirmént tertos, ele si leva sins brut et, come on sizet ki s' såve pa l' aboere di s' prijhnire, ele dischinda l' pindêye di Gurnåde, k' elle advinéve si murant e l' claire aiwe do Douro.

Zoreyya amon s' grand-mame

Zoreyya, tot s' ehåstant, riprinda pal voye wice ki li rwè l' aveut veyou pol prumire feye, et s' ritrova-t ele li bôme ki lyi aveut siervou d' lodjisse. Mins d' sogne di s' atinri, ele ni s' î astårdja nén.

Ele shuva l' Douro et, cwand elle aporçuva les meurs tot rôze di Gurnåde, ele ni pola ratni ses låmes. Lontins, ele louca l' Alambra et ses tours(?), li Djeneralife k' elle aveut cwité po-z aler a Almeria, l' Albayzîn, et pus près les tours rôzlantes.

Adon, elle ourit come des aiyes, po-z adschinde e l' cité, djoyeuse et rmouwante come todi, mågré l' solo k' el broûléve.

Divant tot, ele voleut rvey si grand-mere, ki dmoréve, lyi aveut dit Ali Boulouf, sol plaece Bibarambla.

Sins vey les egadjants côps d' ouy ki les omes lyi tapént, ele si pormoenna d' ene rowe a l'ôte, prindant plaijhi a s' arester dvant les botikes hoplés d' fruts, di carpetes, d' ovraedjes di cur, di norets et d' ôrreyes.

Sins l' aveur cwerou, elle ariva sol plaece Bibarambla, boirdêye di belès måjhones ki s' håynént å solo, come des ritchès djodjowes d' efant. Si grand-mere dimoréve divins ene di zeles. Mins l' kéne ? Ele ni tchicta nén. Hardeye come totes les djins di s' sôre, ele moussa dvins ene et l' ôte, passant les coûs, si pormoennant dins les djårdéns, si rpoizant åtoû des fontinnes.

Ene vwès ki lyi shonna vni d' èn ôte monde el houca:

- Zoreyya ! Zoreyya !

A ! cisse vwès la, cisse doûce vwès la ki lyi intra disk' å trefond di s' cour, di wice vineut ele ?

- Zoreyya !

Zoreyya louca viè l' mitan del plaece, la k' ene hiede d' efants djouwént. Et tote foû d' leye, ele potcha dvins les bresses d' ene bele viye feme, pingneye, pondowe, mousseye come ene grande dame. C' esteut s' grand-mame.

-Måma ! breya-t ele tot s' pindant a s' hatrea.

- Mi ptit agnea ! fijha l' viye bowemyinne tot l' assaetchant so s' schô. Wice vass ? Ki s' a-t i passé ? Pocwè ess cial ? K' ass fwait ? Ki t' a-t on fwait ?

Sins prinde asteme ki s' ewaerént d' vey ses lepes aler, ele vola sepi sol côp çou k' Zoreyya aveut fwait dispoy k' ele l' aveut cwité.

- Di wice vénss ?

- D' Almeria, grand-mere.

- Wice est ç', Almeria ?

- Å boird del grande mer.

- Pocwè ass rivnou cial ?

- Dji m' a såvé.

- Pocwè ? K' ass fwait ?

Avou des låmes al vwès, Zoreyya lyi raconta l' fiesse di l' emir Abderamane et les danses k' elle î aveut dansé sins l' consintmint do rwè.

- T' î a-t on aplodi, poyete ?

- Ci fourit on triyonfe !

- Kimint, on triyonfe ? Et c' est po çoula ki li rwè t' vout fé mori ?

- Awè.

- Mins l' målureus ni sait don nén ki l' danse fwait tote li veye des efants d' nosse raece ? C' est t' poirter å cir k' il åreut dvou fé.

Adon, Zoreyya lyi raconta l' veye a l' Alambra, ki lyi shonnéve ene prijhon, mågré les merveyes ki l' etourént, et l' bonté d' Youssef, ki n' saveut cwè fé po l' complaire.

- N' ass nén stou trop målåjheye, mi ptite poyete ?

- I s' pout, grand-mere. Mins dji n' so nén fwaite po viker e-n on palå. Çou k' i nos fåt a nozôtes, c' est l' liberté, et ç' droet la do tchanter et do danser cwand i nos plait.

- Bén seur, bén seur, fijha l' viye feme. Mins n' manker d' rén, c' est dedja ene schipêye tchance, saiss, poyete.

- C' est l' vraiy, mins li rwè n' mi veyeut nén voltî.

- I n' t' inméve nén ? Pocwè t' a-t i vnou cweri, adon ? Ti m' catches ene sacwè, mi efant.

- Èm såreut i vey voltî, la k' a vint-cénk femes ?

- Esteuss djalote di zeles ?

- Djalote a ndè mori.

- Mins m' feye, lyi raconta l' viye bowemyinne, c' est l' môde arabe, çoula. E ç' payis cial, c' est ene prouve di ritchesse. Åresse, ci n' est nén seulmint les Arabes, saiss, k' ont puzieurès femes. Divins les payis crustins, wice est i li rwè, li conte, li duk u l' baron k' end a nén ene dozinne ? Mins zels, voess, sont pus catchetes ki les dicipes di Mawoumet. I stronnèt l' poye sins l' fé braire.

Li grand-mere el rilouca des pîs al tiesse.

- T' es pus bele ki måy, lyi derit ele. Mins ki vass fé asteure ? Ca come dji voe, t' as rdivnou ossu pôve ki l' djoû k' ti m' as cwité. Et s' ass co ene plåye dipus e cour. T' inmes todi li rwè, hin, poyete ?

- Awè, grand-mere, mins dji nel vou pus vey. Asteure, fijha-t ele, djåze on pô d' twè, ca dj' so bén ureuse di t' ritrover plinne d' alaedje et d' santé.

Li bowemyinne, k' aveut tote si veye ribatou l' Urope a fén savate, si dressa firmint.

- Vola m' måjhone, derit ele, tot lyi acsegnant on bea bastimint tapissé d' pôrçulinne. C' est la k' dji dmeure dispoy ki ti m' as cwité.

Ele prinda Zoreyya pal mwin, come si ele euxhe co stou ene efant, po l' moenner e-n ene cour wårneye di rôzes et d' ene fontinne, la k' des canes cactént e l' aiwe.

- Vola m' palå, derit ele, mins c' est a twè k' dj' el doe.

- C' est li rwè ki t' l' a dné ? dmanda Zoreyya k' esteut sofokêye d' ewaeråcion.

- Awè, c' est li rwè. Ti voes bén k' i tént pus a twè ki ti n' pinses. Mins asteure ki t' es rivnowe, mi lairè-t i co lontins cial ? Mi, dji n' l' a måy veyou. Mins tos les moes, onk di ses oficîs - c' est todi l' minme - m' apoite ene boursete bén wårneye tot m' dimandant s' i n' mi manke rén.

- Èn ofocî ? dmanda Zoreyya. Kimint s' lome-t i ?

- Dji n' sai s' no. C' est on bea ome assez grand, k' est todi noer moussî.

- C' est Ali Boulouf, derit Zoreyya. Mins croe m', grand-mere, ti nel voerès nén ces moumints cial. Il est a Almeria avou tote li coû.

**************

Zoreyya dmana avou l' viye feme come ele l' aveut fwait tote si veye. Mins Zoreyya n' esteut pus l' Zoreyya d' davance. Leye ki tchantéve tofer come on råskignoû, asteure ele dimoréve todi coûtcheye e l' pus noere miråcoleye.

Elle alouwéve ses djournêyes a rbate les rowes foû scwere di l' esté, sayant di rovyî s' poenne, tot loucant li ptit peupe aler et vni. Mins a mzeure ki les djoûs passént, ele pierdeut minme li gosse di viker.

Ele montéve disca l' poite del Djustice simplumint po rvey li Tocadôr, si gayole, come ele l' aveut si sovint dit. Adon, tot loucant s' balcon, la k' elle aveut cnoxhou ses pus belès eures d' amour, ele sospiréve li no do rwè, et s' rivneut ele sol plaece Bibarambla avou des ouys come des pougns d' aveur ploré.

A Gurnåde

E l' caravele di l' emir Abderamane, li rwè Youssef ala a Djibraltår po rnovler l' traité d' påye ki li rwè Alfonse di Castile lyi aveut acoirdé après l' målureuse batreye di Salado.

Mins après ç' voyaedje la, i n' vola nén dmani pus lontins a Almeria, wice ki tot lyi djåzéve del feme k' il inméve.

Sins tabeur ni trompete, i rivna a Gurnåde.

**************

Portant, mågré ses såles, ses djårdéns, ses fontinnes, l' Alambra n' fourit por lu k' ene tchambe d' essevli.

Cwand il aveut tot fwait avou les afwaires do rweyåme avou ses minisses, i rintréve divins ses apårtumints, wice k' i dmaneut des eures clawé a s' finiesse, les ouys pierdous sol cir, la k' Zoreyya, pinséve-t i, esteut-st evoye.

I n' passéve måy divant l' ouxh do harem. K' aveut i d' keure di ses femes, ki s' avént portant tant rafiyî d' lyi fé fiesse ? I n' les voleut minme pus vey.

Télfeye, i montéve å Tocadôr et la, houmant les odeurs ki Zoreyya nodéve voltî, candôzant ses hådes come s' elle esteut co dvins, i s' coûtchive sol divan do balcon po tuzer a leye.

Ali Boulouf, ki nel cwitéve måy, si rinda vite conte k' il esteut acsût do må d' amour, må ki n' riclame ni docteur ni medcene, må ki n' towe nén todi, mins ki fwait sovint sofri disca l' eure del moirt.

Li bråve ome el vola rweri. On djoû, sins esse veyou d' nolu, i s' rinda sol plaece Bibarambla, wice k' il aveut l' acertinance di trover Zoreyya.

Cisse-ciale, ashiowe e l' coû del måjhone avou s' grand-mere, lyi potcha å hatrea.

- ALi, mi bråve Ali, lyi derit ele, ti véns bén seur nos tchessî foû d' nosse måjhone, hin ? Ci n' est ki d' djusse. Dji n' a nén merité tos les bénfwaits ki li rwè a-st avou por mi !

Ali Boulouf lyi meta on doet so ses lepes.

- Inmes tu todi m' mwaisse ? lyi dmanda-t i.

- T' el voes bén, hin, signeur ! lyi responda li viye bowemyinne. Ele n' a pus des ouys e l' tiesse d' aveur ploré.

- Pocwè m' dimandes tu çoula, porshuva Zoreyya?

- Paski, sins k' i n' mi l' äye dit, Youssef lanwixh après twè. Vouss rivni a l' Alambra ?

- I m' voleut touwer ! sospira l' blonde efant.

- Li ci k' l' amour tént dins ses laeces n' est nén todi sûti.

- C' est bén l' vraiy ! fijha l' grand-mere.

- Ebén, Zoreyya, vouss rivni avou mi ?

Ele ni responda nén mins ses ouys blatént d' bouneur. Sins tuzer a fé twelete, ele potcha dins les bresses del viye feme, et s' catcha l' tiesse so si spale.

- Årvey, poyete ! fijha cisse-ciale ki xhaxhléve tot lyi rindant ses båjhes. Å palå, soeye moens djalote !

Pa on soterén ki passe dizo l' såle des ambassadeurs, Ali el moenna disk' å pî des montêyes do Tocadôr.

- Monte, lyi derit i, et s' ti fé bele !

- Mins s' i m' vout touwer ? lyi dmanda Zoreyya.

- Rabresse lu so les lepes ! lyi responda-t i tot l' cwitant. Coraedje !

**************

Vis fåt i dire, binamés lijheus, çou ki s' passa cisse nute la e l' tchambe do Tocadôr ? Vos vs è dotez, edon ? Mins çou k' vos n' sepoz nén ‒ ca çoula ni s' aveut måy veyou e-n on palå arabe ‒ c' est k' on moes pus tård, li rwè revoya les femes di s' harem divins leus familes po-z esse tot etir pol cisse ki lyi aveut pris s' cour.

**************

Asteure, si vos avoz l' bouneur d' aler viziter l' Alambra d' Gurnåde, intrez e l' såle ås lives, et s' î pôroz vs lére çou ki shût e l' istwere des rwès môres.

L' an 1354, adon k' Youssef priyive e l' moskêye rweyåle do palå, èn enocin potcha sor lu et lyi efonça s' pougnård e costé. Ås esclameures do rwè, les gåres acorît sol côp et l' trovît bagnant e s' sonk, et s' kitoirdant d' må. Poirté dvins ses apårtumints, i mora on pô pus tård. Et Zoreyya, li bele, li boune Zoreyya, sote di dzespwer, rinda l' åme å minme moumint, coûtcheye sol coir do seul ome k' elle aveut måy inmé.

Sol monumint d' blanc måbe, k' il î doirmént leu dierin soume padzo, on poleut lére:

« Cial ripoize on rwè et on mårtir di hôte nexhance, rilomé po s' beaté et s' bon cour. I fout on grand prince, et on glorieus captinne, divins tos les rwès do monde. »

**************

Mins si l' moskêye ki oya ses dierinnès plintes est todi la, li monumint la k' on l' aveut metou est evoye est evoye dispoy bén des anêyes. Portant s' no dmeure co scrît so les meurs di l' Alambra, l' ewaerant palå d' ledjinde, ki fjheut tote si firté.

Joseph Mignolet, Lidje, li 18 d' avri 1964, po mes 71 ans; nén eplaidî so papî.