Cwand dj' a siné di m' no, li mwaisse-sôdård m' a tapé ene drole d' ouyåde,
foirt dimefiante, tot d' on côp...
- K' est çki c' est d' ça!? Vos savoz scrire vosse no?
- Nén seulmint m' no! Et dji sai lére eto!
Petård! Å moumint k' dji tapéve ces loignes contes la, dji m' a rindou conte ki dji fjheu ene biestreye... Trop tård! Di ces trevéns la, dji n' mi saveu co espaitchî d' esse fir, biesmint! fir d' ene miete tot et tot l' minme cwè! Di mi minme! Ey aprume di saveur lére et scrire. Seulmint, ça n' esteut nén ene sacwè a dire cwand on s' egadjive sôdård: lére, ça poleut todi voleur dire: lére les novelès idêyes ki comincént a s' sipåde dispu Paris et Lidje. Des målès idêyes ki plént amoenner les lijheus a des målès pinsêyes.
Ces novelès idêyes la n' plaijhént nén a mes noveas mwaisses.
- Asteure, ça n' ti sievrè pus a rén, tot ça! dit-st i
l' mwaisse-sôdård. Tot çou k' on t' dimande, c' est d' schoûter et di
t' bate. Si tel fwais, t' årès del bire et des çanses... Del glwere et
des femes! Si ti nel fwais nén, des côps d' baston! Cwè çki t' sais fé,
a pårt lére et scrire?
- Dji so cinsî...
- T' es sôdård, asteure! Cwè çki t' sais fé?
- ...
- Si ti n' sais rén fé, t' irès dins l' infantreye, d' abôrd.
Dj' a fwait conoxhance avou mes noveas soçons do redjimint. I gn aveut la des djins d' totes les provnances, avou tchaeke leu råjhon d' esse la:
- Mi, dj' aveu stî boere on côp å peton. On mwaisse-sôdård m' a
payî do vén... Bråmint... Dji m' a dispåpyî voci!
- Mi, on m' a picî po-z aveur sicroté ene poye amon l' tchesturlin. Li djudje
m' a leyî tchoezi: esse rouwé vicant ou m' egadjî...
- Mi, dj' esteu dins les redjimints rûsses. Dj' a stî fwait prijhnî avou
tos ls ôtes! Mins come on n' voleut nén nouri des djins a n' rén fé, on
nos a ofri d' nos regadjî chal... Asteure, nos nos batans conte les Rûsses!
I fåt bén mindjî! Dwô?
Dji n' a oizou dire ki dj' esteu volontaire. I n' årént nén compris,
ti sins bén! D' ayeur, mi minme...
Li prumire afwaire k' on nos a apris, c' est a schoûter. Des eures å long,
nos n' avéns k' ene sôre a fé: roter pattavå on grand tchamp! D' on costé!
Pu l' ôte! Håre! Hote! En erî! Stater! Cori! A baxhete! A plat vinte!
A dadaye!... So les boerlaedjes d' on mwaisse-sôdård a djok so on tchvå,
ki sclindjive les cis ki n' schoûtént nén rade assez.
Li restant di l' afroyaedje, c' esteut pår rinetyî les botes dåzès mwaisses
eyet fé des trôs. Et pu les ristoper. Et pu rataker tot djusse a costé.
Ou al minme plaece! Po rén, bén seur: nos n' avéns nén a tuzer mins a
schoûter! Do schoûta! Do schoûta! Li pwin do sôdård! Et ça reyussixheut
foirt bén... On meteut tot nosse cour a fé des beas trôs... Bén fonds! Bén
lisses! Et tot noste åme a les rimpli! Faleut vey comint! Pu a ndè rfé on
ôte! A costé! Årdant! Dixhombe tu, lumçon! Li dierin paye a boere!
Après deus, troes samwinnes di netiaedje di botes, di couratreyes eyet d' rimplixhaedje di trôs, li djenerå nos a fwait rashonner, Il est so si tchvå et, did la hôt, i tape ses ouys sol moncea des sôdårds.
- Asteure..., dit-st i avou ene vwès rglatixhante come li keuve d' ene trompete, vos estoz des sôdårds! Asteure..., dit-st i cor on côp, nos avans fwait d' vos des vraiys omes! Presses a schoûter et a vos bate conte les abôminåbes redjimints Olandès ki...
Mins vola ki l' mwaisse-sôdård ki s' tént adlé lu hemlêye, amoenne si tchvå conte li sinne et shofler ene sacwè e l' oraye do djenerå.
- ... conte les abôminåbès årmêyes turkes, vou dj' dire; anfin, evoye! Evoye... pol glwere!
Eyet s' såbe cotournéve pa dzeu s' tiesse.
Et nos nd avans nd alé. Ewou? Gn a nolu kel saveut. Pocwè? Po nos bate, azår! Conte kî? Turks? Olandès? Côzakes?... K' est çk' el saveut? Eyet come li seule afwaire k' on nd esteut seurs, c' esteut l' guere, gn aveut bråmint, inte di nozôtes, ki n' péyént pus k' après leye.
Tins do voyaedje, on n' nos dnéve rén a mougnî ni a boere. L' acostumance, c' esteut k' les sôdårds si siervénxhe zels minmes dins les cinses et les viyaedjes rescontrés sol voye. Insi, cwand ns avans arivé so plaece, noste afroyaedje esteut tot fwait.
- Abeye! Årdant les redjimints!
Eyet bam! Eyet crak! Et bardaf! Et l' brut do tabeur ki clicote e m' tiesse,
ki prind télmint del plaece k' i n' dimeure pus k' lu.
- Evoye!
Èn obus a droete. Li ki fwait bodjî les djambes! Èn obus a gåtche. Li k' nos
fwait criyî! Li groûlmint des tchvås! K' est çu? Avou? Conte? Pus moyén
d' tuzer! Touwer! Touwer! Crak les fiziks! Avancî! Tot droet!
- Årdant!
Vo les la, pa dvant... Ene noere roye... Tote betchowe... Ele s' aresteye...
Ene grijhe nûlêye, tot d' on côp... Pu les bales ki xhuflèt tot åtoû...
Li fier sipite! Broûlant! Les hoûlmints des camaerådes coixhîs... Trawés...
Ça tchait åtoû mi...
- A mwins!
Côp d' ouy håre! Hote! Ns estans co sacwantes a tcheryî... Tot costé, des
cadåves, les broûs sont rodjes, li tabeur rôle e m' tiesse, èn obus prind
e s' mwin deus coirs dismantchîs eyet les solever doûçmint po les rtourner...
Vôtes å lård! Ene sakî, so on tchvå vout sôrti s' såbe; i creye: Årdant!
et s' toume-t i so li screne di s' tchivå, come pol rabressî.
- 'tincion!
Mes orayes chîlèt... Li foumire amonte a m' goidje, a mes ouys... Dji tosse,
raetche, brai... Les bales cachèt après mi, djelzès sins tourner, nifter,
presses a trawer... Les ôtes? Ewou? Pus nolu åtoû d' mi! Cwè fé? Dmey tour!
Pa wice? Gn a pus rén k' del foumire! Pa wice ki dj' a arivé vaici?
Dji m' met a cori! Non, nén par la! A gåtche! A dadaye! Pus roed! Mins,
bardaf, la k' dji m' trebuke conte ene sacwè, dji fougne e tere. Mi mashale
plinne di broûs est conte li cene d' on moirt... Èn obus zoubele pa drî mi...
Schapé! Po ç' côp ci! Årdant! Si rlever! Peter å diale! Mins pa wice? Tot
d' on côp, dji m' rind conte ki les cadåves sont cåzu tertos coûtchîs dins
l' minme sins! Gn a k' a xhorer dins l' ôte sins!
Mins vola k' tot d' on côp, dj' etind come ene vwès:
- Helfen Sie mir! Bitte! Helfen Sie mir!
Tot ewaeré, dji vou peter å diale: i n' fåt nén dmorer ene faflote di pus
avår ci, les bales zûnèt come des wesses et les obus tcheyèt a môde di
gurzeas.
- Helfen Sie mir!
Kî çki c' esteut? D' ewou çk' on houkive? Li vwès s' pierdeut dins l' traeyén
do calonaedje eyet des sôdårds ki criyént dins l' grijhe ignire.
Do costé ki l' vwès vneut, gn aveut k' on boket d' djambe sins coir; ç' a
stî d' trop po mi stoumak; i m' shonnéve k' i m' rimontéve dins m' goidje;
dj' a tcheyou a djnos po rnåder dins les broûs.
Mins on continouwéve a cwinkyî: Hilfe! Hilfe!, et l' vwès provneut
bén do costé del djambe, ki - Maria Deyi! - tressinéve ene miete!
Dji saye di m' recoraedjî; dj' aprotche del djambe; et dji voe èn ome, ki
s' coir est ståré dins on trô d' obus. Gn a ki s' gåtche djambe k' a dmoré
åd foû; li droete shonne ene cabolêye di tchår et d' song. L' ome est a
mitan neyî dins ene basse, å fond do trô. I m' avize:
- Âââ! Creye-t i, ewaeré come si dj' sereu on laid diale ou l' moirt leye minme.
Vos! Vos! fwait i. Comint est i possibe?!? Vos estoz rivnou?
- Oyi, di dj', dji vs a oyou criyî.
La, il a l' air co pus peté!
- Kî... kî estoz?
- Colot, 2e batayon d' infantreye.
- Vos n' estoz nén...
Et ses ouys, don! Schåyîs, s' i vos plait! Ene sacwè!
Bam! Èn obus tcherwêye les berdouyes, vint metes pa dvant nos... Bon. C' est
po ponre ou po cover?
- Signeur! Gråce! Aidîz mu! Dji so l' Conte Von Altburg... del cavalreye di
l' Impire.
L' aidî? Et comint, don? Pont d' civire, nou djin di ç' costé ci, li walêye
d' obus ki n' lache nén, les Hongrwès... Ou dji n' ti sai nén tot cwè!... ki
vont avorer tot rade po fåtchî tot çou ki dmeure so pî...
- Abeye! djemit i l' ôte, li Conte comint ddja?...
Dji duvreu peter å diale, eyet rade, divant d' sinti ene bayonete mi
tcherwer mi schene, et d' crever droci, come tos les ôtes...
- Alez cweri ene sakî d' ôte po m' poirter! Abeye!
- Dji croe bén k' i gn a pupont d' ôte, Monsieu l' Conte... Moirts tertos...
- Dispaitchans nos, d' abôrd... Dji... Dji... Vinoz!
Eyet dj' a vnou! Ti t' rinds conte? C' esteut cåzu on cadåve a mitan neyî
dins les broûs, avou ene djambe come discôpêye al hatchete; a tchaeke moumint,
djel sinteu k' i sereut ses dints po n' nén tchair flåwe. Il aveut passé on
bresse åtoû di m' hanete et i sôtléve so s' boune djambe e grignant - télmint
k' i sofrixheut a tchaeke hope.
Douvént çki dji l' a aidî, el plaece del lever? Sol moumint, dj' a bén pinsé
cori evoye: c' esteut çou k' dj' aveu d' mî a fé. Dwô? Cwè çki ça m' pleut bén
fé, mi! Mori po schaper on menir ki n' m' åreut nén adouyî s' i m' åreut
rescontré l' djoû di dvant? Eyet si ç' åreut yeu stî mi, la, dins l' trô,
et li k' åreut yeu passé... Ene bele broke!
Si dj' l' a aidî; ci n' est nén - pardon lijheu si t' pinses ki dj' so on
monse - paski dj' m' åreu fwait må d' li: mi peu esteut bråmint pus
foite ki m' pitié. Si dj' a leyî l' Conte passer s' bresse åtoû di m' cô,
c' est pask' il esteut l' mwaisse, eyet k' dj' esteu l' siervant; et
ki l' åbitude do schoûter nos mwaisses est pus foite ki l' peu des bales, ki
l' foice ki nos poûsse a waitî do sorviker. Mins ci ptite verité la, dji
n' l' a compris k' bråmint pus tård.
Dji n' sai si c' est l' bon Diè ou l' diale k' a fwait ç' miråke la: todi
est i k' nos avans parvinou a rtrover l' camp. Li Conte aveut tcheyou flåwe
po d' bon; djel poirtéve dins mes bresses come èn efant, såf k' a tchaeke
ascoxheye dj' aveu l' idêye di solever l' monde. Des eures avént passé,
m' shonnéve-t i, dispu ki dji tournéve inte les trôs d' obus... dins
l' crouweur et les berdouyes... sins rén vey k' ene grijhe brouheur,
tot åtoû d' mi... e sotnant l' Conte... e l' saetchant... e l' poirtant...
Tot d' on côp, dj' ô des tchvås ki rouflèt, des sôdårds ki criyèt... Li
brouyård s' adrove... Des toeteas... On drapea: li Dobe Aigue di l' Impire!
Schapé po ç' côp ci!
Mi idêye, c' esteut d' abandner l' Conte åzès medcéns, pu d' m' aler stinde
dissu ene payasse po doirmi on pô. Mins cwand on-z a roisté l' tchedje foû
d' mes bresses, ç' a stî come s' on m' åreut vudî d' mes dierinnès foices:
dj' a tcheyou flåwe so plaece.
Dji n' m' a dispierté po d' bon k' ene samwinne après, dins l' gregne ki
sierveut d' ospitå. Sins ddja m' è rinde conte, dj' aveu stî coixhî, mi eto:
les cerujyins do camp avént rsaetchî on sclat d' obus gros come li pôce foû
di m' bresse. Mi song s' aveut comaxhî å ci do Conte. Dj' aveu passé ene
samwinne etire li tiesse avå les cwåres... a tronner d' five... Cwand dji
m' a ravou eyet taper mes ouys å lådje, ç' a stî po discovri åk di pire
ki l' bataye... Gn aveut dvins l' gregne cwate rindjeyes di civires eyet, so
tchaeke, ene sacwè k' aveut stî èn ome, on fir sôdård, et ki n' sereut pus
måy k' on moncea d' tchår mesbridjeye: aveulés! Cotrawés! Coschirés! Les
coirs djemixhént! Hoûlént d' sofrance! Et s' cotaper dins les fives! Ça
sinteut l' souweur! Li pixhate! Li song... Est çk' on-z åreut seu rfé on
seul coir etir avou tos les bokets ramoennés droci?
Mi bresse mi fjheut aveur må; boute a boute! Mi prumire idêye a stî d' rexhe
foû del sitofante airaedje del gregne, sortot cwand dj' a veyou k' deus côps
par djoû, cwate sôdårds passént po-z epoirter des coirs - sins trop rwaitî
s' il estént moirts po d' bon ou seulmint a mitan - po les cayî eshonne
dins ene fosse, dandjureu, eyet fé del plaece po des noveas blessîs,
k' arivént a monceas, dins des begnons k' on distcherdjive tot les metant
a cou pa dvant l' poite del gregne.
Troes cwate djoûs après k' dji m' aveu dispierté, mi bresse n' aléve nén foirt;
mi bindlaedje esteut tofer niche - dji supôze k' i gn aveut nén assez po
tot l' monde - eyet les moxhes sayént tofer do vni åtoû. Vola k' deus
sôdårds moussèt; i dmandèt ene sacwè a on docteur, ki tape èn ouy avå
l' gregne et m' mostrer do doet. Les sôdårds arivèt et apougnî m' civire,
sins moti.
- Non! k' dji saye di criyî... Nén... moirt... nén moirt...
Eyet m' vwès ki n' sôrteut nén! Et mes djambes ki n' volént nén bodjî!
Mins on n' m' aveut nén rascodou po m' taper el fosse: cwand dji m' a dispåpyî, dj' esteu dins on vraiy lét! Dins ene plaece por mi tot seu, tote blanke eyet prôpe! On medcén a vnou rnetyî m' coixheure et m' mete ene nete binde; il a minme sitî djusk' a m' sorire et m' dire sacwants mots po m' rapåjhî. Après, dj' a yeu droet a ene eurêye come dj' end aveut pus veyou... lontins... ça sinteut télmint bon k' dj' end a tchoûlé... Mins mi stoumak aveut télmint rovyî l' doûs pwès des såces, des soucrådes eyet do vén ki dj' a rindou si rade ki dj' a yeu tot fwait d' galoufyî. Li medcén aveut pinsé a ça ossu: il aveut leyî on saeyea a costé do lét (sol moumint, dji n' aveu nén compris pocwè).
Bén mougnî, bén doirmi, et s' leyî médyî: rén d' meyeu po s' ritaper! Eto, so waire di tins, dj' aléve bråmint mî. Portant, dj' aveu bea m' fortuzer, dji n' comprindeu nén douvént çk' on m' adegnive come on Monsieu. Après tot, dji n' esteu k' on ptit sôdård di rén di tot; djel saveu bén, k' dji n' aveu nou droet a des bounès sacwès insi! On lét! Ene eurêye par djoû! On medcén... Motoit m' aveut on pris po èn ôte... Pol Conte Von Chôze, la... Si rade k' on discovrireu l' frawtinaedje, dji sereu surmint pindou!
Dj' end esteu la dins mes tuzaedjes... On toke a l' ouxh... ki s' tape å
lådje... Ene cope di medcéns moussèt... Eter zels, avou s' bresse åtoû d' leu
cô, ene djin ki lyi manke li bas di s' gåtche djambe...
- Guten Tag, Monsieu... Colot, dji croe... Vos n' mi rmetoz nén?
Pu, ås medcéns:
- I n' sereut nén divnou sot, ou storné?
- Storné, non, dit-st i onk; sot... on n' såreut dire pol moumint...
- Dji so l' Conte Von Altburg! dit-st i l' ome, tot s' recrestant.
Eyet d' on plin côp, li kénket s' aloume... L' ome vaici, ki s' ashid so
on xhame, tot prôpe, avou si air nôbe et s' moustatche bén taeyeye, si
mousseure a dintele et s' tchapea a troes coines avou ene grande plome,
djel a ddja veyou, a mitan moirt eyet gloumiant d' broûs! Do côp, dji saye
di m' lever po m' clintchî pa dvant li.
- Dimorez coûtchî! m' côpe-t i.
- Pardon! Monsieu l' Conte, pardon! Dji n' voleu nén prinde vosse plaece!
Ci n' est nén mi...
- Prinde mi plaece? Cwè çki vos tchantez la, djonne ome?
I s' ritoûne co on côp do costé des medcéns; adon, i tape:
- Esplikîz vos!
- Dji croe k' dji m' a brouyî, Monsieu l' Conte... C' est seulmint... ki dji
n' so nén åbitouwé a... a çou k' on feye ostant åtoû d' mi... Kéke feye
m' a-t on pris po on nôbe ou on mwaisse-sôdård... Mins dji n' so nén...
- Nouk ni s' a brouyî! Dji sai foirt bén! Vos n' estoz ki Colot, Justin,
sôdård d' infantreye des Redjimints Walons.
Sins ddja si rtourner sor zels, il a fwait sene ås deus medcéns d' sôrti,
avou l' dos di s' mwin, come on schovtêye des poûssires. Il a ratindou
d' etinde l' ouxh si clôre doûçmint divant di m' ratôchî:
- Come vos l' veyoz, vos n' åroz reyussi a schaper k' les troes cwårts
di mi!, dit-st i tot mostrant l' vude å coron di s' droete djambe. Cwand
dj' a rivnou a mi - et k' dji n' a pupont yeu d' five! - dj' a rpinsé a vos.
Vos m' avoz schapé!
Adon, i s' a metou a m' carwaitî. Si tiesse si clintchive d' ene sipale
a l' ôte. Ses ouys tetenes fougnént mes orayes, mes tchifes; i rescouléve
on pô so s' xhame come po mî vey. Dj' esteu tot djinné.
Il aveut l' air k' i tuzéve bén lon!
- Ewaerant! Mostrez m' on pô vos mwins.
- Dji...
- Taijhoz vos! Sorpurdant! vormint!
Les idêyes divént aroufler, la dvins! Ecomelêyes po cmincî... A feyes
retchesseyes... Ou aboctêyes... Ele s' ebwetént, ele s' adjinçnént ene
avou ene, tchaeke a leu plaece.
- Dijhoz mu, dit-st i, vos n' cåzez nén må l' almand!
- Dj' a apris on pô å rédj...
- C' est do patwès! Ça n' rishonne a rén! Pont d' cogne! I fårè... Â? Mins
vos n' savoz scrire, dandjureu?
- Siya... assez bén... Mins nén l' almand, tot l' minme...
- A l' idêye! A l' idêye! Vos aprindroz! Mins ene sôre å côp! N' alans nén
trop roed! Non! I vos fåt vos rpoizer comifåt po cmincî! Mi avou! Nos rmete!
Nos rapåjhî! Kéne afwaire! Dji rvénrè cwand vos iroz mî!
Et il a criyî après les medcéns, ki s' ont tot d' shûte vinou mete a ses costés por lu saveur s' aspoyî. Il on sôrti.
Pus tård, a mezeure ki m' bresse si rfijheut eyet k' tot m' coir, nouri,
rpoizé et sognî jamwais parey, divneut pus rôze eyet pus pus foirt,
li Conte a vnou mwints côps po m' vey et copiner avou mi. Po dire li vraiy,
dji n' åreu måy oizou « copiner » avou on Conte! C' esteut putoit li ki
m' dimandéve totes sôres sor mi... mi ådje... mi istwere... mi vicaedje...
comint çki dj' aveu rexhou a l' årmêye... Dji m' continteu d' responde,
ene miete sibaré k' on nôbe åye ostant d' agrè po on minåbe. Do tins k' nos
dvizéns, dj' aveu tofer l' idêye ki l' Conte mi corwaitive, k' i veyeut li
dvins di m' tiesse, k' i djudjive mes pinsêyes eyet pezer mes responses...
Pocwè? Dji n' a nén tårdjî al saveur!
- Justin, dit-st i on djoû, dji n' roveyrè måy ki vos m' avoz såvé l' veye!
Vos n' avoz nén stî tot seu a passer pa dvant mi, å moumint k' dj' esteu
stindou dins les disgostantès broûs do trô d' obus. Gn a deus ôtes sôdårds
ont passé... Deus! Djels a houplé... Nén onk n' a vnou. Ki l' diale les
evole, s' i n' ont nén stî macsådés! Si djelzès rconoxhreu jamwais, djelzès
freu rouwer vicants! Vos, vos avoz stî coraedjeus assez po m' poirter
sécour! Å fén mitan del timpesse d' obus ki nos tcheyeut so les rins! Et
k' vos minme vos estîz coixhî... On n' såreut måy rescompinser del si bele
ovraedje come ça l' merite, dandjureu... Portant, dji m' va sayî! Dispu
deus moes ki dj' vos håbite, dji m' a racsegnî sor vos... Dj' a dvizé avou
vos... Dji vos a djudjî! Vosse lignêye n' est waire riglatixhante, c' est
l' vraiy! Mins on bas no n' est rén cwand on-z a ostant d' coraedje et
d' bonté! Vos avoz såvé m' veye... Ossu, dji vou candjî l' vosse... tot
vos dnant m' prôpe no! Li pus grande ritchesse k' on såreut jamwais ofri!
Fijhans paket! Dj' a yeu l' grand måleur di piede mi valet, mi seul efant...
Mi Justinyin! Èn accidint! Teribe! Neyî! Mi feme! Eyet mes belès djins!
Rasserés tertos dins ene vweteure k' a ridé djus e Danube! Endon?
Li ké måleur!
Avou l' coine d' on grand noret, i rxhorbeut l' coine d' èn ouy - eyet m' raloukî avou l' ôte.
- Come vos m' veyoz la, dji so l' dierin des Von Altburg! Si vos voloz, vos poloz divni m' fi! Ni dijhoz rén! Dji vos lai troes djoûs po decider si vos inmez mî poirter m' no eyet moenner l' vicaedje d' on Von Altburg... refacer vosse provnance... ou eraler so les tchamps d' bataye... Vos n' åroz k' on mot dire! Si vos dijhoz neni, dji n' rivénrè nén on deujhinme côp... Si vos respondoz oyi, c' est nén seulmint m' no k' vos åroz! Estant m' fi, vos seroz mi eritance eto!
Eyet sins rén dire di pus, sins m' leyî l' tins d' comprinde, il a criyî après ses deus medcéns po moussî foû del tchambe.
Come dji m' è sovén bén, di ç' moumint la! Spotchî k' i s' sinteut, l' Justin!
Pierdou come èn efant ki n' ricnoxhe pus rén! Ki brait après s' mame!
C' est aprume a leye, djustumint, ki dj' a pinsé. On m' dimandéve del
refacer, di fé come s' ele n' egzistêyreut nén! Mins est çk' elle aveut
jamwais egzisté, seulmint? Leye k' esteut si timide, si refacêye, come totes
mes djins... Leye k' est kéke feye dedja moite sins aveur riveyou s' fi...
Télmint refacêye ki mi, låvå, dins m' lét, ene sawice eter li Hongreye eyet
l' Ôtriche, a des samwinnes et des samwinnes lon erî d' Lene, dji n' parvineu
pus a rvey si vizaedje ou a etinde si vwès... Est çki dji l' aveu rwaitî on
côp? On côp po d' bon, dins totes les anêyes dilé leye, tene ombreye? On trô
dins mes sovnances... Ene plaece eyou çk' i duvreut gn aveur - tel sais bén -
on sorire, ene mawe, ene odeur... Mins rén! On côp k' on s' a abaxhî djusk' a
rovyî l' vizaedje da s' prôpe man, on-z est presse a s' ahonti beacôp d' pus...
On n' merite pus ki d' si refacer lu minme...
Mins comint? Piede mi no! Refacer tot m' passé! Cwè? C' est nén ça ki
t cachives après cwand ti t' as stî egadjî dins les Redjimints? Mins c' est
come si dj' toûnreu l' cou a mes djins... Telzî as ddja tourné l' cou...
C' est m' ahonti... Ti t' as ddja abaxhî... C' est come si dji n' sereu
pus rén... Asteure, ti n' es rén... Dimwin, si t vous, ti pous esse Conte,
ritche... Eyet si t' es biesse assez po rfuzer çou ki ç' vî sot la t' ofrixh,
èn ôte prindrè t' plaece; dimwin, t' erirès t' bate, eyet ti crevrès come on
tchén, li gueuye dins ene basse, cohatchî påzès bales des Turks; on t' metrè
dins l' fosse avou tos ls ôtes, ki nolu n' î a pupont d' no...
Les troes djoûs ont passé insi: ene masse di pinsêyes sins cogne si cotapént
e m' tiesse; dji n' saveu pus mete deus idêyes eshonne; ele si shuvént sins
loyén; ele si batént e m' capotene, totes seules, sins k' dji soeye capåbe
di les moenner. Totafwait m' pezéve: li lét d' plomes, ki m' aveut shonné
si doûs, divneut on frexhå dins mes tchôcmwårs; cwand l' traeyén do canon
parvineut djusk' a mi, d' å lon, dji m' meteu a triyaner...
Tantia k' cwand l' Conte a raparetou dins l' tchambe, troes djoûs après,
dj' esteu rascrans eyet malåde; et dji m' a rindou conte ki, minme après troes
djoûs e rote di fortuzaedje, dji n' aveu nén parvinou a reflechi po d' bon
a s' propôzicion. Dji n' saveu cwè responde.
Li Conte s' a metou so s' xhame. Les medcéns ont moussî foû. I fjheut stof,
dji souwéve. I n' motixheut nén. Sacwantès moxhes... Les iys då Conte estént
sor mi, pezants, tiestous... Dji nel oizeu rwaitî... Totes les viyès peus
di m' raece coschoyént so m' carcasse... Li påjhirté del tchambe esteut
målåjheye a sopoirter. Les ouys, clawés sor mi, m' espaitchént d' pinser; di
tote façon il esteut trop tård po ça: dji n' mi sinteu ddja pus mi minme;
i gn aveut ene ameur e m' coir, mins ci n' esteut ddja pus l' minne. K' il
evåye, mildiu! Mins å dbout d' on long moumint, dj' a stî tot sbaré
d' etinde ene vwès, mi prôpe vwès, ki begyive:
- D' acoird.
- Alabouneure, dit-st i l' Conte. Asteure, vos seroz Justinyin! Ripoizez vos.
Eyet, come d' afaitaedje, il a houkî ses medcéns et sôrti sins rén dire
di pus.
So l' Anuti