Yannick Beauthière Li pådje då mwaisse Arsouye |
dierin rapontiaedje - last update: 2007-02-16
Dressêye:
Sicrijhaedjes
Ovraedje sol Daegntoele :
Biografeye
Patrimoenne walon, patrimoenne daegnrece
Li cloke-poite di Djiblou
Si vos drovoz l' motî walon namurwès-francès da Pirsoul, vos alez vey on bea vî mot : li cloke-pôrte, ki vout dire li befroe. Cwand on sait ki c' esteut li ban-cloke do befroe ki sounéve po-z anoncî l' cloyaedje des poites del cité, on s' dit ki "cloke-poite", ci sereut cobén on spotchî aplacaedje di "cloke po fé clôre les poites" k' a divnou "cloke po les poites" pu "cloke-poite".
Conoxhoz Djiblou ? C' est ene pitite veye, inte Nameur et Åve, a l' orire des provinces di Nameur et do Walon Braibant. Li veye est rlomêye po ses coutlîs (minme si, asteure, end a pus waire). Elle est ossu rlomêye po ses Facultés d' Agronomeye, la k' on-z î vént studyî d' å lon.
Mins a Djiblou, gn a eto ene clotche poite k' est rconoxhowe di l' UNESCO come Patrimoenne Daegnrece !
Li befroe, c' est ene sacwè bén d' amon nozôtes. On ndè voet des beazè grands k' e l' Waloneye, e l' Picårdeye ou dins les Flandes. A Mont, Lile ou bén Tchålerwe, li clotche-poite, c' esteut l' troejhinme tour del veye. Li clotchî d' l' eglijhe et l' mwaisse tour do tchestea estént la po mostrer ki l' veye esteut moennêye på curé et på tchesturlin.
Cwand les djins ont wangnî sacwantès libertés, i s' ont metou a basti ene tour po bén mostrer ki, zels eto, is avént ene sacwè a dire. C' est çoula k' on lome on befroe ou ene clotche-poite.
Mins a Djiblou, c' est en ôte dalaedje.
A Djiblou, gn aveut nole liberté ! Les Abés-Contes estént d' on côp li curé et l' tchesturlin. Djiblou esteut e Roman Payis, mins li Duc di Braibant leyive les moennes trankiles, la k' il estént "les prumîs monsieus do Braibant". Adon, i moennént li veye sins rinde leus contes a nolu, påjhires come Batisse !
S' i gn aveut nole liberté, pocwè k' les djins arént i basti ene clotche-poite ?
Po dire li vraiy, i gn a djamåy pont yeu d' befroe a Djiblou. Çou k' on lome asteure "befroe", c' est l' vî clotchî d' ene eglijhe k' a stî distrûte. C' esteut l' eglijhe del pårotche Sint-Såveu. Les fondåcions datnut do dijhinme sieke. L' eglijhe a stî distrûte e 1810. Mins on a wårdé l' clotchî, ey endè fé on befroe !
Fé ene clotche-poite avou on clotchî, n' est ç' nén ene miete sibarant ?
Oyi mins nonna ! Tuzez bén ki çoula s' a fwait do tins ki nos estént Francès...
Metowe al copete d' ene rotche ådzeu di l' Aiwe d' Ôrnô (k' on n' voet pus), li clotche-poite domine tote li viye veye. Et po l' aler vey, i fåt roter pa des ptitès rowes ki nole vweteure n' î såreut daler. E 1905, li feu a distrût l' toet. Adon, on nd a rfwait on novea e 1907, mins avou èn "agnon" (ene bole), k' on pout co vey ådjourdu.
Dins l' clotche-poite di Djiblou, gn a co bråmint des bokets di stîle roman. Et tot ådzeu, gn a cwate mwaissès clotches, ey on cariyon di cwarante-set pititès clotches. On ls etind tos les djoûs, ki djouwnut leu ptite muzike.
Cwand l' UNESCO a rconoxhou sacwantès clokes-poites di Waloneye, gn a bråmint des Djiblotins k' estént disbåtchîs. Nosse befroe esteut leyî sol costé, la k' on purdeut des mwins beas ou des pus ptits...
Mins asteure ki les rassonraedjes sont tot fwaits, l' UNESCO l' a metou avou.
Nosse befroe, c' est ene firté ! Il est la po mostrer ki, minme dins des ptitès veyes, rovieyes do monde, leyeyes so l' costé des evolucions et des revolucions, ki minme a Djiblou, la k' les Abés-Contes estént si foirts, les djins n' ont nén manké di wangnî leu liberté !
Yannick Beauthière, li 25 di djanvî 2007, eplaidî divins "Li Rantoele" l° 41, bontins 2007.
include(".pinote_aujhmince.php") ?>