|
|
Li betchfessî scrijha «-ey(e)». |
EY(E)
Kimint çki vos dirîz e walon des mots come
maladie, il étudie, une fille,
ki finixhèt tertos e francès avou on «-i(ll)e»?
Di deus façons:
- Si vos djåzez l' walon do payis d' Lidje ou di l' Årdene,
ci serè sovint avou on «-èye»:
maladèye, i studèye, ine fèye.
- Si vos dvizez l' walon d' après Tchålerwè ou Nameur,
ci serè sovint avou on «-îye»:
maladîye, i studîye, ène fîye.
Po tot l' monde sicrire del minme façon, nos propôzans di scrire
maladeye, i studeye, ene feye, et tot l' monde prononce
a s' môde -èye ou -îye (ou co ôtrumint dins des
ôtes payis: maladêye a Vervî, maladîe el basse Årdene...).
Por vos î rtrover
Les mots k' on scrît avou -eye, c' est sovint des
mots ki, e francès, finixhèt avou -ie ou -ille.
Ça pout esse des nos (industreye, patreye, ôrtografeye...) ou des
viebes (studyî > i studeye, dji m' mareye, dji m' rafeye)
ou des femrins pårticipes (flori > floreye, araedjî > araedjeye,
nåjhi > nåjheye...).
Ni vs brouyîz nén avou -êye («e» avou on tchapea), come dins
anêye, pinsêye, idêye... (sovint -ée e francès).
Des mots corants
Aweye, feye, kipagneye (compagneye), maladeye, Mareye, usteye
(ou osteye, sinonime di osti), ôrteye, kéke feye,
årzeye, åjhey, vicåreye (vicaireye), Walonreye, målåjhey, pårteye...
Waitîz a vos!
- Des mots k' i gn a n' ont pont di corespondant francès
avou -ie: abeye, åjhey, usteye, pougneye...
- Pa côps, i gn a k' ene des deus foûmes k' egzistêye:
veye (vile), dji reye (dji rî), meye (mile)...
- I gn a des mots ki s' sicrijhèt avou -ey(e) minme si
l' francès n' a nén -i(ll)e et k' tot
l' monde prononce -èye:
parey, c' est por leye, vey...
Lijhoz avou vost accint:
- Dji studeye å Noû Lovén.
- C' est ene laide maladeye.
- Kéke feye k' i vénrè.
- Li Pris del Veye di Lidje.
- Les fleurs sont floreyes.
- Les fleurs sont flaneyes.
- Abeye! Abeye! Li trin eva!
- C' est dmwin ki dji mareye Mareye.
- Iroz vey li deujhinme pårteye del «Guere des Stoeles»?
- C' est piron parey.
- Nos estans firs di nosse pitite patreye... Å prumî rang,
on l' mete po l' industreye.
- Il a volé dins les ôrteyes.
- Si feye? Djel voe a feyes dins l' trin.
- Prind l' osteye, t' årès pus åjhey po greter dins ti oreye.